GIS w archeologii 2800-PA-GIS
Zajęcia będą odbywały się w postaci ćwiczeń przedmiotowych poprzedzonych
krótkim wykładem informacyjnym. Mają na celu przeprowadzenie pełnego
kursu dotyczącego sposobu używania i tworzenia Systemów Informacji
Geograficznej w archeologii.
Omówione zostaną podstawowe pojęcia związane z GIS, geodezją i
kartografią jak georeferencja, systemy koordynatów, czy analizy statystyczno-
przestrzenne. Przedstawione zostaną sposoby tworzenia danych
wektorowych i rastrowych oraz operowanie nimi.
Studenci w czasie ćwiczeń praktycznych zapoznają się i postąpią zgodnie z
procesem postępowania podczas digitalizacji dokumentacji archiwalnej i
przetworzenia jej do GIS dla stanowisk archeologicznych.
Możliwości digitalizacji, wykorzystania i analiza danych archiwalnych, jak i
danych z Archeologicznego Zdjęcia Polski, omówione zostanie w postaci
dyskusji, jak i zostanie przedstawione w konkretnych ćwiczeniach
wykonywanych przez studenta.
Zajęcia skupią się na rozwiązaniu konkretnych problemów i zadań. Największy
nacisk będzie położony na przełożenie wcześniej poznane pojęcia w
praktyczne działania. W czasie ćwiczeń będzie należało wykonać
georeferencję mapy, wektoryzację lokalizacji stanowisk i stworzenie ich bazy
danych. Na podstawie tak stworzonych danych przeprowadzenie analiz
statystyczno-przestrzennych i uzyskanie nowych informacji o
regionie/stanowisku archeologicznym. Pozwoli to na wykorzystywanie wiedzy
teoretycznej w praktyce - postępowanie wg. teoretycznego schematu
tworzenia SIA, od procesu obróbki danych zeskanowanych danych, po przez
interpretację i wizualizacja wyników w postaci mapy.
Forma prezentacja wyników badań będzie musiała zostać przedstawiona w
sposób interesujący i zrozumiały dla społeczeństwa.
Tematy zajęć:
• Wprowadzenie/ zapoznanie z oprogramowaniem, tworzenie map
2
• Georeferencja materiału archiwalnych, WMS oraz sposób odczytywania
map
• Tworzenie bazy danych, wektoryzacja, układy współrzędne używane w
Polsce
• Georeferencja i wektoryzacja dokumentacji, wizualizacja wyników w postaci
map do raportów/sprawozdań, omówienie prac domowych
• AZP a GIS wykorzystanie atrybutów w GIS
• GIS online, publikowanie map dla szerszego odbiorcy (omówienie
problemów)
• Mobilny GIS
• Zaplanowanie własnych wykopów w GIS, z wykorzystaniem danych
archiwalnych
• GIS a analiza obrazów satelitarnych
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
K_W01; K_W02; K_W05; K_W09; K_W14
K_U02; K_U03; K_U06; K_U17
K_K01; K_K04; K_K05; K_K11
Student studiów magisterskich ma pogłębioną wiedzę o miejscu i znaczeniu
archeologii w systemie nauk oraz jej specyfice przedmiotowej i
metodologicznej. Zna szczegółowe pojęcia i terminologię stosowaną w
archeologii. Ma uporządkowaną wiedzę dotyczącą prac naukowo-
technicznych w trakcie terenowych badań wykopaliskowych. Ma
uporządkowaną, pogłębioną wiedzę z zakresu metod oraz technik
dokumentacji źródeł archeologicznych. Zna i rozumie zaawansowane metody
analizy rozmaitych wytworów dawnych społeczności z wykorzystaniem metod
stosowanych w naukach ścisłych i naukach o życiu.
Student studiów magisterskich potrafi samodzielnie rozpoznawać, analizować,
wykorzystywać, klasyfikować i interpretować źródła archeologiczne
dobierając właściwe metody analityczne, dokonując krytycznej analizy i
twórczej interpretacji. Potrafi kreatywnie wykorzystywać istniejące metody i
techniki, przystosowując je do potrzeb wynikających ze specyfiki badanych
zagadnień. Potrafi samodzielnie analizować i interpretować różne rodzaje
artefaktów i ekofaktów, łącznie z uwzględnieniem ich kontekstu, z
zastosowaniem najnowszych osiągnięć badawczych w celu określenia ich
znaczenia i oddziaływania w procesie społeczno-kulturowym. Potrafi
zaplanować i organizować pracę w zakresie archeologicznych badań
terenowych.
Student studiów magisterskich jest gotów do wykorzystywania posiadanej
przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności
konfrontowania jej z opiniami ekspertów, jest gotów do krytycznej oceny
interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych i ma świadomość
wieloaspektowości interpretacji. Jest gotów do wykorzystania posiadanej
przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i ma świadomość
potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości
człowieka. Jest gotów do propagowania problematyki etycznej związanej z
rzetelnością i uczciwością naukową oraz przyjmowania odpowiedzialności za
trafność podejmowanych decyzji w trakcie pozyskiwania źródeł
archeologicznych.
Kryteria oceniania
Aktywne uczestnictwo w zajęciach, krótki esej dotyczący użycia GIS w
archeologii, zaprojektowanie GIS dla regionu archeologicznego
zaliczenie na ocenę
Literatura
Bourrough P, McDonnel R., Principles of Geopraphical Information Systems,
Oxford 1998
Chapman H., Landscape Archaeology and GIS, Tempus Publishing Ltd 2006
Clarke K.C., Getting started with geographic Information Systems, Oxford
2001
Conolly J., Lake M., Geographic Information Systems in Archaeology,
Cambridge, University Press, 2006
Gotlib D., A. Iwaniak, R. Olszewski, GIS: Obszary zastosowań, Warszawa 2007
Mania W., GIS w archeologii. Jak zacząć od zera?, Poznań 2007
Miałdun J., Mirkowska I., Rączkowski W., Projekt systemu informacji
archeologicznej [w:]
J. Nowakowski, A. Prinke, W. Rączkowski (red.), Biskupin… i co dalej? Zdjęcia
lotnicze w polskiej archeologii, s. 193 – 201, Poznań 2005
Musson C., Horne P. (eds.) European Landscapes: Past, Present and Future
(Culture 2000 Project Ref. No. CH-A2-UK-2077) – Final Report, 1 October 2004
– 31 October 2007. Culture 2000 and English Heritage, 2007
Rączkowski W., Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii, Wydawnictwo
Naukowe, UAM, Poznań 2002
Smith T.R., Menson S., Star J.L., Estes J.E, Requirements and principles of the
implementation and construction of large-scale geographic information
systems, International Journal of Geographical Information Systems1, 1987
4
Werner, P. Wprowadzenie do Systemów Informacji Geograficznej, wyd. II,
Wydawnictwo Jark, Warszawa 2004
Wheatley D. and M. Gillings, Spatial Technology and Archaeology: The
Archaeological Applications of GIS, CRC Press, 2002
Archaeological Spatial Analysis: A Methodological Guide, ed.Mark Gillings,
Piraye Hacıgüzeller, Gary Lock (Routledge, 2020)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: