„Inna historia literatury” po 1864 roku 3001-C362LP1
Podczas seminarium omówione zostaną najważniejsze problemy literatury polskiej tworzonej przez „pozytywistów” i „modernistów”, ujęte w szerokim kontekście kulturowym. Tytuł seminarium odsyła do znanej książki Teresy Walas Czy jest możliwa inna historia literatury?, co prowokuje do postawienia pytań o to, w jaki sposób – odmienny od tego, który prezentowany jest na zajęciach kursowych z HLPpo1864 roku – można problematyzować, porządkować i profilować metodologicznie zagadnienia podejmowane przez twórców drugiej połowy XIX i początku XX wieku. Na zajęciach autorzy współtworzący kanon zostaną ukazani z mniej znanej strony, a twórcy nieznani czy zapomniani przywróceni dzisiejszej refleksji historycznoliterackiej.
Seminaryjne dyskusje dotyczyć będą m. in.: możliwości stworzenia herstorycznej opowieści o literaturze po 1864 roku; pożytków lektury skoncentrowanej na kwestiach nieantropocentryczych; diagnozowania dziewiętnastowieczności i dwudziestowieczności z perspektywy ówczesnej prasy; rytmów rozwojowych polskiej literatury 2. poł. XIX wieku i początku wieku na tle przemian kulturowych różnych regionów Europy; historii literatury z perspektywy czytelnika (nieprofesjonalnego, prywatnego, krytyka, cenzora, redaktora).
Do wspólnej lektury wybrane zostaną utwory zróżnicowane pod względem rodzajowym i gatunkowym: teksty powieściowe i nowelistyczne, poezja, korespondencja pisarzy, wspomnienia, eseistyka, reportaże.
Seminarium magisterskie przygotowuje studentów do pisania prac dyplomowych. Stwarza podstawy do rozwijania zainteresowań naukowych uczestników i podjęcia przez nich samodzielnej pracy badawczej. Poszerza i profiluje zgodnie z tytułową tematyką wiedzę z zakresu literatury i kultury drugiej połowy XIX wieku, zapoznaje z nowymi metodologiami badań literaturoznawczych, kształtuje naukowy warsztat pracy badacza, uwzględniający używanie technik informacyjno-komunikacyjnych. Tematy prac magisterskich mogą w różny sposób (ściślejszy lub luźniejszy) wiązać się z główną tematyką seminarium.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA (Absolwent zna i rozumie: )
- fakty z zakresu literaturoznawstwa w stopniu pozwalającym mu napisać pracę dyplomową z historii literatury drugiej połowy XIX i początku XX wieku
- metodologie literaturoznawcze (szczególnie te najściślej powiązane z profilem problemowym seminarium)
- w stopniu pogłębionym miejsce i znaczenie literaturoznawstwa w relacji do innych dyscyplin naukowych oraz jego najnowszą specyfikę przedmiotową i metodologiczną
- w stopniu pogłębionym terminologię i teorie z zakresu historii literatury, zwłaszcza drugiej połowy XIX i początku XX wieku
- w stopniu pogłębionym diachroniczny charakter kształtowania się koncepcji badań literaturoznawczych, ze szczególnym uwzględnienie badań nad literaturą „pozytywizmu” i „modernizmu”
- w stopniu pogłębionym dynamikę rozwoju procesu historycznoliterackiego oraz tematy i idee pisarskie, ze szczególnym uwzględnieniem literatury polskiej drugiej połowy XIX i początku XX wieku;
- w stopniu pogłębionym rolę refleksji z zakresu innych nauk humanistycznych i nauk społecznych w procesie analizy historycznoliterackiej;
- w stopniu pogłębionym wpływ dzieł literackich na dzieje kultury polskiej i kształtowanie się świadomości kulturowej, cywilizacyjnej i społecznej;
- w stopniu pogłębionym metody interpretacji i analizy dzieł literackich pisanych przez pozytywistów i modernistów
- prawne i etyczne uwarunkowania przedsiębiorczości, działalności naukowej i zawodowej związanej z filologią polską oraz reguły zarządzania zasadami własności intelektualnej;
UMIEJĘTNOŚCI (Absolwent potrafi: )
- napisać dłuższą spójną pracę naukową:
- opartą na precyzyjnie sformułowanej wyjściowej tezie i wyrazistych pytaniach badawczych;
- wykorzystującą świadomie wybraną metodę badawczą;
- poprawną i konsekwentną pod względem metodologicznym;
- właściwie osadzoną w samodzielnie zrekonstruowanym i krytycznie rozpoznanym stanie badań;
- popartą zgromadzonym materiałem dowodowym;
- składającą się z argumentów logicznie prowadzących do konkluzji;
- eksponującą celowość i atrakcyjność poruszanej problematyki;
- poprawną pod względem językowym, także w zakresie korzystania ze stylu naukowego;
- obudowaną poprawnie i kompletnie sporządzonymi przypisami i bibliografią;
- mieszczącą się w obowiązujących limitach objętości (K_U01, K_U02, K_U05, K_U06, K_U10, K_U11)
- ustnie zaprezentować swoje badania na każdym ich etapie,
- precyzyjnie definiując założenia i cele badawcze;
- dokonując właściwej selekcji problemów, przykładów i argumentów;
- uzasadniając celowość i atrakcyjność omawianej problematyki;
- wypowiadając się językiem bogatym, poprawnym, także w zakresie użycia stylu naukowego;
- utrzymując uwagę słuchaczy;
- wykorzystując przejrzyste techniki informacyjno-komunikacyjne do prezentacji badań (np. handouty, prezentacje multimedialne)
- dyskutując w sposób rzeczowo uargumentowany;
- mieszcząc się w założonym limicie czasowym wystąpienia (K_U01, K_U02, K_U05, K_U06, K_U08, K_U13)
- student potrafi także samodzielnie podejmować i inicjować zespołowe i indywidualne działania naukowe;
- wszechstronnie wykorzystywać innowacyjne narzędzia wyszukiwawcze właściwe dla literaturoznawstwa;
- planować własną ścieżkę rozwoju intelektualnego i ukierunkowywać innych w tym zakresie;
KOMPETENCJE SPOŁECZNE (Absolwent jest gotów do: )
- organizowania własnego warsztatu badawczego i krytycznej oceny swoich dokonań;
- pracy w grupie, wspierania procesu twórczego innych osób (K_K01, K_K03);
- wzięcia odpowiedzialności za trafność przekazywanej wiedzy, kierując się uczciwością i rzetelnością naukową oraz zasięgając w razie potrzeby opinii ekspertów;
- doceniania różnorodności i wielości opinii i kultur (K_K04);
- uznania znaczenia europejskiego i narodowego dziedzictwa kulturowego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych;
- uznania znaczenia refleksji humanistycznej dla kształtowania się więzi społecznych;
- wykorzystania kompetencji literaturoznawczych w działaniu na rzecz i organizowaniu życia kulturalnego regionu, kraju, Europy.
Kryteria oceniania
METODY I KRYTERIA OCENIANIA
Podstawa zaliczenia seminarium na I roku: obecność, bieżące przygotowanie do zajęć i aktywny udział w dyskusjach, realizacja projektu studenckiego (jego forma zostanie ustalona z uczestnikami seminarium na początku zajęć).
Podstawa zaliczenia seminarium na II roku: obecność, bieżące przygotowanie do zajęć i aktywny udział w dyskusjach, regularne prezentowani fragmentów rozprawy, złożenie pracy magisterskiej.
Praca magisterska musi dowodzić umiejętności prowadzenia badań naukowych przez studenta i sprawdzać efekty uczenia się w zakresie:
• pogłębionej i uszczegółowionej znajomości dziedziny, której dotyczy praca;
• poprawnego posługiwania się specjalistycznym językiem i terminologią właściwymi dla wybranego obszaru badań;
• świadomego posługiwania się uzasadnioną metodologią badawczą;
• samodzielnego zbierania materiałów badawczych potrzebnych do pracy, rozpoznawania stanu badań nad podjętym zagadnieniem, hierarchizowania uzyskanej wiedzy;
• samodzielnego formułowania hipotez i sądów badawczych, polemiki z innymi stanowiskami;
• samodzielnego formułowania uzasadnionych wniosków badawczych;
• sporządzania przypisów i bibliografii.
Objętość pracy: od 3 do 5 arkuszy wydawniczych (120-200 tys. znaków).
Dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze. Powyżej tej liczby (z wyłączeniem przypadków bezzwłocznie udokumentowanych) nie ma możliwości zaliczenia zajęć.
Nakład pracy na I roku seminarium: 16 ECTS = 400-480 godz., w tym 60 godz. uczestnictwa w seminarium i 340-410 godz. pracy własnej studenta (bieżące przygotowanie do zajęć, projekt studencki, wstępna wersja pracy magisterskiej).
Nakład pracy na II roku seminarium: 25 ECTS = 625-750 godz., w tym 60 godz. uczestnictwa w seminarium i 565-690 godz. pracy własnej studenta (bieżące przygotowanie do zajęć, napisanie pracy magisterskiej).
Literatura
Literatura pomocnicza – wybrane przykłady [pełna lista oraz zestaw tekstów literackich do omówienia na seminarium zostanie przygotowana w porozumieniu ze studentami i dostosowana do ich zainteresowań oraz planów związanych z pracą dyplomową]
Anna Barcz, Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice 20016.
Dezintegracje. Antologia polskiej literatury gueer, wstęp, wybór, opracowanie A. Amenta, T. Kaliściak, B. Warkocki, Warszawa 2021.
Anna Janicka, Sprawa Zapolskiej. Skandale i polemiki, Białystok 2015.
Hanna Kirchner, Nałkowska albo życie pisane, Warszawa 2015.
Janusz Kostecki, Trudny proces przenikania. Carska cenzura zagraniczna wobec importu publikacji w języku polskim w latach 1865-1904, Warszawa 2011.
Urszula Kowalczuk, „Krytyka zaprzeczna” we wczesnej epistolografii Leopolda Staffa, „Tekstualia” 2021, nr 1.
Lena Magnone, Maria Konopnicka. Lustra i symptomy, Gdańsk 2011.
Joanna Maj, Nowe historie literatury, Kraków 2021.
Grzegorz Marchwiński, Kanon literacki i naród w polskim dyskursie publicznym lat 1870-1905. Konstrukcje, uwarunkowania, znaczenia, Kraków 2017.
Dawid Maria Osiński, Kilka spojrzeń na sprawy bałkańskie, czyli jak i po co w drugiej połowie XIX wieku czyta się Bałkany [w:] Modernizmy Europy Środkowo-Wschodniej. Coraz szersze marginesy, red. E. Paczoska, I. Poniatowska, Warszawa 2020.
Problemy literatury i kultury modernizmu w Europie Środkowo-Wschodniej (1867–1918), t. 1: Teksty doświadczenia, t. 2: Doświadczenia tekstu, red. naukowa E. Paczoska, I. Poniatowska, M. Chmurski, Warszawa 2017.
Dariusz Piechota, Pozytywistów spotkania z naturą. Szkice ekokrytyczne, Gdańsk 2018.
Przemysław Pietrzak, Powieść w świecie prasy. Bolesław Prus i inni¸ Warszawa 2017.
„Przegląd Tygodniowy” 1866–1876. Teksty, analizy, komentarze, seria 1 i 2, red. A. Janicka, współpraca redakcyjna A. Kowalczykowa, Ł. Zabielski, oprac. tekstów i komentarze M. Siedlecki, P. Suchodolski, P. Wojciechowski, Ł. Zabielski, Białystok 2020;
Andrzej Romanowski, Pozytywizm na Litwie. Polskie życie kulturalne na ziemiach litewsko-białorusko-inflanckich w latach 1864-1904, Kraków 2003.
Katarzyna Sadkowska, Lwowska krytyka literacka 1894-1914. Tendencje i problemy, Warszawa 2015.
M. Świerkosz, Historia literatury kobiet – niedokończony projekt, „Wielogłos” 2011, nr 2.
Teresa Walas, Czy jest możliwa inna historia literatury?, Kraków 1993.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: