Historia bezpieczeństwa wewnętrznego 2100-BW-L-D1HIBW
Celem kursu jest przekazanie studentom wiedzy - na bazie odpowiednio dobranej literatury - na temat funkcjonowania systemów i instytucji bezpieczeństwa wewnętrznego w państwach demokratycznych i niedemokratycznych. Student po zakończeniu kursu powinien rozumieć uwarunkowania obiektywne i procesy związane z funkcjonowaniem systemów bezpieczeństwa wewnętrznego.
Szczegółowe cele kształcenia obejmują:
zapamiętanie przez uczestników kursu faktografii, pojęć w celu poznania i zrozumienia problematyki dotyczącej funkcjonowania systemów bezpieczeństwa wewnętrznego;
przyswojenie niezbędnej wiedzy do poznania systemów bezpieczeństwa w państwach demokratycznych i niedemokratycznych;
zdobycie wiedzy o cechach systemów i instytucji bezpieczeństwa wewnętrznego;
wyrobienie umiejętności krytycznej analizy i oceny systemów i instytucji bezpieczeństwa wewnętrznego;
wyrobienie podstawowych kompetencji w zakresie posługiwania się literaturą naukową, w tym umiejętność selekcji informacji, oceny krytycznej literatury;
zdobycie wiedzy i umiejętności w zakresie korzystania ze źródeł historycznych, w tym krytyka wewnętrzna i zewnętrzna źródła;
poznanie zasad i zdobycie umiejętności w zakresie przygotowania pracy pisemnej / ustnej - kwerenda, selekcja materiału, budowa pracy.
Zakres tematów
1. Wywiad wojskowy w okresie walki o rząd i granice II RP (1918-1923).
2. Służby policyjne w okresie Drugiej Niepodległości.
3. Polskie służby wywiadowcze wobec zagrożenia ze strony Niemiec.
4. Polskie służby wywiadowcze na kierunku wschodnim (szczeg. wobec zagrożenia ze strony ZSRR).
5. Państwo policyjne w okresie III Rzeszy Niemieckiej.
6. Policjanci polscy w czasie II wojny światowej. Policja na ziemiach polskich w okresie okupacji.
7. Polski wywiad wojskowy w czasie II wojny światowej.
8. Wywiad Polskiego Państwa Podziemnego.
9. Służby specjalne Wielkiej Brytanii.
10. Organizacja i działalność Milicji Obywatelskiej w PL.
11. Wywiad cywilny w PL.
12. Wywiad wojskowy w PL.
13. Aparat bezpieczeństwa w PL.
14. Służby bezpieczeństwa państwa PRL w historiografii.
15. System policyjny i służby bezpieczeństwa ZSRR.
16. Służby specjalne USA.
Koordynatorzy przedmiotu
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
WIEDZA - K_W01; K_W02; K_W03; K_W04; K_W08
Po zakończeniu przedmiotu student:
1. Zna systemy bezpieczeństwa w państwach demokratycznych i niedemokratycznych i potrafi je osadzić w kontekście historycznym;
2. Zna i rozumie uwarunkowania polityczne, społeczne, prawne w jakich funkcjonują systemu bezpieczeństwa wewnętrznego w państwach demokratycznych i niedemokratycznych w XX wieku;
3. Zna i rozumie podstawowe problemy, wyzwania i ograniczenia bezpieczeństwa wewnętrznego w okresie II RP i PRL;
4. Zna instytucje bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce w XX wieku i w wybranych (czterech ) państwach i rozumie mechanizmy nimi rządzące;
5. Zna i rozumie relacje pomiędzy stanem bezpieczeństwa Polski i sytuacją międzynarodową;
6. Zna i rozumie relacje pomiędzy stanem bezpieczeństwa państwa polskiego w XX wieku a położeniem społeczeństwa.
UMIEJĘTNOŚCI - K_U01
Po ukończeniu przedmiotu student:
1. dokonać kwerendy w podstawowym zakresie na określony temat z zakresu historii bezpieczeństwa wewnętrznego;
2. potrafi przeprowadzić analizę krytyczną i ocenić wartość literatury przedmiotu z zakresu historii bezpieczeństwa wewnętrznego;
3. potrafi przeprowadzić analizę krytyczną źródła, zarówno w zakresie krytyki wewnętrznej, jak i zewnętrznej źródła historycznego z zakresu historii bezpieczeństwa wewnętrznego.
Kryteria oceniania
Ocena końcowa z przedmiotu jest wypadkową: oceny z eseju oraz obserwacji i ewaluacji intensywności, a także jakości aktywności studenta na zajęciach oraz jego obecności.
Metody oceny pracy studenta Liczba punktów/udział w ocenie końcowej
ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) 35%
końcowy egzamin pisemny 65%
kontrola obecności Dopuszczalne dwie nieobecności
Tab. Wskaźniki końcowej oceny studenta dla przedmiotu…..
Ocena Algorytm oceny końcowej
2
3*** powyżej 50%, ale nie więcej niż 60%
3,5 powyżej 60%, ale nie więcej niż 70%
4 powyżej 70%, ale nie więcej niż 80%
4,5 powyżej 80%, ale nie więcej niż 90%
5 powyżej 90%
Literatura
Literatura obowiązkowa (podane strony) i uzupełniająca
• J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Historia państwa i prawa polskiego, wyd. wiele, roz. XI, p. II, B, C.
• W. Bułhak (red.), Wywiad i kontrwywiad Armii Krajowej, Warszawa 2008.
• S. Cenckiewicz, Długie ramię Moskwy. Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943-1991 , Poznań 2011, s. 17-37, 49- 93.
• S. Cenckiewicz, Oczyma bezpieki. Szkice i materiały z dziejów aparatu bezpieczeństwa PRL, Kraków 2004.
• W. Charczuk, Działalność radzieckiego aparatu bezpieczeństwa i kontrwywiadu(NKWD i Smiersz) przeciwko podziemiu niepodległościowemu na Podlasiu i wschodnim Mazowszu lipiec 1944 – grudzień 1945, [w:] „ Wschodni Rocznik Humanistyczny”, t. III 2006.
• M. Ciepielewicz, M. Zagórniak, Przygotowania niemieckie do agresji na Polskę w świetle sprawozdań Oddziału II Sztabu Głównego WP. Dokumenty , Wrocław 1969.
• C. Chlebowski, Wachlarz. Monografia wydzielonej organizacji dywersyjnej Armii Krajowej, wrzesień 1941 – marzec 1943, Warszawa 1983.
• H. Ćwięk, Przeciw Abwehrze. Kulisy wywiadu i kontrwywiad , Warszawa 2001.
• H. Ćwięk, W tajnej służbie II Rzeczypospolitej. Wywiad Polski wobec Niemiec w latach 1918-1939 , Częstochowa 2009.
• H. Domińczak, Organy bezpieczeństwa PRL 1944-1989. Rozwój i działalność w świetle dokumentów MSW , Warszawa 1997 (Bellona)
• T. Dubicki , D. Nałęcz, T. Stirling (red., por. zb.,), Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej, t. I, Ustalenia Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej, Warszawa 2004; Wybór dokumentów , oprac. Jan Stanisław Ciechanowski, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa 2005.
• W. Fryziak, B. Kopka, G. Majchrzak, Dzieje aparatu represji w PRL (1944-1989). Stan badań, Warszawa-Kraków 2004, s. 4-44. (jest też w wersji elektronicznej- ipn.gov.pl).
• R. Jeffreys-Jones, FBI. Historia, Kraków 2009, s. 193-208.
• D. Kahn, Szpiedzy Hitlera. Niemiecki wywiad wojskowy w czasie II wojny światowej, Warszawa 2000.
• Z.J. Kapera (red.), Wkład polskiego wywiadu w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej , Kraków 2004.
• R. Kessler, CIA od środka, Wyd. Ryton, Warszawa 1994,s. 15-25, 31-40.
• P. Kołakowski, NKWD i GRU na ziemiach Polskich 1939-1945. Kulisy wywiadu i kontrwywiadu, Dom wydawniczy Bellona, Warszawa 2002.
• P. Kołakowski, Pretorianie Stalina. Sowieckie służby bezpieczeństwa i wywiadu na ziemiach polskich 1939-1945, Warszawa 2010.
• W. Kozaczuk, Bitwa o tajemnice. Służby wywiadowcze Polski i Rzeszy Niemieckiej 1922-1939 , Warszawa 1997.
• J. Krasuski , Historia Niemiec, Wrocław 2004, s. 424-432.
• J. Krasuski , Historia Rzeszy Niemieckiej 1871-1945, Poznań 1978, s. 357-368.
• A. Krzak, Kontrwywiad wojskowy II Rzeczypospolitej przeciwko radzieckim służbom specjalnym 1921-1939 , Toruń 2007.
• F. Kusiak, Życie codzienne oficerów Drugiej Rzeczypospolitej, (PIW) Warszawa 1992.
• R. Litwiński, Korpus policji w II Rzeczypospolitej. Służba i życie prywatne , Lublin 2010.
• P. Machcewicz, Monachijska menażeria. Walka z Radiem Wolna Europa 1950-1989 , Warszawa 2007.
• R. Majzner, Polski wywiad wojskowy wobec polityki III Rzeszy 1933-1939 , Toruń 2006.
• M. Masson, Wojna moja miłość. Krystyna Skarbek – ulubiona agentka Churchilla, lub J. Larecki, Agentka o wielu twarzach , KiW 2008.
• P. Majer, Milicja Obywatelska w systemie organów władz PRL , Toruń 2003.
• P. Majer, Historiografia i stan badań nad dziejami aparatu bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz wojsk wewnętrznych, Warszawa (ASW) 1984.
• S. Michalak, O służbach specjalnych w brytyjskim parlamencie. Dzieje parlamentarnej kontroli służb specjalnych w Wielkiej Brytanii (1909-1994), Warszawa 2006, s. 9-26, 59-93, 265-284.
• A. Misiuk, Służby specjalne II Rzeczpospolitej, Bellona, Warszawa 1998.
• A. Misiuk, Historia policji w Polsce od X wieku do współczesności, Warszawa 2008, (wyb. frag. do kilku tematów - wg programu zajęć)
• F. Musiał, J. Szarek, Czerwone szwadrony postępu, Kraków 201, s. 9-41.
• A. Paczkowski, Aparat bezpieczeństwa. Strategia i taktyka , Warszawa 1994.
• A. Paczkowski, System represji w Polsce Ludowej 1944-1989, [w:] Czarna księga komunizmu, 1999.
• A. Paczkowski, Wywiad cywilny Polski komunistycznej 1945-1989. Próba ogólnego zarysu, [w:] „Zeszyty Historyczne” 2005, z. 152.
• A. Paczkowski, Aparat bezpieczeństwa, [w:] Instytucje państwa totalitarnego. Polska 1944-1956. Raport. Opracowanie, Warszawa (ISP PAN) 1994.
• Pepłoński, Wojna o tajemnice. W tajnej służbie Rzeczypospolitej 1918-1944, Kraków 2011, (wyb. frag. do kilku tematów - wg programu zajęć)
• A. Pepłoński, Wywiad a dyplomacja II Rzeczypospolitej, Toruń 2004.
• A. Pepłoński, Wywiad polski na ZSRR 1921-1939 , Warszawa 1996.
• A. Pepłoński, Wywiad Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939-1945, Warszawa 1995.
• R. Pieja, Przewodnik po cywilnych służbach specjalnych. Od UB do ABW , Mikołów 2011, s. 9-36.
• M. Piotrowski, Ludzie bezpieki w walce z Narodem i Kościołem. Służba Bezpieczeństwa w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1944-1978. Centrala, Lublin 2000.
• P. Piotrowski (red.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. III (1975-1990), Warszawa 2008.
• M. Riebling, Tajna wojna między FBI a CIA, Warszawa 1996, s. 5-16, 51-67.
• F. Ryszka, Państwo stanu wyjątkowego. Rzecz o systemie Państwa i prawa III Rzeszy , Wrocław 1985, s. 333-373.
• Z. Siemiątkowski, Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy politycznej , Warszawa 2009, s. 53-102; (102-130); (131-207).
• K. Szwagrzyk (red.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. I (1944-1956), Warszawa 2005.
• J. Tucholski, Cichociemni, Warszawa 1985.
• W. Turner, Tajne wojny FBI I CIA, Warszawa 2002, s. 7-10, 14-25, 423-449.
• T. Weiner, Dziedzictwo popiołów. Historia CIA, Warszawa 2009, s. 11-16, 19-49, 551-569.
• N. West, MI-5. Operacje brytyjskiej Służby Bezpieczeństwa 1909-1945, Bellona, Warszawa 1999, s. 9-17, 120-144, 287-293.
• N. West, MI-6. Operacje brytyjskiej Tajnej Służby Wywiadu , Bellona, Warszawa 2000, s. 8-11, 14, 16-17.
• R. Wnuk, Wywiad polski we Francji 1940-1945, [w:] T. Dubicki, D. Nałęcz, T. Stirling (red., por. zb.,), Polsko-brytyjska współpraca wywiadowcza podczas II wojny światowej, t. I, Ustalenia polsko-brytyjskiej komisji historycznej, Warszawa 2004.
• M. Wojewódzki, Akcja V-1, V-2, Warszawa 1975.
• Zechenter Anna, KGB gra w szachy, Kraków 2010, s. 62-81.
• Z dziejów terroru w państwie radzieckim 1917-1953. Wybór źródeł, Jakub Wojtkowiak (wstęp, tłum, i oprac.), Poznań 2012, s. 79-85.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: