Tożsamości w Europie (do wyboru I) 2105-M-D4TOEU

Podczas zajęć omawiane będą następujące zagadnienia:
Rozróżnienie pomiędzy podmiotowością, tożsamością własną i tożsamością społeczną; Osobowość jako wytwór kulturowy (tożsamość jako konstrukt, znaczenie akulturacji); założenia tej koncepcji; Samoświadomość jako nowoczesna koncepcja zachodnia wyrastająca z nauki i „ery rozumu“ (Norbert Elias); Kwestie podobieństwa i różnicy w ujęciach problematyki tożsamości.
Esencjalizm i antyesencjalizm; Model solidarności mechanicznej i kierującej nią świadomości kolektywnej jako teoria trwałości tożsamości zbiorowej; Antyesencjalistyczna koncepcja plastyczności tożsamości i jej antyuniwersalizm
Tożsamość jako projekt (konstruowanie spójnej narracji – A. Giddens); znaczenie artykulacji językowej; zasoby stanowiące materiał do projektu tożsamości i różny do nich dostęp.
Tożsamość fragmentaryczna Stuarta Halla; podmiot oświeceniowy (kartezjański model osoby ludzkiej; tożsamość jako „centrum“ - wewnętrzny rdzeń jednostki); podmiot socjologiczny („ja“ uspołecznione, „znaczący Inni“); podmiot ponowoczesny (fragmentaryczny); zdecentrowane „ja“ jednostki.
Pięć „pęknięć“ w dyskursach wiedzy nowoczesnej, które doprowadziły do „zdecentrowania“tożsamości: marksowska podmiot historyczny (ujęcie Althussera), psychoanaliza i podmiotowość, feminizm i różnica, teoria centralnej roli języka, teoria Michela Foucault.
„Ja“ wyartykułowane“; częściowy powrót do esencjalizmu (Ernesto Laclan), znaczenie miejsc interakcji; współczesny wzrost ich liczby (Anthony Giddens).
Działanie sprawcze i polityka tożsamości (u Foucaulta „agency“, „strukturacja u Giddensa): rodzaje działań sprawczych, wybór i zdeterminowanie, oryginalność, innowacja i zmiana, esencjalizm strategiczny.
Tożsamości zbiorowe: etniczność, rasa, naród, nadawanie rasy („urasowienie), różne rasizmy (stereotypizacja), od urasowienia do etnicyzacji, etniczność i władza (Frederic Barth).
Tożsamości religijne we współczesnej Europie. Sekularyzacja, religijność pozakościelna (charakterystyka), możliwości powstania nowych tożsamości warunkowane zmianami: detradycjonalizacja, dezistytucjonalizacja, autonomia, mała transcendencja.
Płeć i tożsamość: rożne feminizmy i badania nad płcią kulturową; od redukcjonizmu biologicznego do pełnej plastyczności płci biologicznej i kulturowej; podmioty płciowe; „zdradzony mężczyzna nowoczesny“ – problemy tożsamości męskiej.
Tożsamości terytorialne w UE: badania identyfikacji Basków i Katalończyków a deklaracje innych Europejczyków; warunki powstawania silnych tożsamości terytorialnych (kultura, konflikt wymuszający, interakcja socjoekonomiczna, instytucje polityczne).
Modele tożsamości europejskiej: podmiot legitymizujący Nową Europę – demos; zasady tożsamości europejskiej (prymordializm a narratywna konstrukcja Giddensa); konstrukcjonizm versus substancajalizm; modele tożsamości europejskiej (Delanty); Dziedzictwo europejskie, uniwersalistyczna postnarodowość, europejski pragmatyzm.
Obowiązkowym elementem wykładu jest lektura wskazanej literatury w języku obcym.