Konflikty społeczno-polityczne świata 2100-BW-L-Z1KSPS
Celem wykładu będzie omówienie konfliktów społecznych i politycznych w świecie po II wojnie światowej, w II połowie XX wieku i pierwszych dekadach XXI wieku. Analizie zostaną poddane procesy społeczno-polityczne, w wyniku których potęgowały się sprzeczności tworząc podstawy do sporów, a nawet wojen. Omówione zostaną konsekwencje II wojny światowej, polityczne, społeczne i gospodarcze. Szeroko zostaną zrelacjonowane konflikty na linii liberalny Zachód i komunistyczny Wschód, poczynając od genezy, a na skutkach kończąc. Będzie to zimna wojna w stosunkach międzynarodowych, ale i rywalizacja na polu gospodarczym i szczególnie walka o rząd dusz w wymiarze społecznym, w kontekście podnoszenia poziomu życia. Na wykładach pokazany zostanie rozwój demokracji liberalnej na Zachodzie, kształtowanie się społeczeństw obywatelskich oraz konsekwencje tych procesów dla przejawiania się konfliktów w nowych formach i obszarach. Szeroko zostanie podjęty wątek podtrzymywania w ZSRR i budowy w innych regionach autorytarnych form rządzenia i utraty zdolności konkurencji przez świat komunistyczny w wymiarze gospodarczym z Zachodem. Zarazem pokazane zostaną początkowe duże sukcesy komunizmu, nie tylko w Europie Środkowej, ale szczególnie w Azji i także w Ameryce. Wyeksponowany zostanie temat państwa opiekuńczego na Zachodzie jako ważnego elementu rywalizacji ze Wschodem w wymiarze społecznym i kwestia przejścia do form gospodarczych nazywanych fundamentalizmem rynkowym, a bardziej ogólnie neoliberalizmem na przełomie lat 80. i 90 XX wieku, finansjalizacji procesów gospodarczych i narastania ogromnych różnic w dochodach poszczególnych grup społecznych, stanowiących potencjalne zagrożenie dla pokoju społecznego w świecie i niektórych jego regionach. Porównanie słabości integracyjnych (przymus) bloku komunistycznego z imponującymi sukcesami procesów zjednoczeniowych (dobrowolność) Zachodu będzie okazją do wyeksponowania tezy, że drogą do autentycznych sukcesów społeczno-gospodarczych jest proces demokratycznego rozwoju. Podjęty zostanie wątek schodzącego ze sceny dziejowej rasizmu w postaci doświadczeń północnoamerykańskich w latach 50. i 60. oraz apartheidu w RPA praktycznie w całej II połowie XX wieku. Omówione zostaną symbolicznie tu określane konflikty „nadludzi” z „podludźmi” w wymiarze niezakończonego, mimo katastrofalnych doświadczeń z lat II wojny światowej i wcześniejszych przejawów ludobójstwa. Bardzo ważnym zagadnieniem, korzeniami usytuowanym też w rasizmie, będzie tematyka postrzegania obcych i swoich, potęgująca się wraz z narastaniem procesów migracyjnych w świecie. Istotnym fragmentem zajęć będą procesy dekolonizacji, przebudzenia się III Świata i ich konsekwencje dla szczególnie Zachodu, w tym przeobrażanie się konfliktu kolonizatorzy-kolonizowani w formy wyzysku neokolonialnego. Zostanie to pokazane przez omówienie sprzeczności interesów na linii Północ-Południe. Zaś w ujęciu globalnym zostaną one omówione na przykładzie rywalizacji wielobiegunowej poprzez zrelacjonowanie cech charakterystycznych odradzającej się w XXI wieku imperialnej polityki rosyjskiej i wojny z Ukrainą oraz na podstawie najbardziej czytelnych objawów konfliktów na Bliskim Wschodzie, w Afryce, w Azji Centralnej i na Dalekim Wschodzie. Na zakończenie podjęte zostaną rozważania dotyczące sfery sacrum i profanum. Pokazane zostaną oblicza konfliktów i sprzeczności interesów występujące w tym wymiarze, sprzeczności na linii ureligijniania i laicyzacji społeczeństw z całym wachlarzem problemów towarzyszących tym zjawiskom, nowe wyzwania w kontekście rozwoju terroryzmu i postępującego konfliktu świata liberalnego i świata islamu na początku XXI wieku.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student w zakresie wiedzy:
- (K_W02) w pogłębionym wymiarze zna i rozumie wielość i różnorodność stanowisk i opinii na temat splotu przesłanek wpływających funkcjonalnie bądź dysfunkcjonalnie na trwałość określonego systemu bezpieczeństwa (np. państwa opiekuńczego, fundamentalizmu rynkowego czy państwa dyktatury proletariatu),
- (K_W02) w zaawansowanym stopniu zna i rozumie społeczne i polityczne uwarunkowania bezpieczeństwa wewnętrznego w kontekście procesów rewolucyjnych, wojen, rewolt i przewrotów bezpośrednio po II wojnie światowej i na przełomie XX i XXI wieku, rozumie zależności między tymi procesami w postaci kształtowania się po II wojnie światowej z jednej strony demokracji liberalnej, z drugiej autorytarnych form rządzenia,
- (K_W03) zna i rozumie podstawowe problemy i wyzwania dla bezpieczeństwa wewnętrznego w perspektywie historycznego ścierania się interesów politycznych, gospodarczych i ideowych,
- (K_W05) dogłębnie rozumie mechanizmy kryzysów politycznych i społeczno-gospodarczych oraz zna działania państw na rzecz utrwalenia bezpieczeństwa socjalnego i ekonomicznego jako jednej z determinant przezwyciężania zaburzeń,
- (K_W05) w zaawansowanym stopniu zna i rozumie wpływ wielkich zmian społecznych, rewolucji, powstań i rewolt politycznych na stabilność struktur państwowych, eksportu rewolucji po II wojnie światowej i niezadowolenia społecznego jako źródła Jesieni Narodów, rozumie kluczową rolę postaci i organizacji społeczno-politycznych w rozwiązywaniu kryzysów i konfliktów na przykładzie zmian występujących w społeczeństwach i państwach w II połowie XX w. oraz na przełomie stuleci XX i XXI,
- (K_W07) w stopniu pogłębionym zna i rozumie zjawiska zagrażające bezpieczeństwu wewnętrznemu państw i społeczeństw, definiuje terroryzm i jego przejawy w II połowie XX wieku, a także międzykontynentalne migracje przełomu XX i XXI w. jako zagrożenia dla funkcjonowania państwa, zna mechanizmy ich przezwyciężania w kontekście bezpieczeństwa wewnętrznego i funkcjonowania międzynarodowych struktur konstytuujących ład światowy w końcu XX i na początku XXI wieku,
- (K_W07) zna i rozumie normy i reguły rządzące strukturami wewnętrznymi i międzynarodowymi w poszczególnych etapach ładu zimno- i pozimnowojennego w kontekście zwalczania międzynarodowej przestępczości zorganizowanej oraz przeciwdziałania masowej migracji,
- (K_W08) w pogłębionym ujęciu uwzględniając poglądy dominujące w nauce oraz opinie funkcjonujące w przestrzeni publicznej i doświadczenia wynikające z analizy historycznej zna i rozumie determinanty zagrożeń dla bezpieczeństwa wspólnot lokalnych, państw, organizacji regionalnych i globalnych, poprawnie rozumie konteksty prognozowania i przewidywania następstw konfliktów i kryzysów polityczno-cywilizacyjnych w skalach mikro i makro.
Po ukończeniu przedmiotu student w zakresie umiejętności:
- (K_U01) potrafi przywołać główne stanowiska reprezentowane w nauce i wg nich interpretować relacje i zależności pomiędzy wybranymi przełomowymi przeobrażeniami społeczno-gospodarczymi i politycznymi w II połowie XX w. i pierwszych dekadach XXI wieku, potrafi analizować i syntetyzować zgromadzone informacje w celu rozwiązywania ujawniających się problemów.
Kryteria oceniania
Test.
Do zdobycia jest 50 pkt. Pozytywną ocenę otrzymuje się po uzyskaniu minimum 16 pkt. Punkty są przeliczane na oceny wg poniższych zasad:
poniżej lub 30% czyli 0-15 pkt. ndst
poniżej lub 50% 16-25 pkt. dst
poniżej lub 60% 26-30 pkt. dst plus
poniżej lub 70% 31-35 pkt. db
poniżej lub 80% 36-40 pkt. db plus
poniżej lub 90% 41-45 pkt. bdb
poniżej lub 100% 46-50 pkt. cel
Literatura
• Bańkowicz M. (red.), Historia polityczna świata XX wieku 1945-2000, Kraków 2004.
• Bukowska G., Państwo opiekuńcze wobec zjawiska ubóstwa. Analiza historyczna, [w:] J.Klebaniuk (red.), Fenomen nierówności społecznych, Warszawa 2007.
• Czubiński A., Historia powszechna XX wieku, Poznań 2009, (w:) https://stream2.docer.pl/pdf_dummy/eyJpZCI6IjI2MTc2MTgiLCJuYW1lIjoiSGlzdG9yaWEgcG93c3plY2huYS4gV2llayBYWCAtIEEuIEN6dWJpXHUwMTQ0c2tpIiwiZXh0ZW5zaW9uIjoicGRmIiwiY2hlY2tzdW1faWQiOiI2NzI0ODUwIn0,?
• Encyklopedia katolicka, t. XI, Lublin 2006.
• Juros H., Kościół, kultura, Europa. Katolicka nauka społeczna wobec współczesności, Lublin-Warszawa 1997.
• Kaelble H., Społeczna historia Europy. Od 1945 do współczesności, Warszawa 2010.
• Lamberg H., Problem wypędzeń w polityce europejskiej XX wieku, (w:) H. Orłowski, A. Sakson (red.), Utracona ojczyzna. Przymusowe wysiedlenia, deportacje i przesiedlenia jako wspólne doświadczenie, Poznań 1996.
• Nadolski M., Wypędzenia i uchodźstwo w optyce religijnej w kontekście wielowiekowych prób przezwyciężenia podziałów społecznych w Europie, [w:] A. Wojtaszak, J. Jartyś, A. Krawcewicz (red.), Europa wobec problemu uchodźców w XXI wieku, Szczecin 2016.
• Nadolski M., Postrzeganie imigrantów i perspektywy jedności kontynentu w pryzmacie europejskiego protekcjonalizmu cywilizacyjnego, [w:] J. Nadolska, P. Stawarz, K.A. Wojtaszczyk (red.), Unia Europejska i wybrane państwa świata wobec kryzysu migracyjnego, Warszawa 2017.
• Nye J.S. jr., Konflikty międzynarodowe. Wprowadzenie do teorii i historii, Warszawa 2009.
• Piketty Th., Kapitał w XXI wieku, Warszawa 2015.
• Roszkowski W., Półwiecze: historia polityczna świata po 1945 roku, Warszawa 2002.
• Ther Ph., Ciemna strona państw narodowych. Czystki etniczne w nowoczesnej Europie, Poznań 2012.
• Therborn G., Drogi do nowoczesnej Europy. Społeczeństwa europejskie w latach 1945-2000, Warszawa-Kraków 1998.
• Urban T., Utracone ojczyzny: wypędzenia Niemców i Polaków w XX wieku, Warszawa 2007.
• Wegs J.R., Ladrech R., Europa po 1945 roku. Zarys historii, Warszawa 2008.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: