Pogranicza kulturowe - specyfika, różnorodność, tożsamość mieszkańców 1900-POGRA-OG

Wiedza
Po zakończeniu cyklu wykładów studenci potrafią:
- zdefiniować pojęcie pogranicze, kresy, frontier , wskazać różnice znaczeniowe między tymi terminami,
- wymienić i scharakteryzować zakresy znaczeniowe tego terminu (wg. A. Sadowskiego lub J. Nikitorowicza),
- wyjaśnić pojęcie regionu stykowego, opisać mechanizmy powstawania regionu stykowego oraz wymienić przykłady takich obszarów,
- wyjaśnić pojęcia: tożsamość indywidualna, zbiorowa, ojczyzna ideologiczna, ojczyzna prywatna,
- wymienić elementy identyfikacji tożsamości oraz opisać pozytywne i negatywne aspekty kształtowania tożsamości językowej, etnicznej, regionalnej i religijnej/wyznaniowej
- wymienić i scharakteryzować mniejszości narodowe i etniczne zamieszkujące Polskę i wskazać regiony ich występowania,
- wyjaśnić przyczyny rozmieszczenia mniejszości łemkowskiej i ukraińskiej w Polsce,
- wyjaśnić różnice w statystykach dotyczących liczebności poszczególnych mniejszości w Polsce, pochodzących ze spisów powszechnych (2002r. i 2011r.) oraz podawanych przez organizacje reprezentujące mniejszości,
- wyjaśnić znaczenie języka ojczystego (matczynego, rodzinnego) w kształtowaniu tożsamości dziecka,
- omówić, w jaki sposób system edukacji w Polsce wspiera kształcenie dzieci z mniejszości narodowych i etnicznych,
- wyjaśnić różnice między pojęciami edukacja międzykulturowa i wielokulturowa,
- wymienić zadania i cele edukacji międzykulturowej i wielokulturowej,
- wyjaśnić na czym polega powstawanie konfliktu pamięci zbiorowych na przykładach wydarzeń i postaci historycznych, oraz jak pamięć zbiorowa wpływa na życie i działalność (artystyczną, naukową) współczesnych pokoleń,
- opisać przykładowe metody wyznaczania zasięgu pograniczy kulturowych.

Umiejętności.
Po zakończeniu cyklu wykładów studenci potrafią:
- sformułować problemy badawcze związane z rożnymi aspektami poznawczymi pograniczy kulturowych,
- zaproponować sposoby przeciwdziałania napięciom i rozwiązywania konfliktów na tle etnicznym mających miejsce na pograniczach,
- zaplanować działania edukacyjne mające na celu kształtowanie tolerancji i poszanowania innych kultur przez uczniów.

Postawy.
Wykład ma celu kształtowanie u studentów postaw otwartości na inne kultury, tolerancji i poszanowanie innych tradycji i przekonań/wartości. Dostrzegania bogactwa kulturowego Polski i Europy, będącego konsekwencją zróżnicowania regionalnego, etnicznego, religijnego/wyznaniowego oraz znaczenia pograniczy kulturowych w rozwoju zarówno społeczności lokalnych, jak i całych narodów.

Zaliczenie pisemne: test składający się z kilkunastu, krótkich zadań zamkniętych i otwartych, przeprowadzony na ostatnim lub przedostatnim wykładzie. Należy zdobyć co najmniej 50% ogółu punktów, aby uzyskać pozytywną ocenę. Pytania obejmują:
- wiadomości – odtworzenie wiedzy z wykładu oraz zrozumienie zagadnień omawianych w czasie zajęć;
- umiejętności – zastosowanie wiedzy w praktyce.
W końcowej ocenie brana będzie również pod uwagę aktywność studentów w trakcie zajęć. Istnieje możliwość przedstawienia (w formie prezentacji) własnego spojrzenia na omawiane podczas wykładu problemy pograniczy, odwołując się do własnych doświadczeń, spostrzeżeń, przemyśleń (nie jest to jednak obowiązkowe).

Awramiuk A., 2011, Niematerialne aspekty krajobrazu kulturowego pogranicza (na przykładzie wybranych tradycji Podlasia) w. Niematerialne wartości krajobrazów kulturowych, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 15, s. 323-333,
Awramiuk A. Iwańczak B., 2015, Wizualizacja kartograficzna krajobrazu pogranicza kulturowego – źródła i metody, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, Nr 27, s.95-108
Barwiński M., 2004, Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Barwiński M., 2016, Wielokulturowość we współczesnych polskich badaniach geograficznych i edukacji geograficznej - zarys problematyki, Przegląd Geograficzny, 88, 2, s. 137-157
Moroz A., 2016, Między pamięcią a historią, Konflikt pamięci zbiorowych Polaków i Bialorusinów na przykładzie postaci Romualda Rajsa ps. Bury, IPN
Nikitorowicz J., 1995, Pogranicze tożsamości - edukacja międzykulturowa, Trans Humana, Białystok.
Nikitorowicz J., 2005, Kreowanie tożsamości dziecka, Gdańskie Wyd. Psychologiczne, Gdańsk.
Rykiel Z., 1991, Rozwój regionów stykowych w teorii i w badaniach empirycznych, IGiPZ, Wyd. PAN, Wrocław, Warszawa, Kraków.
Sadowski A., 1995, Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców, Trans Humana, Białystok.
Górecki J., 2006, Świadomość regionalna Polaków mieszkających na Bukowinie, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie.
Wielka Encyklopedia Geografii Świata, tom XII, Ludność Świata, 1998, (red.) T. Kaczmarek, T. Koralewski, R. Matkowski, Wyd. Kurpisz, Poznań (wybrane rozdziały).

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

• Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
• Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
• Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 1900-POGRA-OG w USOSweb