Historia instytucji politycznych 2102-M-D2HIPO
Celem konwersatoriów jest analiza procesów kształtujących ustroje państwowe w obszarze euro-atlantyckim od starożytności po czasy współczesne. Zdefiniowane zostanie pojęcie instytucji politycznych, państwa oraz pokazane zostaną współzależności między obrazem społeczeństwa, tradycjami, wyznaniem, formą gospodarki a kształtem systemu politycznego. Omówiony zostanie ustrój greckich poleis i starożytnego Rzymu. Scharakteryzowane zostaną próby odtworzenia imperium przez pryzmat rozbicia feudalnego. Analizie zostaną poddane procesy prowadzące do ugruntowania się monarchii narodowej, a następnie państwa absolutnego w Europie zachodniej i szlacheckiego w Rzeczypospolitej. Zostanie zwrócona uwaga na następstwa Oświecenia, Rewolucji Francuskiej i ukonstytuowania się Stanów Zjednoczonych Ameryki dla kształtu ustrojów politycznych XIX, w tym państwa liberalnego i demokratycznego. Na zajęciach pokazany zostanie rozwój i upadek demokracji w Rzeczypospolitej, jak również obraz polskich struktur parapaństwowych w czasach zaborczych i instytucji odrodzonego państwa po roku 1918. Losy polskich instytucji politycznych w latach 1939-1989 i przemiany w systemach demokratycznych po drugiej wojnie światowej to kolejne zagadnienia, które będą przedmiotem analizy same w sobie i jako wyzwań na najbliższe lata.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA
Rozpoznaje kluczowe postacie dla historii instytucji politycznych i objaśnia ich wpływ na dziejową ewolucję ustrojów. (K_W02)
Identyfikuje sieci powiązań, stany, warstwy, klasy i grupy społeczno-zawodowe występujące na przestrzeni dziejów, a także formy (presje, bunty, rewolucje, konflikty, wojny, przewroty i powstania) i rezultaty (przywileje, możliwości wywierania nacisku, obsada stanowisk) walki tychże grup o realizację własnych interesów (K_W03)
Charakteryzuje geograficzne, społeczno-kulturowe, społeczno-ekonomiczne, wyznaniowe i prawne czynniki wpływające na kształt i ewolucję instytucji politycznych. (K_W04)
Opisuje proces kształtowania się ustrojów państwowych od starożytnych polis i imperiów, przez okres feudalny, czasy monarchii stanowej, po model westfalski i jego zmierzch. (K_W05)
Zna zasady funkcjonowania różnych znancyh z historii typów systemów politycznych i potrafi je porównywać. Objaśnia podobieństwa i różnice między systemem absolutnym, autorytarnym, liberalnym, demokratycznym i totalitarnym. (K_W06)
Zna główne polskie i światowe nurty w zakresie badań nad instytucjami politycznymi. Charakteryzuje istotę, osiągnięcia, formy i niedostatki polskich tradycji demokratycznych od czasów Rzeczypospolitej szlacheckiej oraz objaśnia różnice w porównaniu z demokratyczną tradycją euro-atlantycką. (K_W07)
KOMPETENCJE
Jest przygotowany do realizacji celów poprzez uczestnictwo w zinstytucjonalizowanych formach polityki. Postrzega relacje między zinstytucjonalizowaną formą aktywności obywatelskiej (wybory parlamentarne, aktywność w organizacjach i grupach nacisku) a całokształtem stosunków społeczno-politycznych w państwie.(K_K02)
Kryteria oceniania
Przedmiot kończy się egzaminem ustnym, który stanowi główną formę weryfikacji efektów kształcenia.
Ponadto, na ocenę mają wpływ następujące czynniki:
ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) – 3 pkt. / 15,0%
prace domowe – 3 pkt. / 15,0%
końcowe zaliczenie ustne – 16 pkt. / 70,0%
Metody oceny pracy studenta
Liczba punktów/udział w ocenie końcowej
ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) 3 punkty / 15%
pisemne zadania domowe 3 punkty / 15%
końcowy egzamin ustny 16 punktów / 70%
Ocena
Algorytm oceny końcowej
2
poniżej 40%, tj. poniżej 8 punktów
3***
od 40% do 60% włącznie, tj. 8-12 punktów
3,5
powyżej 60% do 70% włącznie, tj. powyżej 12, do 14 punktów włącznie
4
powyżej 70% do 80% włącznie, tj. powyżej 14, do 16 punktów włącznie
4,5
powyżej 80% do 90% włącznie, tj. powyżej 16, do 18 punktów włącznie
5
powyżej 90%, tj. powyżej 18 punktów
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
Podręczniki:
J. Baszkiewicz, Powszechna historia ustrojów państwowych, Gdańsk 2001; M. Sczaniecki, Powszechna historia państwa i prawa, różne wyd.; F. Fukuyama, Historia ładu politycznego. Od czasów przedludzkich do rewolucji francuskiej, Poznań 2012; J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia ustroju i prawa polskiego, różne wyd.; M. Kallas, Historia ustroju Polski X-XX w., różne wyd.; A. Ajnenkiel, Polskie konstytucje, Warszawa 2001.
Teksty źródłowe
Konstytucja 3 maja (1791), Prawo i miastach (18.04.1791), Konstytucja Księstwa Warszawskiego (1807), Konstytucja Królestwa Polskiego (1815), Akt 5 listopada (1916), Dekret o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej (22.11.1918), Dekret o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego (28.11.1918), Uchwała o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa („Mała Konstytucja” – 20 lutego 1919), Ustawa o utworzeniu Rady Obrony Państwa (01.07.1920), Konstytucja Rzeczpospolitej z 17 marca 1921 (Dz. U. nr 44, poz. 267), Ordynacja wyborcza do Sejmu (28.07.1921, Dz. U. nr 66, poz. 590), Ordynacja wyborcza do Senatu (28.07.1921, Dz. U. nr 66, poz. 591), Ustawa zmieniająca i uzupełniająca Konstytucję Rzplitej („nowela sierpniowa” – 02.08.1926, Dz. U. nr 78, poz. 442), Ustawa konstytucyjna z 23 kwietnia 1935 (dz. U. nr 30, poz. 227), Ordynacja wyborcza do Sejmu (08.07.1935, Dz. U. nr 47, poz. 319), Ordynacja wyborcza do Senatu (08.07.1935, Dz. U. nr 47, poz. 320), Ustawa o wyborze Prezydenta Rzplitej (08.07.1935, Dz. U. nr 47, poz. 321), Okólnik Prezesa Rady Ministrów z 13.07.1936 (Monitor Polski 163/1936), Manifest PKWN (22.07.1944), Dekret o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (16.11.1945, Dz. U. nr 53, poz. 300), Dekret o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego (22.01.1946, Dz. U. nr 5, poz. 46), Ustawa Konstytucyjna o ustroju i zakresie działania najwyższych organów RP („Mała Konstytucja” – 19.02.1947, Dz. U. nr 18, poz. 71), Konstytucja PRL (22.07.1952, Dz. U. nr 33, poz. 232), Ustawa o zmianie Konstytucji PRL (10.02.1976, Dz. U. nr 5, poz. 29).
Literatura uzupełniająca
S. Godek, M. Wilczek-Karczewska, Historia ustroju i prawa w Polsce do 1772/1795. Wybór źródeł, Warszawa 2006; M. Kallas, M. Krzymkowski, Historia ustroju i prawa w Polsce 1772/1795 do 1918. Wybór źródeł, Warszawa 2006; G. Górski, S. Salmonowicz, Historia ustrojów państw, Warszawa 2001; M. Wąsowicz, Historia ustroju państw zachodu. Zarys wykładu, Warszawa 2007; U. Augustyniak, Historia Polski 1572-1795, Warszawa 2008; J. Baszkiewicz, Historia Francji, Ossolineum, różne wyd., tegoż: Francja nowożytna. Szkice z historii wieków XVII-XX, Poznań 2002, tegoż: Anatomia bonapartyzmu, Gdańsk 2003, tegoż: Państwo. Rewolucja. Kultura polityczna, Poznań 2009; J. Baszkiewicz, S. Meller, Rewolucja francuska 1789-1794. Społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1983; L. Bazylow, Historia powszechna 1789-1918, Warszawa 1986; L. Bazylow, P. Wieczorkiewicz, Historia Rosji, Ossolineum 2005; G. Besier, K. Stokłosa, Europa dyktatur. Nowa historia XX wieku, Warszawa 2009; A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2009; J. Ciepielewski, I. Kostrowicka, Z. Landau, J. Tomaszewski, Dzieje gospodarcze świata do roku 1980, Warszawa 1985; J.-B. Duroselle, Europa. Historia narodów, Warszawa 2002; H. Izdebski, Fundamenty współczesnych państw, Warszawa 2007; P. Johnson, Historia świata (od 1917 r.), Londyn 1989; H. Katz, Anglia u progu demokracji, Warszawa 1965; J. Krasuski, Historia Niemiec, Ossolineum, 2004; W. Laqueur, Historia Europy 1945-1992, Londyn 1993; T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2008, tegoż: Kultura Europy średniowiecznej, Warszawa 1974; K. Michałek, Na drodze ku potędze. Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki 1861-1945, Warszawa 1993; R. Michałowski, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2009; E. M. Rostworowski, Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 2006; F. Ryszka, Państwo stanu wyjątkowego: rzecz o systemie państwa i prawa III Rzeszy, Warszawa 1985, tegoż: Noc i mgła, Warszawa-Wrocław-Kraków 1966; R. Wapiński, Historia polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, Gdańsk 1997; K. A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, Warszawa 2003; M. Witkowska, A. Wierzbicki (red.), Społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 2005; B. Zdaniuk, Wybory parlamentarne we Francji 1789-1914. Problem reprezentatywności wyboru, Warszawa 2005; J. Zdrada, Historia Polski 1795-1914, Warszawa 2007; M. Żywczyński, Historia powszechna 1789-1870, Warszawa 2002
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: