Powstanie nowoczesnych narodów i państw w Europie Środkowschodniej XIX, XX i XXI wieku 2200-1CW10-OG

1. Wstęp. Wprowadzenie do pracy samodzielnej: bibliografie, słowniki: geograficzne, biograficzne, wydawnictwa źródłowe, opracowania.
2. Wieloznaczność i kontrowersyjność pojęcia "naród". Przesłanki powstania nowoczesnych narodów w regionie m.in.: absolutyzm oświecony, rewolucja francuska, napoleońska modernizacja, romantyzm. Polityka państw wobec powstającej świadomości narodowej.
I zupełnie przykładowo, jeśli znajdą się chętne/i do ukazania problemu:
3. Tworzenie nowoczesnego narodu polskiego.
4. Tworzenie nowoczesnego narodu węgierskiego.
5. Tworzenie nowoczesnego narodu litewskiego
6. Tworzenie nowoczesnego narodu słowackiego
7. Ukraina: tworzenie narodu, epoka radziecka, obawy początku lat 90-tych XX wieku, pomarańczowa rewolucja i jej wpływ. Wojna 2014-2022 - ?, jej wpływ na przemiany narodowościowe na Ukrainie.
8. Białoruś: tworzenie narodu, epoka radziecka, odrodzenie w początku lat 90-tych XX wieku, A. Łukaszenko i jego wizja, odbicie wątpliwości we współczesnej historiografii białoruskiej, perspektywy.
9. Narody historyczne i niehistoryczne. Divide et impera - stosunek państw zaborczych wobec budzących się aspiracji Białorusinów, Ukraińców, Litwinów, Słowaków etc. Stosunek polskich elit wobec tych kwestii w XIX stuleciu.
10. Polityka narodowościowa Polski: II Rzeczpospolita, PRL, III Rzeczpospolita. Naród śląski?
11. Problemy obszarów wielonarodowych wobec nowoczesnego nacjonalizmu.
12. Perspektywy nowoczesnych narodów.
13. Podsumowanie

Założenia (opisowo)

Celem jest ukazanie prawidłowości i różnic w powstaniu nowoczesnej świadomości narodowej w Europie Środkowowschodniej (ale - nie tylko) Próba zerwania z polonocentryzmem w postrzeganiu genezy narodów litewskiego, białoruskiego i ukraińskiego. Ukazanie ustrojowych i prawnych mechanizmów tworzenia narodu, względnie - zwalczania tworzącej się świadomości narodowej i ich skuteczności. Możliwe będzie - stosownie do zainteresowań uczestników - zajęcie się innymi przypadkami, przykładowo: mitami dotyczącymi budowy Polski lub Izraela. A nawet wizją Rosji = Rusi przedstawianą przez W.W. Putina. Także - narodem śląskim.

Koordynatorzy przedmiotu

Andrzej Zakrzewski

Rodzaj przedmiotu

ogólnouniwersyteckie

Tryb prowadzenia

w sali

Efekty kształcenia

WIEDZA
1. Poznanie historii tworzenia się nowoczesnych państw i narodów w Europie Środkowowschodniej.
2. Zrozumienie historycznych uwarunkowań tych procesów w chwili obecnej
3. Poznanie podstawowych modeli tworzenia się nowoczesnej świadomości narodowej.
4. Znajomość mechanizmów tworzenia się nowoczesnych narodów w XIX-XX i nawet XXI wieku.
UMIEJĘTNOŚCI
1. Dostrzeganie podobieństw i różnic między tworzeniem narodów w różnych epokach a stosunkami międzynarodowymi państw Europy Środkowej i Wschodniej (Węgry, Słowacja, Rumunia i in.)
2. Uzasadnianie poglądów w dyskusji w grupie.
3. Ukształtowanie podejścia porównawczego w analizie aktualnych stosunków międzynarodowych w regionie.
POSTAWY
1. Krytyczny stosunek do prezentowanych rozwiązań w zakresie polityki narodowościowej w państwach regionu (włącznie z Polską), możliwość ukazania ich zalet a także słabości.
2. Zrozumienie, że krytyczna postawa wobec zjawisk jest podstawą pracy naukowej;
3. Dostrzeżenie różnicy między rozumowaniem naukowym i potocznym
4. Dopuszczenie pluralizmu opinii w naukowej dyskusji .

Kryteria oceniania

kontrola obecności – charakter dopuszczający, ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) – 40%, praca semestralna (esej, referat): 60 %.

Praktyki zawodowe

brak

Literatura

Zupełnie przykładowa. Wybór zależy od uczestników zajęć.
1. T. Kizwalter, O nowoczesności narodu. Przypadek Polski, Warszawa 1999
2. M. Waldenberg, Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo- Wschodniej, Warszawa 2000
3. B. Anderson, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Kraków 1997
4. Tradycja wynaleziona, red. E. Hobsbawn, T. Ranger, Kraków 2008
5. J. Chlebowczyk, O prawie do bytu małych i młodych narodów, Warszawa - Kraków 1983
6. K. Pomian, Europa i jej narody, Warszawa 1990
7. E. Gellner, Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991
8. A. Kłoskowska, Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 1996
9. T. Snyder, Rekonstrukcja narodów. Polska, Litwa, Białoruś 1569-1999, Sejny 2006
10. O ziemię naszą, nie waszą. Ideowe aspekty procesów narodowotwórczych
w Europie Środkowej i Wschodniej, red. Ł. Adamski, Warszawa 2017,
11. M. Niendorf, Wielkie Księstwo Litewskie. Studia nad kształtowaniem się narodu u progu epoki nowożytnej (1569–1795), Poznań 2011
12. S. Sand, Kiedy i jak wynaleziono naród żydowski, Warszawa 2014
13. S. Sand, Kiedy i jak wynaleziono Ziemię Izraela.Od Ziemi Świętej do ojczyzny, Warszawa 2015
14.M. Rosman, How Polish Is Polish History? Polish history’s problem of definition, [w:] Imaginations and Configurations of Polish Society. From the Middle Ages through the Twentieth Century, red. Y. Kleinmann et al., Göttingen 2017.
15. M. Rosman, Jak pisać historię żydowską?, Wrocław 2011
16. T. Kamusella, The Un-Polish Poland, 1989 and the Illusion of Regained Historical Continuity, Palgrave Macmillan 2017

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2200-1CW10-OG w USOSweb