Archaeology of Greece - (course III) lecture 2800-ABGRE-B
Celem tego kursu jest zapoznanie studentów z najważniejszymi stanowiskami archeologicznymi,
zabytkami, zjawiskami kulturowymi i problemami badawczymi archeologii wczesnej Grecji. Cechy
charakterystyczne archeologii regionu Morza Egejskiego i klasycznej są różne i znajdą one
odzwierciedlenie w wykładach. Począwszy od epoki kamienia, przegląd szerokiego wachlarza źródeł
archeologicznych (konteksty takie jak pałace, groby, osady czy szerzej rozumiane środowisko, a także
kultura materialna i sztuka, jak freski, pieczęcie, narzędzia, ceramika itp. ) pozwoli nam zrozumieć
charakter prehistorycznych kultur znad Morza Egejskiego. Główny nacisk zostanie położony na
zrozumienie, w jaki sposób i dlaczego powstały w tym czasie pierwsze europejskie społeczeństwa
państwowe, ich odrębne cechy i ich miejsce w szerszym kontekście geograficznym Morza
Śródziemnego. Źródła te zostaną uzupełnione przeglądem dokumentów pisemnych, które
dostarczają ważnych spostrzeżeń na temat funkcjonowania późnych centrów pałacowych, chociaż
ogólnie rzecz biorąc, odgrywają one marginalną rolę w archeologii Morza Egejskiego, ponieważ są to
głównie dokumenty administracyjne. Na podstawie tych źródeł prześledzimy wzrost, rozwój i upadek
głównych kultur Morza Egejskiego, a także odniesiemy się do problemu historyczności niektórych
mitów greckich z okresu po epoce brązu, których akcja osadzona jest w jakiejś odległej przeszłości.
Nasza wiedza o klasycznej Grecji jest znacznie szersza dzięki licznym źródłom pisanym i zabytkom,
które przetrwały do naszych czasów. Cywilizacja europejska została zbudowana na greckich
fundamentach, a Grecja była miejscem narodzin wielu idei wciąż żywych we współczesnym świecie,
nawet jeśli przeszły one długą ewolucję. W drugim semestrze skupimy się na architekturze, rzeźbie i
sztuce grobowej, co pozwoli nam spróbować zrozumieć fenomen kultury greckiej. Na tej podstawie
będziemy śledzić ewolucję kultury greckiej od czasów Wieków Ciemnych (= wczesna epoka żelaza),
kiedy to zaczęły kiełkować nowe idee, poprzez okres archaiczny, kiedy to Grecy szukali form, które
najlepiej pozwalałyby im wyrazić ich filozofię i światopogląd, aż po okres klasyczny z jego najwyższymi
osiągnięciami w dziedzinie sztuki i rozwoju demokracji w V w. p.n.e. Od IV wieku, należącego do
późnego okresu klasycznego, będziemy obserwować powolne odchodzenie od wypracowanych
wcześniej norm, proces, który gwałtownie przyspieszył w okresie hellenistycznym, gdy nastąpiła
radykalna zmiana rzeczywistości greckiej, wraz z ekspansją kultury greckiej na rozległe obszary
Bliskiego i Środkowego Wschodu. O wpływie systemu politycznego na kształtowanie przestrzeni
publicznej dowiemy się również na przykładzie Starożytnej Agory Ateńskiej.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Absolwent
ma podstawową wiedzę w zakresie opisu, analizy i interpretacji źródeł archeologicznych z terenów kultur
Grecji pradziejowej/cywilizacji Grecji klasycznej (K_W03)
ma uporządkowaną wiedzę ogólną o społecznościach Grecji w pradziejach/Grecji klasycznej, obejmującą
terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii, a w szczególności archeologii Grecji (K_W04)
ma szczegółową wiedzę o wybranych społecznościach Grecji w pradziejach/Grecji klasycznej, obejmującą
terminologię, teorie i metodologię z zakresu archeologii, a w szczególności archeologii Grecji (K_W05)
ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach archeologii
Grecji w pradziejach/archeologii Grecji klasycznej (K_W08)
zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury Grecji pradziejowej/Grecji
klasycznej, zgodne z głównymi trendami badawczymi i tradycjami archeologii Grecji (K_W09)
zna i rozumie podstawowe problemy badań nad pismami egejskimi a zwłaszcza pismem linearnym B/ma
podstawową wiedzę na temat rodzajów greckich tekstów klasycznych oraz ich roli dla odtwarzania greckiej
przeszłości (K_W12)
Absolwent umie
rozpoznać różne rodzaje pism egejskich/rozpoznać różne rodzaje greckich tekstów klasycznych (K_U08)
posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla archeologii
Grecji (K_U09)
rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury materialnej i sztuki Grecji pradziejowej/Grecji klasycznej łącznie
z kontekstem archeologicznym lub historycznym oraz właściwie je opisywać i przeprowadzać ich krytyczną
analizę i interpretację (K_U10)
znaleźć publikacje i opracowania tekstów źródłowych przydatnych w pracy i warsztacie archeologa Grecji
(K_U11)
rozpoznawać, analizować, wykorzystywać i klasyfikować źródła archeologiczne (K_U12)
wykrywać proste zależności między artefaktami a procesami kulturowymi, historycznymi i społecznymi
zachodzącymi w Grecji pradziejowej/klasycznej (K_U13)
Absolwent jest gotów do
wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy i umiejętności oraz jest świadomy konieczności konfrontowania
ich z opiniami ekspertów (K_K01)
uznania istotnego znaczenia pozostałości materialnych, języków starożytnej Grecji i greckich źródeł pisanych
jako elementu dziedzictwa kulturowego ludzkości (K_K02)
docenić niepowtarzalne wartości źródeł archeologicznych i ich roli w odtwarzaniu przeszłości człowieka
(K_K03)
krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych ze świadomością wieloaspektowości
interpretacji (K_K04)
wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze
świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka (K_K05)
Kryteria oceniania
Studenci przystąpią do egzaminu ustnego, którego celem jest określenie ich wiedzy i zrozumienia
kluczowych stanowisk archeologicznych, wytworów kultury materialnej i podstawowych cech kultur
przedstawianych w ramach tego kursu. Studenci powinni być w stanie rozpoznać miejsca, zabytki i
klasy wytworów kultury materialnej na podstawie planów i zdjęć, jak również omówić trajektorie
społeczno-kulturowe każdej z kultur, wykazując świadomość głównych problemów badawczych
charakterystycznych dla każdego okresu i wykorzystując szereg różnych rodzajów źródeł na poparcie
swojej argumentacji.
Literatura
Do części pierwszej/For the first part:
E.H. Cline (ed.), Oxford Handbook of the Bronze Age Aegean, Oxford University Press,
Oxford 2010, (IA)
J.C. McEnroe, Architecture of Minoan Crete, University of Texas Press, Austin 2010 (IA, e-
brary)
D. Preziosi; L.A. Hitchcock, Aegean Art and Architecture, Oxford University Press, Oxford
2000 (IA)
C.W. Shelmerdine (ed.), Cambridge Companion to the Aegean Bronze Age, Cambridge
University Press, Cambridge 2008 (IA)
Jeremy Rutter, Aegean Prehistoric Archaeology:
http://www.dartmouth.edu/~prehistory/aegean/?page_id=104
Nicely illustrated history of Greek civilization on pages of the Foundation of Greek culture (in
English and Greek):
http://www.fhw.gr/chronos/en/index.html
K. Lewartowski, A. Ulanowska, M. Siennicka, Archeologia Egejska (in Polish)
http://www.archeo.uw.edu.pl/podrecznikegea
Do części drugiej/For the second part:
S. Alcock, R. Osborne, Classical Archaeology (Blackwell Studies in Global Archaeology,
10), Malden, 2007 (IA)
J. Boardman, Pre-Classical. From Crete to Archaic Greece, Penguin Books, Harmondsworth
1967 (IA)
M.D. Fullerton, Greek Art, Cambridge University Press, Cambridge 2000 (IA)
A.W. Laurence, Greek Architecture, Penguin Books, Harmondsworth 1957 (IA)
G.M.A. Richter, A Handbook of Greek Art, Pheidon Press, London 1969 (IA)
Nicely illustrated history of Greek civilization on pages of the Foundation of Greek Culture
(in English and Greek):
http://www.fhw.gr/chronos/en/index.html
For the Athenian Agora see ASCSA guide books and picture books online
(http://www.agathe.gr/publications/), esp. J. Camp, The Athenian Agora: A Short Guide in
Color; one can also consult the online guide with QTVR panoramas
(http://www.agathe.gr/guide/)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: