Rośliny i ludzie – zarys historii wzajemnych relacji 1400-228RIL
Niezwykłe początki zwykłego chleba – powstanie rolnictwa zbożowego:
- Żyzny Półksiężyc jako kolebka kultury rolniczej (dlaczego akurat tam?),
- przebieg rewolucji neolitycznej (szlaki rozprzestrzeniania się umiejętności, zwierząt pociągowych i narzędzi niezbędnych do orki; przedstawienia prac rolniczych w sztuce starożytnego Egiptu),
- dzieje wybranych zbóż (mutacje i krzyżowanie się niespokrewnionych gatunków, zboża powstałe z chwastów, powrót orkiszu do współczesnej diety).
Dynamika w czasie i przestrzeni – zmiany w diecie roślinnej i w strukturze upraw roślin jadalnych:
- historia rolnictwa na ziemiach polskich - od neolitu do średniowiecza,
- wielkie odkrycia geograficzne z perspektywy botanika,
- porównanie dziejów rolnictwa na terenie Starego i Nowego Świata,
- falsyfikaty i surogaty wśród surowców pochodzenia roślinnego,
- centra pochodzenia roślin uprawnych,
- ubożenie diety roślinnej w czasach współczesnych.
„Wyścig zbrojeń” pomiędzy człowiekiem a chwastami upraw i patogenami roślin użytkowych:
- koewolucja chwastów i roślin uprawnych,
- przypadki zbiorowej histerii, ognie św. Antoniego i taniec św. Wita jako skutki spożycia produktów zbożowych skażonych sporyszem buławinki czerwonej.
„Nie samym chlebem człowiek żyje” – rośliny a duchowe, estetyczne i intelektualne potrzeby człowieka:
- symboliczny wymiar dawnych założeń ogrodowych (symbolika ogrodów starożytnych cywilizacji, ogród jako islamski raj, znaczenie czasu i przemijania w tradycyjnych ogrodach japońskich, hortus conclusus średniowiecznej Europy)
- siedem najważniejszych roślin biblijnych (związek symboliki z wymaganiami uprawowymi),
- rośliny związane z kultem zmarłych (przykłady roślin wykorzystywanych w dawnych obrzędach pogrzebowych, motywy roślinne w sztuce sepulkralnej),
- motywy roślinne w architekturze (znaczenie symboliczne roślin w różnych epokach, stylizacja jako czynnik utrudniający identyfikację gatunków),
- początki botaniki jako nauki.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
UMIEJĘTNOŚCI
1. Student posługuje się naukowym nazewnictwem botanicznym, ze szczególnym uwzględnieniem nomenklatury roślin uprawnych
2. Analizuje przyczyny, przebieg i skutki powstania rolnictwa zbożowego
3. Porównuje przebieg wczesnych etapów rozwoju rolnictwa na terenie Starego i Nowego Świata
4. Przedstawia hipotezy dotyczące pochodzenia niektórych roślin uprawnych i wyróżnia prawidłowości w przebiegu procesów ich udomowienia
5. Analizuje współczesną dietę Polaków pod względem różnorodności i pochodzenia roślin jadalnych
6. Wykazuje związek pomiędzy biologią i ekologią oraz wymaganiami uprawowymi a symbolicznym znaczeniem wybranych roślin użytkowych
7. Identyfikuje rośliny sadzone w dawnych ogrodach i opisuje ich symbolikę
8. Potrafi rozpoznać rośliny występujące w motywach dekoracyjnych typowych dla architektury klasycystycznej
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
1. Student odczuwa potrzebę ogólnego rozwoju intelektualnego
2. Poszerza zainteresowania z pogranicza nauk przyrodniczych i humanistycznych
Kryteria oceniania
Ocena na podstawie egzaminu pisemnego
Literatura
1. Zohary D., Hopf M., Weiss E. 2013. Domestication of plats in the Old World. Oxford Univ. Press, New York.
2. Lityńska-Zając M., Wasylikowa K.2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych. Sorus, Poznań.
3. Wasilewski M. 2005. Udomowienie roślin w Nowym Świecie. Wiad. Bot. 49, 1-2: 19-37.
4. Badura M. 2011. Rośliny użytkowe w dawnym Gdańsku. Studium archeobotaniczne. Wydaw. Uniw. Gdańskiego, Gdańsk.
5. Podbielkowski Z., Sudnik-Wójcikowska B. 2003. Słownik roślin użytkowych. PWRiL, Warszawa.
6. Lityńska-Zając M. 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym średniowieczu. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Kraków.
7. Sudnik-Wójcikowska B. 2011. Rośliny synantropijne. Multico, Warszawa.
8. Włodarczyk Z. [2008]. Siedem upraw biblijnych i ich symbolika. Salwator, Kraków
9. Hobhouse P. 2005. Historia ogrodów. Arkady, Warszawa.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: