Język jako narzędzie komunikacji 2700-L-DM-D3JJNK
1. Komunikacja językowa jako typ komunikacji. Sytuacja komunikacyjna (oficjalna i nieoficjalna; mikro- i makrosytuacja w mediach).
2. Funkcje języka i wypowiedzi.
3. Pochodzenie i rozwój języka ludzkiego. Język ludzki a języki zwierząt.
4. Podsystem fonologiczny języka: specyfika brzmieniowa polszczyzna na tle innych języków.
5. Podsystem morfologiczny języka: odmiana i jej funkcje, sposoby wzbogacania słownictwa.
6. Podsystem leksykalny: podstawowe kategorie słownictwa.
7. Język jako system znaków: typy znaków, znaczenie (treść, zakres), podstawowe relacje semantyczne między znakami językowymi.
8. Język jako interpretacja rzeczywistości: językowy obraz świata, wpływ języka na myślenie i działanie, obrazowanie świata w polszczyźnie na tle innych języków.
9. Potoczność w języku i myśleniu.
10. Wewnętrzne zróżnicowanie języka. Odmiany i style: terytorialne, środowiskowe, funkcjonalne. Mówiona, pisana i zapisana odmiana języka.
11. Język we współczesnych mediach: podstawowe wartości, funkcje, typowe zabiegi i środki.
12. Geografia językowa. Przyszłość polszczyzny i innych języków. Tendencje rozwojowe polszczyzny.
Koordynatorzy przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Po wykładzie student:
WIEDZA
- zna i rozumie podstawową terminologię językoznawczą;
- zna mocne i słabe strony języka jako narzędzia komunikacji;
- zna podstawowe funkcje języka jako systemu oraz podstawowe funkcje wypowiedzi;
- wie, jakie poziomy (podsystemy) współtworzą język, czym się one cechują i do czego służą;
- wie, jak i po co powstają nowe znaki językowe;
- rozumie istotę potoczności;
- wie, na czym polega wewnętrzne zróżnicowanie języka, zna kryteria wyróżniania odmian i stylów.
UMIEJĘTNOŚCI
- rozpoznaje podstawowe funkcje wypowiedzi;
- potrafi udowodnić, że język jest systemem znaków; odróżnia podstawowe relacje semantyczne między znakami językowymi, potrafi podać przykłady ich wykorzystania w komunikacji medialnej;
- potrafi udowodnić, że każdy język zawiera niepowtarzalny sposób widzenia i wartościowania świata; umie wykazać na wybranych przykładach, jakie obrazowanie świata podsuwa użytkownikom polszczyzna;
- odróżnia odmiany polszczyzny, rozpoznaje nacechowanie stylistyczne słownictwa;
- potrafi podać przykłady zmian zachodzących w języku i wskazać ich przyczyny.
INNE KOMPETENCJE:
- rozumie podstawowe zależności między językiem a myśleniem i kulturą;
- ma świadomość, że używany język wpływa na sposób myślenia o świecie.
Kryteria oceniania
Pisemny sprawdzian końcowy
Praktyki zawodowe
Nie.
Literatura
Aitchison Jean, 1991, Ssak, który mówi, Warszawa, s. 38-68.
Aitchison Jean, 2002, Ziarna mowy. Początki i rozwój języka, Warszawa, s. 30-41.
Anusiewicz Janusz, 1992, Potoczność jako sposób doświadczania świata i jako postawa wobec świata [w:] Anusiewicz Janusz, Nieckula Franciszek (red.), 1992, Język a kultura t. V. Potoczność w języku i w kulturze, Wrocław, s. 9-20.
Bartmiński Jerzy, 2001, Styl potoczny [w:] Bartmiński Jerzy (red.), 2001, Współczesny język polski, Lublin, s. 115-134.
Bartmiński Jerzy, Panasiuk Jolanta, 2001, Stereotypy językowe [w:] Bartmiński Jerzy (red.), 2001, Współczesny język polski, Lublin, s. 371-395.
Boroditsky Lera, 2001, Jak język kształtuje myśl [w:] „Świat Nauki” 3/2011.
Bralczyk Jerzy, Wasilewski Jacek, 2012, Język w mediach. Medialność języka [w:] Bauer Zbigniew, Chudziński Edward, 2021, Dziennikarstwo i świat mediów. Nowa edycja, Kraków, s. 379-401.
Derwojedowa Magdalena, Karaś Halina, Kopcińska Dorota (red.), 2005, Język polski. Kompendium, Warszawa.
Diamond Jared, 1998, Trzeci szympans. Ewolucja i przyszłość zwierzęcia zwanego człowiekiem, Warszawa, s. 196-232.
Dubisz Stanisław, 2001, Probabilistyka lingwistyczna, czyli o rozwoju polszczyzny w XXI wieku [w:] Krzemień-Ojak Sław, Nowowiejski Bogusław (red.), 2001, Przyszłość języka, Białystok, s. 45-63.
Dunaj Bogusław, Przybylska Renata, Sikora Kazimierz, 1999, Język na co dzień [w:] Pisarek Walery (red.), 1999, Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, Warszawa, s. 227-251.
Gibbs W. Wayt, 2002, Na ratunek ginącym językom [w:] „Świat Nauki” 10/2002, s. 67-73.
Grabias Stanisław, 2001, Środowiskowe i zawodowe odmiany języka – socjolekty [w:] Bartmiński Jerzy (red.), 2001, Współczesny język polski, Lublin, s. 235-253.
Grzegorczykowa Renata, 2002, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, Warszawa, s. 162-169.
Grzegorczykowa Renata, 2007, Wstęp do językoznawstwa, Warszawa, s. 13-21, 46-61, 72-88, 89-99, 123-132, 179-200.
Kaszewski Krzysztof, 2018, Media o sobie. Językowe elementy autopromocyjne w przekazach informacyjnych prasy, radia i telewizji, Warszawa, s. 52-63 (styl medialny).
Kurcz Ida, 2000, Pochodzenie języka [w:] tejże, 2000, Psychologia języka i komunikacji. Warszawa, s. 29-45.
Lachur Czesław, 2004, Zarys językoznawstwa ogólnego, Opole, s. 31-43, 167-190, 263-297.
Łuczyński Edward, Maćkiewicz Jolanta, 2005, Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk, s. 33-60, 77-91.
Majkowska Grażyna, Satkiewicz Halina, 1999, Język w mediach [w:] Pisarek Walery (red.), 1999, Polszczyzna 2000. Orędzie o stanie języka na przełomie tysiącleci, Kraków, s. 181-196.
Mikołajczuk Agnieszka, 2003, O komunikacji językowej [w:] Mikołajczuk Agnieszka, Bańkowska Edyta (red.), 2003, Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów, Warszawa, s. 17-49.
Ożóg Kazimierz, 2001, Ustna odmiana języka ogólnego [w:] Bartmiński Jerzy (red.), 2001, Współczesny język polski, Lublin, s. 85-98.
Polański Kazimierz (red.), 2003, Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, Wrocław.
Przybylska Renata, 2003, Wstęp do nauki o języku polskim, s. 39-89, 304-306.
Tokarski Ryszard, 2001, Słownictwo jako interpretacja świata [w:] Bartmiński Jerzy (red.), 2001, Współczesny język polski, Lublin, s. 343-370.
Urbańczyk Stanisław (red.), 1991, Encyklopedia języka polskiego, Wrocław.
Walczak Bogdan, 2008, Czy językowi polskiemu coś zagraża? [w:] Cygal-Krupa Zofia (red.), 2008, Współczesna polszczyzna. Stan, perspektywy, zagrożenia, Kraków-Tarnów, s. 15-24.
Wierzbicka Anna, 1967, O języku dla wszystkich, Warszawa, s. 8-48, 56-63, 158-180.
Wojciszke Bogdan, Polska kultura narzekania: pułapka negatywizmu [na:] www.youtube.com.
Zgółka Tadeusz, 1992, Styl potoczny jako narzędzie myślenia potocznego [w:] Gajda Stanisław (red.), 1992, Systematyzacja pojęć w stylistyce, Opole, s. 87-94.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: