Odczytywanie struktur przestrzeni – ujęcie geograficzno-historyczne 1600-SZD-ID-OSP
: Celem zajęć jest zapoznanie doktorantów z podstawowymi źródłami i metodami badawczymi geografii historycznej – pozwoli to przeprowadzić w czasie zajęć grupowe, praktyczne badania na temat rozwoju przestrzennego miast, wsi oraz zespołów zabudowań o charakterze zabytkowym czy sakralnym. Omawiane podczas zajęć wybrane źródła historyczno-geograficzne dzielą się na kilka kategorii: 1) źródła pisane o charakterze narracyjnym (roczniki i kroniki staropolskie, kroniki parafialne, diariusze, pamiętniki). W tej części omówione zostaną np. geograficzny opis Królestwa Polskiego z połowy XV wieku autorstwa Jana Długosza – doktoranci m.in. ocenią jego zgodność z rzeczywistością; 2) źródła pisane o charakterze normatywnym i towarzysząca im dokumentacja (akty prawne, lustracje, inwentarze). Dokumenty tego typu umożliwiają prowadzenie badań nad rozwojem sieci osadniczej i komunikacyjnej. Uczestnicy zajęć poznają tu dawne dokumenty lokacyjne determinujące wygląd miast i wsi, co stanie się podstawą rozważań na temat pozostałości pierwotnych struktur przestrzennych w dzisiejszej morfologii jednostki osadniczej; 3) przekazy onomastyczne czerpane z materiału kartograficznego oraz źródeł pisanych analizowane metodą retrogresywną pomagają odtworzyć dawny krajobraz na podstawie językoznawczo-historycznej analizy nazw obiektów przestrzennych. Na zajęciach doktoranci podejmą próbę zindeksowania i rozpoznania toponomastycznego wybranych dawnych map; 4) źródła ikonograficzne (malarstwo, grafika, zespoły heraldyczne) umożliwiają rozpoznanie elementów świadomości przestrzennych dawnych społeczeństw. W tej części doktoranci poznają metody badań prowadzonych np. nad wybranymi dziełami sztuki, przykładowo zespołami heraldycznymi (kamieniarskimi, sfragistycznymi bądź drzeworytniczymi) stanowiącymi symboliczną ideę prezentacji przestrzeni.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza | Zna i rozumie:
WG_02 - główne tendencje rozwojowe dyscyplin w ramach nauk społecznych, w których odbywa się kształcenie
Umiejętności | Potrafi:
UW_01 – wykorzystywać wiedzę z różnych dziedzin nauki, w szczególności z nauk społecznych do twórczego identyfikowania, formułowania i innowacyjnego rozwiązywania złożonych problemów lub wykonywania zadań o charakterze badawczym, a w szczególności: definiować cel i przedmiot badań naukowych w dziedzinie nauk społecznych, formułować hipotezę;
Badawczą; rozwijać metody, techniki i narzędzia badawcze oraz twórczo je stosować; wnioskować na podstawie wyników badań naukowych
UK_04 - uczestniczyć w dyskursie naukowym w obrębie nauk społecznych
Kompetencje społeczne | Jest gotów do:
KK_01 – krytycznej oceny dorobku w ramach danej dyscypliny w obrębie nauk społecznych
Oraz inne: Doktorant zna podstawy warsztatu historyczno-geograficznego (m.in. paleograficznego i neograficznego), dzięki czemu samodzielnie może korzystać z materiałów źródłowych
Kryteria oceniania
Opis wymagań związanych z uczestnictwem w zajęciach, w tym dopuszczalnej liczby nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: Wymagania: aktywność podczas zajęć; liczba dopuszczalnych nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Zasady zaliczania zajęć i przedmiotu (w tym zaliczania poprawkowego): Przygotowanie i wygłoszenie prezentacji o historycznych zmianach przestrzeni wybranego obszaru
Metody weryfikacji efektów uczenia się: lista obecności, aktywność w trakcie zajęć
Kryteria oceniania: wykorzystanie umiejętności nabytych w czasie warsztatów
Praktyki zawodowe
-
Literatura
S. Cisek, Geohistoria: rzecz o granicach Polski, Łódź 2022. A. Czerny (red.), Dawne mapy topograficzne w badaniach geograficzno-historycznych, Lublin 2015.
W. Szelińska, Chorographia regni Poloniae Jana Długosza, Kraków 1980.
B. Szady, Geografia historyczna w Polsce - rozwój i perspektywy, „Studia Geohistorica“ 1 (2013), s. 19–38. J. Tyszkiewcz, Geografia historyczna: Zarys problematyki, Warszawa 2014.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: