Archeologia Ameryki i Oceanii II 2800-PO-AOII
Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z szeroko pojętą problematyką dawnych kultur i cywilizacji Nowego Świata. Uczestnicy zajęć zgłębiać będą wiedzę na temat rozwoju obu Ameryk doby przedhiszpańskiej w oparciu o źródła archeologiczne, antropologiczne, etnohistoryczne, pisane i ikonograficzne, z wykorzystaniem wiedzy interdyscyplinarnej. Wśród tematów zajęć znajdą się między innymi aspekty związane z indiańskim światopoglądem, wierzeniami religijnymi, praktykami grzebalnymi, architekturą i urbanistyką, czy prowadzeniem wojen i powstawaniem pierwszych państw i imperiów. Z uwagi na fakt, iż podstawowym źródłem poznania pradziejów ludów Nowego Świata są pozostałości kultury materialnej, duża część kursu poświęcona będzie zagadnieniom dotyczącym sztuki, ikonografii, architektury, osadnictwa, pochówków, garncarstwa, metalurgii i tkactwa oraz innym materialnym przejawom bytności ludzkiej, pochodzącym z czasów prekolumbijskich. Szczególny nacisk położony będzie na konfrontację wyników najnowszych badań archeologicznych z tradycyjnymi interpretacjami i utartymi poglądami na temat organizacji społecznej, politycznej oraz ideologii i ekonomii pradziejowych kultur obszarów Mezoameryki i Andów Centralnych oraz wybranych regionów Oceanii.
Treści programowe:
II. Ameryka Południowa
1. Wśród wulkanów, w pustyni i w puszczy: ośrodki cywilizacji w Ameryce Południowej i różnorodność ekosystemowa.
2. Jak zaludniono Amerykę Południową? Stary problem, nowe dane.
3. Źródła cywilizacji Andów Centralnych: nomadyzm, sedentaryzacja i urbanizacja.
4. Ekwador i Peru: pierwsze ośrodki epoki preceramicznej.
5. Monumentalne świątynie rybaków i wczesnych rolników północnego i centralnego Peru.
6. Chavín de Huántar i Kuntur Wasi: pierwsze panandyjskie centra kultowe.
7. Śladami andyjskich technologii: garncarstwo, tkactwo i metalurgia.
8. Moche: boscy władcy peruwiańskiej pustyni.
9. Nasca: łowcy głów i budowniczowie geoglifów.
10. Tiwanaku i ich poprzednicy: cywilizacje basenu jeziora Titicaca.
11. Wari: twórcy pierwszego imperium Andów Centralnych.
12. Lambayeque i Chimú: budowniczowie glinianych miast.
13. Tawantinsuyu: Imperium Inków.
14. Między Andami a Atlantykiem: archeologia Amazonii i nizinnych terenów Ameryki Południowej.
15. Hiszpańska Konkwista i schyłek cywilizacji Andów przedhiszpańskich.
Oceania:
Polinezja; żeglarze, rolnicy oraz mistrzowie obróbki drewna i kamienia.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
zdalnie
Efekty kształcenia
-Wiedza-
- zna definicję, zasięg, oraz chronologię obu Ameryk, wraz z podstawowymi informacjami o ich uwarunkowaniach fizycznych i biologicznych.
- rozumie różnice pomiędzy różnymi rodzajami państwowości i zna ich przykłady w Nowym Świecie.
- wie, jak klasyfikuje się przedhiszpańskie systemy pisma w regionie, oraz zna ich podstawowe cechy.
- zna najważniejsze zabytki kultury materialnej obu Ameryk
- posiada podstawową wiedzę na temat początków i rozwoju cywilizacji Ameryk.
- rozumie podstawowe problemy badawcze związane z tematyką archeologii Nowego Świata.
- ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami naukowymi z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych.
- ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w zakresie archeologii obu Ameryk
-Umiejętności-
- potrafi odróżnić główne kultury Nowego Świata na podstawie ich architektury i ikonografii.
- umie dokonać własnej interpretacji procesów, które zaszły podczas spotkania kultur Starego i Nowego Świata w XVI i XVII w.
- potrafi rozpoznawać, wykorzystywać, analizować i klasyfikować źródła archeologiczne.
- umie wykorzystać posiadaną wiedzę formułując i rozwiązując proste problemy badawcze dotyczące archeologii Nowego Świata oraz potrafi zabrać głos w dyskusji na temat omawianych treści.
-Kompetencje-
- jest świadom wpływu polityki i religii na interpretację danych historycznych i archeologicznych, jest gotów do krytycznej oceny źródeł.
- ma świadomość kompleksowej natury kultury oraz rozumie potrzebę analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka.
Kryteria oceniania
zaliczenie na ocenę
Literatura
-Ameryka Północna i Środkowa-
Olko J., Źrałka J. (2009), W krainie czerni i czerwieni. Kultury prekolumbijskiej Mezoameryki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Coe M., Koontz R. (2013), Mexico: From the Olmecs to the Aztecs, wydanie siódme, Thames & Hudson, Londyn i Nowy Jork.
-Ameryka Południowa-
Giersz M., Prządka-Giersz P. (2019), PRE-HISPANIC PERU. From the First Settlers to the Incas, Ediciones del Hipocampo, Lima.
Szemiński J., Ziółkowski M., Mity, rytuały i polityka Inków. PIW, Warszawa 2014.
Silverman H., Isbell W. (red.), Handbook of South American Archaeology, Springer Science + Business Media, New York 2008.
-Oceania-
Bahn P. , Flenley J.
Easter Island, Earth Island wyd. Thames & Hudson 1992
Bellwood P. First Migrants Ancient Migration in Global Perspective. WILLEY Blackwell 2013
Bellwood P..Fox J., Tryon D.The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives. ANU E Press (The Australian National University) 2006
Jakubowska Z., Odkryta przypadkiem, pojęta opacznie. Wyspa Wielkanocna w osiemnastowiecznych relacjach podróżników na tle rozważań o spotkaniu kultur. wyd. Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego 2013
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: