Historia Kozaczyzny zaporoskiej i państwa kozackiego na tle dziejów Ukrainy w XVI-XVIIIw. 2900-MK1-HKZ-OG

Przedmiotem wykładu są dzieje Kozaków oraz państwa kozackiego od pojawienia się na Ukrainie aż po likwidację Hetmanatu kozackiego przez Rosję w XVIII wieku. Problematyka ta będzie omawiana na tle dziejów ziem ukraińskich przed i po unii lubelskiej.

Największy nacisk będzie położony na ewolucję Kozaczyzny i jej roli w dziejach Ukrainy i Rzeczpospolitej. Zostaną przedstawione początki tej społeczności oraz procesy, które spowodowały przemianę tej wojskowej grupy w reprezentanta prawosławnej ludności ziem ukraińskich. Duży nacisk zostanie też położony na wydarzenia z historii Ukrainy, które miały wpływ na tę ewolucję.

Druga część wykładu będzie poświęcona dziejom państwa kozackiego powstałego w wyniku powstania B. Chmielnickiego, z uwzględnieniem procesów społeczno-gospodarczych zachodzących w tym państwie.

Rodzaj przedmiotu

fakultatywne
ogólnouniwersyteckie

Koordynatorzy przedmiotu

Piotr Kroll

Efekty kształcenia

Student:
- rozumie w stopniu zaawansowanym specyfikę najważniejszych procesów politycznych, ustrojowych, społecznych i gospodarczych zachodzących w Ukrainie oraz w łonie Kozaczyzny zaporoskiej i Hetmanatu kozackiego w epoce nowożytnej;
- zna źródła do historii Kozaczyzny i Ukrainy, ich specyfikację, jak też podstawową literaturę;
- rozumie specyfikę dziejów Kozaków zaporoskich oraz procesów wpływających na ewolucję tej społeczności;
- zna metody pracy i tajniki warsztatu historyka Europy Środkowo-Wschodniej w epoce nowożytnej.

Kryteria oceniania

Ocenianiu podlegać będzie wiedza i stopień jej przyswojenia przez słuchaczy wykładu. Sprawdzane to będzie metodą testu (pytania jednokrotnego wyboru, zdania z luką, zadania prawda-fałsz, pytania krótkiej odpowiedzi pisemnej - kilka zdań). Słuchacze co 5 wykładów (czyli trzy razy w semestrze) otrzymają dostęp do testu online, który będą wypełniać w domu udzielając odpowiedzi na znajdujące się w nim pytania i polecenia. Test każdorazowo dotyczyć będzie tematyki 5 poprzedzających go wykładów.

Skala punktowa testu zostanie podana na pierwszych zajęciach.

Warunkiem uzyskania zaliczenia z wykładu jest obecność na nim. Dopuszczalne są dwie nieobecności.

Literatura

Dla zainteresowanych:
A. Biedrzycka, Złoty pokój: Kozacy zaporoscy na służbie Rzeczypospolitej 1639-1647, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne”, z. 127, 2000
W. Biernacki, Żółte Wody – Korsuń 1648, Warszawa 2021
A. Borowiak, Kozaczyzna w przededniu powstania Bohdana Chmielnickiego (1635-1648), [w:] Epoka „Ogniem i mieczem” we współczesnych badaniach historycznych, pod red. M. Nagielskiego, Warszawa 2000
T. Chynczewska-Hennel, Świadomość narodowa szlachty ukraińskiej i Kozaczyzny od schyłku XVI do połowy XVII wieku, Warszawa 1985;
M. R. Drozdowski, My o nas i o innych: szlachta Rzeczypospolitej wobec Kozaczyzny Zaporoskiej w latach 1648-1659, Białystok 2015;
M. R. Drozdowski, Religijność i Kozaczyzna zaporoska w Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII wieku, Warszawa 2008;
G. Gajecki, The Cossack Administration of the Hetmanate, t. I-II, Cambridge Mass. 1995;
Hetmani zaporoscy w służbie króla i Rzeczypospolitej pod red. P. Krolla, M. Nagielskiego i M. Wagnera, Zabrze 2010;
N. Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Warszawa 2011
N. Jakowenko, Druga strona lustra: z historii wyobrażeń i idei na Ukrainie XVI-XVII wieku, Warszawa 2010;
J. Kaczmarczyk, Bohdan Chmielnicki, Wrocław 1988;
P. R. Magocsi, Historia Ukrainy: ziemia i ludzie, Kraków 2017;
Między sobą: szkice historyczne polsko-ukraińskie, pod red. T. Chrynczewskiej-Hennel i N. Jakowenko, Lublin 2000;
M. Nagielski, Kozaczyzna czasów Władysława IV ( 1632- 1648); "Przegląd Wschodni" t.I, z. 4, 1991;
J. Perdenia, Stanowisko Rzeczpospolitej szlacheckiej wobec sprawy Ukrainy na przełomie XVII-XVIII wieku, Wrocław 1963;
F. Rawita-Gawroński, Geneza i rozwój idei kozactwa i kozaczyzny w XVI wieku, Warszawa 1924
W. A. Serczyk, Historia Ukrainy, Wrocław 1990;
W. A. Serczyk, Na dalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku, Kraków 1984;
W. A. Serczyk, Na płonącej Ukrainie : dzieje Kozaczyzny 1648-1651, Warszawa 1998;
F. Sysyn, Stosunki ukraińsko-polskie w XVII wieku. Rola świadomości narodowej i konfliktu narodowościowego w powstaniu Chmielnickiego, "Odrodzenie i Reformacja w Polsce", t.27, Warszawa 1982;
W. Tomkiewicz, Kozaczyzna Ukrainna, Lwów 1923;
J. Wojtasik, Kozacy w siłach zbrojnych Rzeczpospolitej w wojnie z Turkami (1684-1699), „Rocznik Przemyski”, t. 43, z. 1, 2007

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2900-MK1-HKZ-OG w USOSweb