Warsztat badawczy archeologa 2800-DOWAR

1. Podstawowe pojęcia I: co to jest archeologia, specyfika poznania archeologicznego, periodyzacja dziejów, podziały wewnętrze dyscypliny
2. Podstawowe pojęcia II: typy stanowisk archeologicznych (osady [obozowiska, osady otwarte, osady obronne – w tym grody i zamki], cmentarzyska [płaskie i kurhanowe, ciałopalne i szkieletowe], miejsca kultu religijnego, miejsca pozyskiwania surowców i produkcji, skarby). Archeologia prahistoryczna, protohistoryczna i historyczna. Archeologia
pradziejowa i archeologia klasyczna (cywilizacji antycznych)
3. Podstawowe pojęcia III: kultura archeologiczna (krąg kulturowy, horyzont kulturowy, grupa kulturowa, stanowisko eponimiczne), obiekty nieruchome i ruchome (artefakty i ekofakty). Era, epoka, okres, podokres, faza
4. Charakterystyka wybranych metod badań. Struktura procesu badawczego, przyjrzenie się realizacji procesu badawczego
5. Podstawy klasyfikacji materiałów archeologicznych. Systemy taksonomiczne, pojęcie typu i zasady konstruowania typologii dla różnych kategorii zabytków (kryterium morfologiczne); przykłady typologii (np. ceramika, ozdoby, broń itp.).
6. Kwerenda źródłowa (archiwalna, bibliograficzna, muzealna); onomastyka i toponomastyka. Zasady konstruowania katalogów tematycznych (np. katalogu stanowisk archeologicznych).
7. Źródła (rodzaje źródeł: materialne, pisane, kartograficzne, etnograficzne etc., czynniki źródłotwórcze). Krytyka zewnętrzna i wewnętrzna źródła. Źródło a opracowanie.
8. Literatura naukowa (podstawowe rodzaje literatury naukowej i popularnonaukowej, charakterystyka i sposoby wykorzystania)
9. Projektowanie badań w zakresie archeologii i dostarczenie doświadczeń w zakresie ich przygotowania, realizacji i opracowania
10. Badania laboratoryjne
11. Metody i zasady wstępnej obróbki i konserwacji zabytków archeologicznych (ceramika, zabytki metalowe, zabytki z surowców organicznych [drewno, skóra, tkaniny], zabytki
kamienne). Zasady przechowywania zbiorów archeologicznych i archiwizacji danych
12. Prezentowanie wyników badań: naukowe i popularyzatorskie
13. Nowe technologie w warsztacie archeologa

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Tryb prowadzenia

w sali

Założenia (opisowo)

Celem ćwiczeń jest praktyczne zapoznanie studentów z najważniejszymi narzędziami i metodami codziennej pracy naukowej archeologa, zarówno w zakresie koncepcji badawczych, jak i doboru odpowiednich metod i narzędzi do ich realizacji. Oznacza to także przybliżenie podstawowej wiedzy o zasadach i standardach opracowań, redagowaniu i graficznej prezentacji wyników badań, a także naukę krytycznego podejścia do materiału archeologicznego, wraz z koniecznością uwzględnienia różnych kategorii źródeł i ich specyfiki (źródła pisane, numizmatyczne, ikonograficzne, etc.), oraz nowo przyswajanej wiedzy z istniejących już opracowań. Sumą tych działań jest przygotowanie do efektywnego i poprawnego studiowania archeologii jako nauki.

Koordynatorzy przedmiotu

Vadzim Beliavets
Artur Brzóska
Ludwika Jończyk
Piotr Makowski

Efekty kształcenia

Wiedza

– ma podstawową wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk o społeczno-
kulturowej przeszłości człowieka oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej; K_W01

– zna terminologię, periodyzacje, pojęcia i klasyfikacje stosowane w warsztacie badawczym
archeologa; K_W02
- zna możliwości nowych technologii używanych w warsztacie badawczym archeologa; K_W02
– ma uporządkowaną podstawową wiedzę ogólną i zna teorie badawcze z zakresu archeologii;
K_W04
- rozumie powiązania archeologii z innymi dyscyplinami naukowymi, z obszaru nauk
humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych; K_W06
- ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych
osiągnięciach archeologii ; K_W08
– ma uporządkowaną wiedzę o technikach badawczych stosowanych w archeologii; K_W10
- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji źródeł archeologicznych; K_W11
- zna i rozumie konieczność przeprowadzenia kwerendy źródłowej w badaniach
archeologicznych; K_W11
- zna i rozumie podstawowe metody analizy tekstów źródłowych; K_W12
- posiada ogólną wiedzę o prowadzeniu badań naukowych i prac archeologicznych; K_W21
Umiejętności
– potrafi wyszukiwać informacje zawarte w różnych źródłach i umie scharakteryzować problemy
związane z różnymi aspektami prac terenowych i opracowań materiałowych; K_U02
- umie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje umiejętności w zakresie archeologii, kierując się
wskazówkami opiekuna naukowego; K_U03
- posiada podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące formułowanie i analizę problemów
badawczych, dobór metod i narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników,
pozwalające na rozwiązywanie problemów w zakresie archeologii; K_U07
- na poziomie podstawowym umie rozpoznawać, analizować, wykorzystywać i klasyfikować
źródła archeologiczne; K_U10
- potrafi przytaczać aktualne tezy badawcze, dostrzega problemy związane z różnymi aspektami
prac terenowych i opracowań materiałowych; K_U13
- umie teoretycznie zaplanować warsztat pracy naukowej w zakresie badań archeologicznych;
K_U21
- potrafi planować swój rozwój naukowy i warsztat pracy; K_U23
Kompetencje
– uznaje istotnego znaczenia dziedzictwa archeologicznego jako elementu dziedzictwa
kulturowego ludzkości; K_K02
– podkreśla znaczenie dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian
gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów pradziejowych do współczesności;
K_K03
– uznaje niepowtarzalne wartości nieodnawialnych źródeł archeologicznych w odtwarzaniu
przeszłości człowieka; K_K05
– ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego; K_K07
– uznaje konieczność podkreślania rzetelności i uczciwości naukowej; K_K11
- widzi konieczność dbania o dorobek i tradycje zawodu archeologa; K_K14

Kryteria oceniania

zaliczenie na ocenę

Literatura

1. Buko A., Urbańczyk P. (red.), Archeologia w teorii i praktyce, Warszawa 2000
2. Eco U., Jak napisać pracę dyplomową. Poradnik dla humanistów, Warszawa 2007
3. Fletcher M., Lock G. R., Archeologia w liczbach. Podstawy statystyki dla archeologów,
Poznań 1995
4. Hodder I., Czytanie przeszłości. Współczesne podejścia do interpretacji archeologii, Poznań
1995.
5. Kobyliński Z. (red.), Metodyka badań archeologiczno-architektonicznych, Warszawa 1999
6. Kowalski K. M., Artefakty jako źródło poznania, Gdańsk 1996
7. Kuziak M., Rzepczyński S., Jak dobrze napisać: opowiadanie, podanie, streszczenie,
życiorys, ogłoszenie, list motywacyjny, podziękowanie, referat, pracę magisterską...,
Warszawa 2002
8. Ławecka D., Wstęp do archeologii, Warszawa 2003
9. Makohonienko M., Makowiecki D., Kurnatowska Z., Studia interdyscyplinarne nad
środowiskiem i kulturą w Polsce, Poznań 2007.
10. Marciniak-Kajzer Anna, Mapa w studiach archeologicznych — ilustracja czy argument?,
Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 63. 3, 2015, s. 527-534
11. Minta-Tworzowska D., Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań,
hipotez oraz teorii archeologicznych, Poznań 1994
12. Oliver P., Jak pisać prace uniwersyteckie: poradnik dla studentów, Kraków 1999
13. Renfrew C., P. Bahn, Archeologia. Teorie. Metody. Praktyka. Warszawa 2002
14. Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2004
15. Zalewska A., Teoria źródła archeologicznego i historycznego we współczesnej archeologii,
Lublin 2005

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2800-DOWAR w USOSweb