Etnopolityka w państwach poradzieckich 2102-SEA-M-D2EPPP
Po ukończeniu kursu student zdobędzie podstawową i usystematyzowaną wiedzę z zakresu etnopolityki i problemów teoretyczno-metodologicznych w badaniu etniczności i narodu. Będzie potrafił zidentyfikować etnopolitologię jako subdyscyplinę politologii oraz scharakteryzować etnopolitykę jako przedmiot badań. Będzie potrafił wskazać różnice i podobieństwa terminologiczne między etnopolityką i polityką narodowościową oraz komponenty i ujęcia etnopolityki. Student będzie potrafił rozpoznać etnos, etniczność i narodowość. Przyswoi genezę i realizację idei narodu. Będzie w stanie zrozumieć różnice między narodem etnokulturowym i politycznym, a także między etnią a narodem. Zapozna się z cechami genetyczno-kulturowymi etniczności i narodu, w tym związane ze wspólnotą pochodzenia i przynależnością rasową, językiem, religią i tradycją. Przyswoi wiedzę na temat procesów narodotwórczych
Na obszarze poradzieckim, w tym zapozna się z istotą procesu narodotwórczego, czynnikami narodotwórczymi, kształtowaniem i elementami tożsamości etnicznej i narodowej oraz etapami i modelami procesu narodotwórczego. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na osobliwości procesu narodotwórczego w Europie Wschodniej, Azji Centralnej i na Kaukazie. Przyswoi wiedzę na temat polityki narodowościowej Imperium Rosyjskiego i ZSRR w ujęciu porównawczym, w tym w zakresie ich podstaw ideologicznych i zasad, asymilacji i korenizacji. Pozna koncepcje rusyfikacji i sowietyzacji. Będzie potrafił dokonać wskazać różnice między nacjonalizmem rosyjskim i radzieckim oraz zapozna się z przejawami walki narodowo-wyzwoleńczej.
Będzie w stanie zidentyfikować paradygmaty etnopolityki na obszarze poradzieckim, w tym procesy etnopolityczne w okresie transformacji, uwarunkowani proklamacji suwerenności., podstawy konstytucyjno-prawne i instytucjonalizację etnopolityki, paradygmat narodu rdzennego, etnizację państwa i ideę „naród plemion”.
Na tej podstawie będzie w stanie zrozumieć wskazać podobieństwa i różnice między etnopolityką w państwie federalnym i unitarnym. Szczególna uwaga zostanie zwrócona na genezę, charakterystykę i reformy federalizmu rosyjskiego, w tym Kaukazu Północnego, a także funkcjonowania państw unitarnych Europy Wschodniej, Azji Centralnej i Kaukazu Południowego.
W ramach kursu student przyswoi wiedzę o nacjonalizmie w przestrzeni poradzieckiej, w tym o koncepcjach narodu, etnonacjonalizmie i nacjonalizmie politycznym. Będzie potrafił wskazać i rozróżnić główne nurty nacjonalizmu rosyjskiego, a także zapozna się z ideologią i doktryną innych nacjonalizmów (ukraińskiego, gruzińskiego, białoruskiego, kazachskiego itd.).
Będzie potrafił scharakteryzować etnokrację i podziały socjopolityczne, w tym etnokratyzm i strukturę etniczną władzy politycznej, trybalizm w kulturze politycznej narodów Rosji (Powołże, Kaukaz Północny), trybalizm w Azji Centralnej,trybalizm tadżycki.
Będzie w stanie rozpoznać cele i założenia polityki językowej na obszarze poradziecki, w tym w jego poszczególnych regionach (Rosja, Europa Wschodnia, Azja Centralna, Kaukaz).
Pozna specyfikę problemu mniejszości narodowych i etnicznych oraz diaspor w państwach poradzieckich, w tym podstawowe pojęcia, międzynarodowe standardy ochrony praw mniejszości narodowych i etnicznych. Przyswoi wiedzę na temat mniejszości rosyjskiej oraz Polaków w państwach byłego ZSRR.
Będzie potrafił zidentyfikować i scharakteryzować separatyzmy i konflikty etnopolityczne oraz zależności między nacjonalizmem i geopolityką w Europie Wschodniej, Azji Centralnej i na Kaukazie.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
EK1. Ma pogłębioną wiedzę na temat kulturowych i historycznych uwarunkowań etnopolityki na obszarze poradzieckim (K_W02).
EK2. Posiada pogłębioną wiedzę o roli i funkcji organizmów państwowych w kształtowaniu procesów etnopolitycznych, w tym procesów narodotwórczych na obszarze poradzieckim (K_W03).
EK3. Zna i rozumie specyfikę i charakter etnopolityki w warunkach poradzieckiego procesu państwotwórczego i transformacji politycznej na obszarze poradzieckim (K_W05).
Umiejętności:
EK4. Ma umiejętność krytycznej obserwacji i interpretacji procesów etnopolitycznych na obszarze poradzieckim (K_U01).
EK5. Rozumie oraz potrafi samodzielnie prognozować charakter zjawisk kształtujących uwarunkowania procesów państwo- i narodotwórczych na obszarze poradzieckim (K_U02).
EK6. Potrafi prezentować i uzasadniać własną opinię, konfrontując ją z poglądami innych studentów i badaczy danego problemu (K_U08).
EK7. Potrafi scharakteryzować podstawowe ujęcia teorii etnopolityki, narodu i nacjonalizmu (K_U11).
EK8. Potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę z zakresu etnopolityki z wykorzystaniem różnych rodzajów źródeł (K_U11).
Kompetencje:
EK9. Ma potrzebę ustawicznego uzupełniania i poszerzania wiedzy w zakresie procesów etnopolitycznych na obszarze poradzieckim (K_K05).
Kryteria oceniania
Aktywność w czasie zajęć i do wyboru praca semestralna albo kolokwium.
Praktyki zawodowe
Nie przewidziano
Literatura
Literatura podstawowa:
1. U. Altermatt, Sarajewo przestrzega. Etnonacjonalizm w Europie, Kraków 1998.
2. W. Baluk, Polityka narodowościowa Ukrainy, Wrocław 2002.
3. T. Bodio (red.), Kaukaz: transformacja przywództwa i elit politycznych, Warszawa 2012.
4. T. Bodio (red.), Kaukaz: mechanizmy legitymizacji i funkcjonowania elit politycznych, Warszawa 2012.
5. T. Bodio (red.), Kaukaz Północny: elity, reżimy, etnopolityka, bezpieczeństwo, Warszawa 2014.
6. R. Brubaker, Nacjonalizm inaczej. Struktura narodowa i kwestie narodowe w nowej Europie, Warszawa-Kraków 1998.
7. C. Calhoun, Nacjonalizm, Warszawa 2007.
8. H. Carrère D’Encause, Eurazjatyckie imperium. Historia Imperium Rosyjskiego od 1552 do dzisiaj, Kęty 2014.
9. M. Hroch, Małe narody Europy, Wrocław 2003.
10. Th. H. Eriksen, Etniczność i nacjonalizm. Ujęcie antropologiczne, Kraków 2013.
11. A. Posern-Zieliński, Etniczność. Kategorie. Procesy etniczne, Poznań 2005.
12. M. Riabczuk, Od Małorosji do Ukrainy, Warszawa 2003.
13. A. Smith, Nacjonalizm. Teoria, ideologia, historia, Warszawa 2007.
14. A. Smith, Etniczne źródła narodów, Kraków 2009.
15. R. Szporluk, Imperium, komunizm, narody, Kraków 2003.
16. M. Waldenberg, Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa 2000.
17. A. Walicki, Naród. Nacjonalizm. Patriotyzm, Kraków 2009.
18. A. Wierzbicki, Etnopolityka w Azji Centralnej. Między wspólnotą etniczną a obywatelską, Warszawa 2008.
19. A. Wierzbicki, Rosja. Etniczność i polityka, Warszawa 2011.
20. A. Wierzbicki, Etniczność i narody w Europie i Azji Centralnej. Perspektywa teoretyczna i egzemplifikacyjna, Warszawa 2014.
21. A. Wierzbicki, M. Karolak-Michalska, Mniejszość rosyjska w etnopolityce państw Europy Wschodniej i Azji Centralnej, Warszawa 2016.
22. A. Wierzbicki, P. Załęski, Trybalizm a władza w Azji Centralnej, Warszawa-Pułtusk 2008.
23. P. Załęski, Kultura polityczna więzi w Azji Centralnej, Warszawa 2011.
24. M. Ząbek (red.), Dylematy kaukaskie. Problemy narodowościowe i migracyjne, Warszawa 2011.
Literatura uzupełniająca:
1. R. Dmowski, Polityka polska i odbudowanie państwa, Warszawa 1926, s. 458-460, 471-487.
2. J. D. Eller, Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy, Kraków 2012, r. 4, 8, 10, 11, 13.
3. S. Fenton, Etniczność, Warszawa 2007.
4. E. Hobsbawm, Narody i nacjonalizm po 1780 roku. Program, mit, rzeczywistość, Warszawa 2010.
5. J. Mucha, Oblicza etniczności. Studia teoretyczne i empiryczne, Kraków 2005.
6. A. Sadowski, Rosja – wyzwania i zagrożenia w zakresie konstruowania społeczeństwa pluralistycznego; W. Pawluczuk, W poszukiwaniu tożsamości, Kształtowanie się idei narodowej Białorusinów; N. Useinov, Tatarzy krymscy: od suwerenności państwa do walki o zachowanie tożsamości narodu w XVIII-XIX wieku; E. Nowicka, Utracić język – utracić etniczność ? Przypadek Buriatów Zachodnich, w: M. Głowacka-Grajper, R. Wyszyński (red.), 20 lat rzeczywistości poradzieckiej. Spojrzenie socjologiczne, Warszawa 2012
7. A. Szeptycki, Ukraina wobec Rosji. Studium zależności, Warszawa 2014, r. II, VI, VII.
8. A. Walicki, Zarys myśli rosyjskiej. Od oświecenia do renesansu religijno-filozoficznego, Kraków 2005, r. XII.
9. A. Wierzbicki, Polacy jako mniejszość narodowa na Białorusi i w Rosji. Białorusini i Rosjanie jako mniejszości narodowe w Polsce, „Polityka Wschodnia” 2012, nr 1(1).
10. A. Wierzbicki, Nacjonalizm i geopolityka w Europie Wschodniej, w: S. Bieleń, A. Skrzypek (red.), Geopolityka w stosunkach polsko-rosyjskich, Warszawa 2012.
11. A. Wierzbicki, Etniczność w radzieckim procesie państwo- i narodotwórczym, w: R. Vorbrich, A. Szymoszyn (red.), Ethnos et Potentia. Interdyscyplinarność w polskiej etnologii. W darze Profesorowi Aleksandrowi Posern-Zielińskiemu z okazji 70. urodzin i 40-lecia pracy zawodowej, Warszawa-Poznań 2013.
12. A. Wilson, Ukraińcy, Warszawa 2002.
13. R. Wyszyński, Narodziny czy śmierć narodu. Narodotwórcze działania elit białoruskich i buriackich po upadku ZSRR, Warszawa 2010.
14. R. Zenderowski, Religia a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie Środkowo-Wschodniej. Między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu), Wrocław 2011.
15. T. Bodio, W. Jakubowski, A. Wierzbicki (red.), Transformacja społeczeństwa i władzy w postradzieckiej Azji Centralnej, Pułtusk 2008.
16. K. Rybka, Tożsamości i separatyzmy etniczne na Kaukazie Południowym. Studium przypadku Gruzji; A. Wierzbicki, Tożsamość i separatyzm Rosjan oraz ludności rosyjskojęzycznej w Azji Centralnej; P. Załęski, Tożsamości mniejszości etnicznych i postawy wobec mniejszości etnicznych w Kirgistanie, w: V. Kurganskaâ, A. Wierzbicki, P. Załęski (red.), Tożsamości, postawy społeczno-polityczne i separatyzmy mniejszości etnicznych na obszarze postradzieckim. Идентичности, социально-политические ориентации и сепаратизмы этнических меньшинств на постсоветском пространстве, Warszawa 2013.
17. A. Wierzbicki, Etnonimia jako polityka w Azji Centralnej (studium – przypadek Kazachstanu), w: B.Kaczmarek (red.), Metafory polityki 3, Warszawa 2005.
19. A. Wierzbicki, Etniczność w radzieckim procesie państwo- i narodotwórczym, w: R. Vorbrich, A. Szymoszyn (red.), Ethnos et Potentia. Interdyscyplinarność w polskiej etnologii. W darze Profesorowi Aleksandrowi Posern-Zielińskiemu z okazji 70. urodzin i 40-lecia pracy zawodowej, Warszawa-Poznań 2013.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: