Chrześcijaństwo od czasów apostolskich do czasów współczesnych 2700-CCACW-OG

Zajęcia będą prowadzone „na odległość” (Platforma Kampus), co pozwoli na swobodne dysponowanie czasem w ramach aktywności przewidzianych podczas konserwatorium dotyczącego chrześcijaństwa od czasów apostolskich do czasów współczesnych.
W pierwszej kolejności zostanie omówiona antyczna cywilizacja chrześcijańska począwszy od czasów apostolskich aż do wczesnego bizantynizmu. Okres ten ukazuje m.in. zmagania rodzącego się chrześcijaństwa z politeizm i kulturą helleńską, konfrontację z cesarstwem rzymskim i zarządzeniami Klaudiusza, okrucieństwem Nerona, prześladowaniem Domicjana oraz reskryptami Trajana i Hadriana. Nie mniej istotne dla funkcjonowania pierwotnej wspólnoty chrześcijańskiej okażą się także: traktat Celsusa, wrogość Antoninów, edykt Septymiusza Sewera, niebezpieczeństwo synkretyzmu religijnego oraz edykty prześladowcze. Wszystko to przyczyniło się do wewnętrznego umocnienia wspólnoty chrześcijańskiej, która musiała się także zmierzyć z wrogimi doktrynami by wreszcie otrzymać pierwsze przywileje po edykcie mediolańskim za panowania Konstantyna Wielkiego od którego zaczyna się okres chrześcijańskich władców a potem cezaropapizm
Przedmiotem analizy podczas zajęć będzie także zagadnienie powstającej doktryny chrześcijańskiej związane z teologią o Synu Bożym (Logosie) w konfrontacji z dyskusjami aleksandryjskimi, Ariuszem, soborem Nicejskim oraz teologią o Duchu Świętym, postanowieniami Soboru w Konstantynopolu i doktrynie o Łasce w reakcji na pelagianizm.
W dalszej kolejności wykład będzie się koncentrował na roli papiestwa w średniowieczu oraz roli Bizancjum. Nie mniej ważne będzie ukazanie chrystianizacji Polski i chrztu Mieszka I oraz roli Ottona III. Zostaną także ukazane trudne momenty chrześcijańskiej historii takie jak m.in. wielka schizma a po niej reformy Papieży np. Grzegorza VII, krucjaty, „ruch krzyżowy” i inkwizycja.
W naszym dalszym dyskursie na temat historii cywilizacji chrześcijańskiej omówimy okres osłabionego papiestwa obejmujący lata 1294-1431. Zajmiemy się m.in. relacjami papieży z Filipem IV. Ukażemy rolę Bonifacego VIII a następnie okres papieży awiniońskich. Na uwagę zasługują także w tym okresie wielka schizma i husytyzm oraz sobór w Konstancji.
Nie mniej istotny jest okres renesansowego papiestwa : papież mecenas - Mikołaj V, papież krzyżowiec - Kalikst III, papież humanista - Pius II, papież monarcha - Paweł II, Sykstus IV - włoskie intrygi i wojny, Innocenty VIII - książę Dżem i czary, Aleksander VI - polityka i tiara, Juliusz II - wódz Italii, Leon X - nieskuteczny sobór.
Kolejny etap historycznej refleksji podczas wykładu o historii cywilizacji chrześcijańskiej dotyczył będzie epoki nowożytnej, która wyróżnia się w pierwszej kolejności okresem reform i reformacji. Jest on krótki czasowo, ale obfituje w ważne wydarzenia. W reformacji odegrali zasadniczą rolę jej wielcy twórcy: Marcin Luter, Ulrych Zwingli i Jan Kalwin, ale także władcy. Henryk VIII doprowadził Anglię do schizmy, za jego zaś następców uległa ona sprotestantyzowaniu. Reformą katolicką zajęły się nowe i niektóre dawne zakony, szczególnie jednak papieże, od Pawła III do Piusa IV, oraz sobór trydencki.
Okres tzw. odnowy trydenckiej to nieomal całe stulecie rozkwitu Kościoła katolickiego, pod wpływem uchwał Soboru Trydenckiego. Odnowa ta objęła swym zasięgiem misje, diecezje i zakony. Ujawniła się w dużej liczbie kanonizowanych świętych. Przyniosła rozwój nauk kościelnych. Jej blask pomniejszyły wojny religijne i dążenie niektórych władców katolickich, by za przykładem książąt protestanckich stosować w swoich państwach reformacyjną zasadę: czyja władza, tego religia (cuius regio, eius religio).
Następne ważne okresy w historii chrześcijańskiej wspólnoty to rewolucja francuska, wojny napoleońskie i umocnienie prymacjalne. Papieże, od Leona XIII, wraz z klerem i laikatem zaangażowali się na szeroką skalą w społeczne działanie Kościoła.
Okres 1914-1958, trzeba nazwać, choć jest to tylko umowne, okresem zniszczenia i odbudowy, które wystąpiły w świecie i w samym Kościele a lata 1958-1978, są czasem Soboru Watykańskiego II i odnowy Kościoła. Zwołanie soboru było istotnym dziełem, ale nie mniej istotnym, a nadto procesem o wiele dłuższym stała się realizacja soborowych wskazań i nauki. Pierwszego dokonał Jan XXIII, drugie spoczęło na barkach Pawła VI i jego następców, Jana Pawła I i Jana Pawła II.

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

zdalnie

Koordynatorzy przedmiotu

Robert Czarnowski

Efekty kształcenia

• Wiedza
Po ukończeniu zajęć student:

- potrafi określić i ocenić krytycznie stan swojej wiedzy na temat dziejów chrześcijaństwa od czasów apostolskich do czasów współczesnych
- zna wybrane obszary tematyczne związane z chrześcijaństwem dotyczące różnych aspektów związanych z dziejami, strukturą, funkcjonowaniem pierwotnej wspólnoty chrześcijańskiej oraz jego rozwoju w ujęciu chronologicznym i tematycznym
- zna cechy charakterystyczne dyskursu naukowego i popularyzatorskiego w odniesieniu do chrześcijaństwa
- zna aktualny stan badań i bieżące trendy badawcze w historiografii, dotyczące problematyki chrześcijaństwa
- zna i rozumie społeczne, ekonomiczne i polityczne konteksty funkcjonowania instytucji kościelnych
- zna i rozumie kluczowe zagadnienia związane z historią zachodniego chrześcijaństwa
- zna powiązania badanych zjawisk historycznych
- zna sposoby wyszukiwania i systematyzowania informacji dotyczące dziejów Kościoła
- definiuje, objaśnia i stosuje poprawnie w mowie i w piśmie podstawowe terminy fachowe właściwe dla nauk historycznych
- ma świadomość różnorodności źródeł historycznych oraz rozumie ich znaczenie dla badań nad dziejami chrześcijaństwa od czasów apostolskich do czasów współczesnych
- zna główne kategorie źródeł, odnoszących się do historii chrześcijaństwa oraz problemy związane z ich interpretacją
- posiada wiedzę na temat różnych kierunków kościelnych badań historycznych
- zna i rozumie rolę chrześcijaństwa w kulturze, zna dziedzictwo kulturowe chrześcijaństwa

• Umiejętności
Po ukończeniu zajęć student:

- wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i wykorzystuje informacje ze źródeł pisanych i elektronicznych
- rozumie i akceptuje świat wartości i postaw innych osób w różnych kontekstach i sytuacjach historycznych
- uznaje i szanuje różnice punktów widzenia determinowane różnym podłożem kulturowym; wykazuje niezależność i samodzielność myśli, szanując jednocześnie prawo innych osób do wykazywania tych samych cech
- umie posługiwać się w stopniu podstawowym teoriami i paradygmatami kościelnych nauk historycznych
- umie rozpoznać relacje zachodzące między przeszłością, a wydarzeniami bieżącymi, także w odniesieniu do chrześcijaństwa
- potrafi przedstawić opinie, tezy i argumenty znanych mu różnych autorów prac historycznych
- potrafi sformułować własne opinie o zjawiskach społecznych i politycznych posługując się zdobytą wiedzą
- wie o istnieniu pokrewnych odmiennych punktów widzenia, determinowanych różnym podłożem kulturowym
- posiada umiejętność wystąpień naukowych z zakresu historii chrześcijaństwa
- umie porównać wydarzenia z historii chrześcijaństwa z sytuacją współczesną
- sprawnie sporządza opracowania historyczne w oparciu o warsztat naukowy historyka.
- interpretuje i stosuje zasady prawa archiwalnego, bibliotecznego i muzealnego
- rozumie zależności między kształtowaniem się idei religijnych a zmianami w kulturze i w społeczeństwie
- dostrzega powiązania badań i analiz związanych z tematyką najwybitniejszych postaci w dziejach Kościoła od czasów apostolskich do czasów współczesnych z dziedzinami pokrewnymi
– potrafi określić jego miejsce i znaczenie w procesie historyczno - kulturowym

• Inne kompetencje
Po ukończeniu zajęć student:
- ma świadomość dorobku pokoleń historyków i podejmuje działania na rzecz jego podtrzymania
- ma świadomość wartości kultury historycznej, na którą składa się znajomość dziejów dyscypliny, świadectw, metod i korzeni historycznych kultury
- docenia i szanuje, jak też jest gotów promować tradycje oraz dziedzictwo historyczne i kulturowe
- opanował i umie stosować fundamentalne umiejętności badawcze w naukach historycznych
- rozumie konieczność przestrzegania norm etycznych w nauce, w szczególności w pracy historyka i przy popularyzacji historii
- wie, że badania i debata historyczna na temat starożytności i średniowiecza są procesem stałym, który niesie ze sobą nieustanne zmiany i rozwój poglądów
- potrafi pracować samodzielnie korzystając z pomocy zamieszczonych na Platformie Kampus
- odczuwa potrzebę stałego podnoszenia poziomu własnej wiedzy i umiejętności
- ma świadomość znaczenia dziedzictwa chrześcijaństwa jako czynnika kształtującego tożsamość kulturową Europy i Polski.

Kryteria oceniania

Nie ma kolokwium. O zaliczeniu decyduje wykonanie wszystkich aktywności zamieszczonych na Platformie Kampus.

Praktyki zawodowe

brak

Literatura

Abraham W., Organizacja Kościoła w Polsce do połowy XII wieku, Wodzisław Śląski 2009.
Banaszak M., Historia Kościoła katolickiego, t. 1-4, Warszawa 1989-1992.
Bécheau F., Historia soborów, tłum. P. Rak, Kraków 1998.
Bihlmeyer K., Tuechle H., Historia Kościoła - starożytność chrześcijańska, t. 1, Warszawa 1971.
Cardini F., Montesano M., Historia Inkwizycji, Kraków 2008;
Chelini J., Dzieje religijności w Europie Zachodniej w średniowieczu, Warszawa 1996.
Chrześcijaństwo w Polsce, red. J. Kłoczowski, Lublin 1980.
Cnowles M. D., Obolensky D., Historia Kościoła 600 - 1500, t. II, Warszawa 1988.
Danielou J., H. I. Marrou, Historia Kościoła od początku do roku 600, t. l, Warszawa 1986.
Dziewulski W., Postępy chrystianizacji i proces likwidacji pogaństwa w Polsce wczesnofeudalnej, Wrocław 1964.
Gordziałkowski J., Historia Państwa Kościelnego, Kraków 2007;
Jaczynowska M., Pawlak M, Starożytny Rzym, Warszawa 2008.
Jurek T., Kuzik E., Historia Polski do 1572, Warszawa 2013.
Kara M, Archeologia o początkach państwa Piastów, w: Kolory i struktury średniowiecza, Warszawa 2004.
Kracik J., Historia Kościoła katolickiego w Polsce, Wrocław 2010.
Kumor B., Historia Kościoła, tom. I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, Lublin 1976-2004.
Kurnatowska Z., Początki Polski, Poznań 2002.
Labuda G., Mieszko I, Wrocław 2002.
Labuda G., Święty Stanisław biskup krakowski, patron Polski. Śladami zabójstwa, męczeństwa, kanonizacji, Poznań 2000.
Labuda G., Święty Wojciech. Biskup - męczennik, patron Polski, Czech i Węgier, Wrocław 2004.
Mayer H.-E., Historia wypraw krzyżowych, Kraków 2008.
Mezzadri L., Rewolucja francuska a Kościół, Kraków 2007.
Militzer K., Historia zakonu krzyżackiego, Kraków 2007;
Mireaux E., Życie codzienne w Grecji, Warszawa 1962.
Ożóg K., 966. Chrzest Polski, Kraków 2015.
Strzelczyk J., Mieszko Pierwszy, Poznań 1999.
Strzelczyk J., Zjazd gnieźnieński, Poznań 2000.
Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2010.
Tuchle H., Bouman C. A., Historia Kościoła 1500 - 1715, t. III, Warszawa 1986.
Wielkie daty chrześcijaństwa, red. F. Lebrun, Wrocław 1997.
Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983.
Wyrozumski J., Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.–1370), Kraków 1999.
Wysocki Wiesław, Polonia Christiana. Szkice z dziejów Polski Chrześcijańskiej, Warszawa 2014.
Żaryn J., Kościół w PRL, Warszawa 2004.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2700-CCACW-OG w USOSweb