Skandynawia w epoce wikingów 2800-DWWIK-OG

Zajęcia poświęcone są dziejom Skandynawii w okresie wikińskim. Zostaną omówione
kwestie dotyczące życia i śmierci wikingów oraz ich wypraw grabieżczych, handlowych i
osadniczych. Kto był wikingiem i dlaczego, jak było zorganizowane społeczeństwo
wikińskie, jak wyglądała ich gospodarka i osadnictwo. Omówione zostaną kierunki ekspansji
wikingów oraz przyczyny ich wypraw. Przedstawiony zostanie również świat wierzeń i
mitów wikingów oraz ich sztuka. Wspomniana zostanie także kwestia obecności i roli
Skandynawów na ziemiach polskich w okresie wczesnego średniowiecza.
1.) Wprowadzenie
Wprowadzenie w tematykę zajęć. Lokalizacja, geografia i klimat Skandynawii.

2.) Skandynawia przed epoką wikingów
Przedstawienie dziejów Skandynawii i zamieszkujących ją ludów przed nastaniem epoki
wikińskiej. Okres od początków osadnictwa w Skandynawii u schyłku epoki lodowcowej do
początków epoki wikińskiej.

3.) Wikingowie i epoka wikingów
Znaczenie i pochodzenie nazwy - wiking, kiedy się rozpoczęła i kiedy zakończyła epoka
wikingów. Przyczyny wypraw łupieżczych, handlowych i osadniczych Skandynawów.

4). Społeczeństwo skandynawskie w epoce wikingów

Struktura społeczna, Rola kobiet i mężczyzn w społeczeństwie wikińskim. Cykl zycia –
narodziny, życie, śmierć, ślub wikingów. Wygląd i strój, życie domowe.

5). Gospodarka
Działalność gospodarcza Skandynawów w okresie wikińskim - - produkcja żywności, uprawa
roli, hodowla, rzemiosło i handel, wagi, monety i ceny.
6.) Walka i wojna
Broń wikingów, wojownicy Odyna - berserkowie i ulfhednar, kobiety wojowniczki, czy
rzeczywiście istniały?

7.) Religia, mitologia i kult
Mitologia, stworzenie świata, świat bogów, obrzędy religijne, ofiary z ludzi i zwierząt

8). Śmierć i życie po śmierci – zwyczaje pogrzebowe
Krainy zmarłych, jak grzebano wikingów

9.) Żelazem spajane węże - Statki wikingów, podstawa sukcesu
Łódź symbol wikingów, jak wyglądały łodzie, jakie były ich rodzaje, jak je konstruowano i
jak nimi nawigowano

10.) Fara i viking – najazdy, grabieże, eksploracja i osadnictwo
Wyprawy wikingów
10.a.) Preludium – napady na ludy bałtyjskie i fińskie
10.b) Skarby wschodu – wojna i handel z Europą Wschodnią
10.c) Krwiożerczy, gniewny, całkowicie pogański lud – wojenne i łupieżcze wyprawy na
zachód Europy
10.d. Dzicy i zaprzysięgli poganie – ekspansja na południe
10e.) Wikińscy odkrywcy – ekspansja na północ, zasiedlenie Wysp Owczych, Islandii i
Grenlandii, odkrycie Ameryki
10.b) Skarby wschodu – wojna i handel z Europą Wschodnią
10.c) Krwiożerczy, gniewny, całkowicie pogański lud – wojenne i łupieżcze wyprawy na
zachód Europy
10.d. Dzicy i zaprzysięgli poganie – ekspansja na południe
10e.) Wikińscy odkrywcy – ekspansja na północ, zasiedlenie Wysp Owczych, Islandii i
Grenlandii, odkrycie Ameryki

11.) Sztuka wikingów
Jak wikingowie zdobili swoje wytwory, style w sztuce wikingów (Borre, Jelling, Mammen,
Ringerike, Urnes), wizerunki i symbole oraz narzędzia i techniki.

12.) Młot i krzyż – chrystianizacja wikingów
Kiedy i jak dokonała się chrystianizacja Skandynawów, misjonarze, rola kobiet.

13.) Powstanie państw skandynawskich
Jak powstawały państwa skandynawskie, kto je stworzył, jakie miało to znaczenie dla
wikingów.

14.) Obecność i rola Skandynawów na ziemiach polskich
Kwestia obecności i roli Skandynawów na ziemiach w dorzeczu Odry i Wisły, czy istnieją
ślady ich pobytu jakie.

15.) Podsumowanie – spuścizna wikingów
Podsumowanie zajęć. Jaką rolę odegrali wikingowie w dziejach i jakie jest ich dziedzictwo.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Koordynatorzy przedmiotu

Dariusz Błaszczyk

Efekty kształcenia

Wiedza
• Zna podstawowe pojęcia i terminologię dotyczącą Skandynawii w epoce wikińskiej K_W02
• Ma podstawową wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji źródeł historycznych i
archeologicznych dotyczących Skandynawii w epoce wikińskiej K_W03
• Ma szczegółową wiedzę o wybranych społecznościach pradziejowych, starożytnych,
średniowiecznych lub nowożytnych, obejmującą terminologię, teorie i metodologię z zakresu
archeologii K_W05
• Ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz
dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i
ścisłych K_W06
• Zna i rozumie podstawowe metody analizy tekstów starożytnych, średniowiecznych lub
nowożytnych K_W12

• Ma podstawowe wiadomości o rozwoju człowieka oraz jego głównych strategiach adaptacji
do różnych warunków środowiskowych K_W14
• Ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez
dawne społeczności K_W15

Umiejętności
• Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje zawarte w
różnych źródłach K_U02
• Potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności w zakresie złożoności i
udziału kultury w ewolucji człowieka K_U05
• Potrafi rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury materialnej łącznie z kontekstem oraz
właściwie je dokumentować i przeprowadzać ich krytyczną analizę i interpretację K_U10
• Ma Potrafi rozpoznawać, analizować i wykorzystywać teksty źródłowe przydatne w pracy i
warsztacie archeologa K_U11

Kompetencje
• Jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest
świadomy konieczności konfrontowania ich z opiniami ekspertów K_K01
• uznania istotnego znaczenia pozostałości materialnych, języków starożytnych i źródeł
pisanych jako elementu dziedzictwa kulturowego ludzkości K_K02
• docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu
przeszłości człowieka K_K03
• Jest gotów do krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych i ma
świadomość wieloaspektowości interpretacji, zna główne problemy i metody badawcze
archeologii wczesnego średniowiecza; K_K04
• Jest gotów do wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury
kultury i ma świadomość potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia
przeszłości człowieka; K_K05

Kryteria oceniania

zaliczenie pisemne na ocenę

Literatura

Władysław Duczko, Ruś wikingów. Historia obecności Skandynawów we
wczesnośredniowiecznej Europie Wschodniej, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006.
Władysław Duczko, Moce wikingów, t. 1, Światy i zaświaty wczesnośredniowiecznych
Skandynawów (Seria Wikińska Europa), Instytut Wydawniczy Erica, Warszawa 2016.
Maciej Dusza, Krótka historia wikingów, Wydawnictwo Polgraf, Brzezia Łąka 2020.
Robert Ferguson, Młot i krzyż. Nowa historia wikingów, Wydawnictwo Dolnośląskie,
Wrocław 2018.

Leszek Gardeła, Magia, kobiety i śmierć w świecie wikingów, Wydawnictwo Triglav,
Szczecin 2019.
Leszek Gardeła, Women and Weapons in the Viking World. Amazons of the North, Oxbow
Books, Oxford-Philadelphia 2021.
Kim Hjardar, Wikingowie. Najeźdźcy z północy (Seria: Kieszonkowa historia),
Wydawnictwo RM, Warszawa 2020.
Kim Hjardar, Wikingowie. Najeźdźcy z morza (Seria: Sekrety historii), Wydawnictwo RM,
Warszawa 2018.
Lech Leciejewicz, Normanowie, Wydawnictwo Templum, Wodzisław Śląski 2015.
Philip Parker, Furia ludzi północy. Dzieje świata wikingów, Dom Wydawniczy Rebis,
Poznań 2016.
Birgit i Peter Sawyer, Medieval Scandinavia. From Conversion to Reformation circa 800-
1500, University of Minnesota Press, Minneapolis-London 1993.
Przemysław Urbańczyk, Zdobywcy Północnego Atlantyku, Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2012.
Jonathan Wooding, Wikingowie, Wydawnictwo Wiedza i Życie, Warszawa 2001.
Jan Żak, Wczesnofeudalna Skandynawia, Wrocław-Warszawa-Kraków, 1969.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2800-DWWIK-OG w USOSweb