System bezpieczeństwa Zachodu 2104-M-D2SBZA-BSS

Przedmiot dotyczy zagadnień związanych z problematyką bezpieczeństwa na obszarze euroatlantyckim – pojęcia, koncepcji i jej ewolucji, specyfiki, dynamiki rywalizacji i współpracy, podmiotów, form oraz mechanizmów współpracy wielostronnej i najważniejszych definiujących związane z tym zjawiska. Ma on na celu ułatwienie studentom zdobycia podstawowej wiedzy dotyczącej tej problematyki oraz umiejętności samodzielnego analizowania zjawisk związanych z regionalnymi aspektami bezpieczeństwa.

Zajęcia wymagają systematycznej pracy, w tym solidnej (ale wykonalnej) porcji lektur oraz samodzielnego zdobywania wiedzy. Program oraz sposób prowadzenia zajęć mają za zadanie przeprowadzić studentów przez kluczowe zagadnienia. Oczekiwaniem prowadzącego jest interaktywny charakter zajęć, w tym aktywność studentów oparta o znajomość lektur wskazanych na kolejne spotkania.

Tematyka kolejnych zajęć i lektury szczegółowe:

1. Wprowadzenie: przedyskutowanie zakresu tematycznego zajęć, trybu pracy, wymagań na zajęcia i literatury przedmiotu oraz warunków zaliczenia przedmiotu.

2. Podstawowe pojęcia: m.in.: granice regionu i umowność podziałów: europejskość vs transatlantyckość vs euroatlantyckość vs paneuropejskość + konstrukcje subregionalne, kształtowanie się ram stosunków bezpieczeństwa na obszarze euroatlantyckim i ewolucja zagrożeń koncepcja Zachodu w stosunkach międzynarodowych, wizja świata pozachodniego – argumenty i krytyka

• R. Kuźniar, Europa w porządku międzynarodowym, Warszawa 2016.

3 - 5 Euroatlantycki system bezp. i jego struktura: regionalizm a bezpieczeństwo międzynarodowe, funkcje regionalizmu, pojęcie regionalnego kompleksu bezpieczeństwa, charakterystyka i struktura euroatlantyckiego systemu bezpieczeństwa, bezpieczeństwo euroatlantyckie - formy instytucjonalne. Współpraca i rywalizacja w ramach euroatlantyckiego systemu bezpieczeństwa: aktorzy państwowi i instytucjonalni, interlocking/interblocking institutions, rola mocarstw zewnętrznych (USA i Rosja) w systemie; neutralność i bezaliansowość; minilateralizm - subregionalne formy współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa.

• T. Łoś-Nowak (red.), Współczesne stosunki międzynarodowe, Wrocław 2010, roz. 12 Regionalizm w stosunkach miedzynarodowych;
• M. Madej, Visegrad Group defense co-operation: what added value for the European capabilities?, NORDIKA Programme Note No. 19/13, Foundation pour la Reserche Strategique, Paris, June 2013;
• J. Gotkowska, O.Osica (red.), W regionie siła? Stan i perspektywy współpracy wojskowej wybranych państw obszaru od Morza Bałtyckiego do Morza Czarnego, Raport OSW, Warszawa, październik 2012 (dostępne w Internecie); C. Archer, The Stoltenberg Report and Nordic Security: Big Idea, Small Steps; J. Gotkowska, P. Szymański, Współpraca, czy członkostwo? Szwecja i Finlandia wobec NATO, OSW, Warszawa 2017; T Iso-Markku, E. Innola, T. Tiilikainen, A Stronger North. Nordic Cooperfation in Foreign and Security Policy in a New Security Environment. WSZYSTKIE PUBLIKACJE DOSTĘPNE W INTERNECIE,
• D. Jankowski, Weimarski trójkąt bezpieczeństwa, „Bezpieczeństwo narodowe”, I-2011, t. 17;
• M. Delevic, Regional Cooperation in the Western Balkans, Chaillot Paper No. 104, s. 11-16, 73-96.
• D. Popławski, Między bezstronnością a solidarnością. Polityka bezpieczeństwa europejskich państw neutralnych i mezaliansowych po zimnej wojnie, Warszawa 2013.

6-8 NATO jako instytucja bezpieczeństwa europejskiego (wymiar transatlantycki i euroatlantycki)
Podstawy traktatowe i struktura, ewolucja ról, zadań i aktywność w latach 90. XX w., ewolucja misji i transformacja wewnętrzna, aktywność operacyjna NATO po 2001 r. i jej skutki dla organizacji i bezpieczeństwa międzynarodowego, stosunki zewnętrzne: Rosja, inni partnerzy europejscy, wymiar pozaeuropejski polityki partnerstw.

• R. Kupiecki, Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, Warszawa 2016 (dostępne na www. researchgate.net w miejscu wyszukiwania wpisać: Robert Kupiecki)
• R. Kupiecki, Siła i solidarność, Warszawa 2012.
• Traktat Północnoatlantycki i Koncepcje strategiczne NATO
• M. Madej, Sojusze polityczno-wojskowe – NATO [w:], R. Kuźniar (et.al), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012, s. 171-190
• Rocznik Strategiczny (rozdziały o NATO)

Strona internetowa KG NATO: www.nato.int

9-10. Główne instytucje bezpieczeństwa europejskiego (UZE, UE (EFSP/ESDP). Punkt wyjścia: UZE; geneza, organy i struktura EPBiO (ESDP), specyfika podejścia do bezpieczeństwa, rozwój zdolności i zasobów; Unia Europejska – ramy traktatowe współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa, aktywność operacyjna, EDA i wymiar przemysłowo-obronny współpracy w ramach ESDP, współpraca z innymi organizacjami, kryzys europejski i jego interpretacje.

• Missiroli (red.), The EU and the World. Players and Policies post-Lisbon. A Handbook, Paris 2016 (www.iss.europa.eu)
• Shared Vision, Common Action, A Stronger Europe. A Global Strategy for the European Union’s Foreign and Security Policy, www.europa.eu
• F. Gaub, N. Popescu (red.), After the EU Global Strategy, Paris 2017, www.iss.europa.eu
• Reflection Paper on the Future of European Defence, Brussels, June 2017, www.europa.eu
• Ciupiński, Wspólna polityka bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej, Warszawa 2013, roz. 1, 2, 5.
• Rocznik strategiczny 2011/12, 2012/13, 2013/14 (rozdział nt. CSDP/WPBiO)

Strona internetowa UE: www.europa.eu

11-12. Paneuropejski system bezpieczeństwa kooperatywnego (KBWE/OBWE) – geneza, normy i zasady, struktura, główne formy aktywności i specyfika podejmowanych działań, miejsce w systemie bezpieczeństwa europejskiego (postulowane i faktyczne), ocena efektywności

• A.D.Rotfeld, System bezpieczeństwa europejskiego in statu nascendi, Warszawa 1990 (roz. 1,2,3)
• Bieńczyk-Missala, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, [w:] R. Kuźniar (et.al), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012, s. 199-208
• Strona internetowa OBWE: www.osce.org

13. Formy zinstytucjonalizowanej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa na obszarze poradzieckim (WNP i OUBZ, GUAM, SOW) – geneza, struktury, specyficzna rola i pozycja Rosji, obszary i formy współpracy (deklarowane i faktyczne), efektywność.

• K. Pronińska, Międzynarodowe instytucje bezpieczeństwa Ameryki, Afryki, Azji i regionu WNP [w:] R. Kuźniar (et.al), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012, s. 229-234.
• Legucka, Geopolityczne uwarunkowania konfliktów zbrojnych na obszarze poradzieckim, Warszawa 2013.
• Rocznik Strategiczny – ostatnie edycje (rozdział nt. WNP)

14. Polska w euroatlantyckim systemie bezpieczeństwa. Interesy narodowe i wspólnotowe, potencjał, instrumentalizacja członkostwa w organizacjach regionalnych oraz udziału w reżimach bezpieczeństwa regionalnego, wyzwania i zagrożenia na obszarze euroatlantyckim – kierunek wschodni i południowy: różnice i ich implikacje dla działań antykryzysowych – aspekty wojskowe i niemilitarne, prognoza rozwoju sytuacji w regionie i jej wpływ na organizacje regionalne.
• R. Kupiecki (red.), Strategia bezpieczeństwa narodowego RP. Pierwsze 25 lat, Warszawa 2015
• Strategia bezpieczeństwa Narodowego RP 2020.

15. Egzamin