Chemia leków 1200-1CHMCHLW6
Cykl wykładów dotyczących zagadnień związanych z Chemią Leków będzie miał za zadanie zapoznać słuchaczy z kierunkami rozwoju tej wiodącej dyscypliny pośród nauk farmaceutycznych oraz przedstawić rolę i znaczenie aktualnie stosowanych leków we współczesnej farmakoterapii. Podczas omawiania poszczególnych grup leków uwzględniono: budowę chemiczną i nazewnictwo, właściwości fizyko-chemiczne istotne dla dostępności biologicznej, aktywności farmakologicznej, otrzymania określonej postaci leku, komórkowy mechanizm działania, zależność działania od budowy chemicznej, metabolizm i jego znaczenie dla aktywności i toksyczności określonych substancji aktywnych czynnie, a także towarzyszące terapii interakcje i działania niepożądane. Postęp w naukach medycznych dotyczący poznania patomechanizmu wielu chorób i poznanie molekularnych mechanizmów działania leków doprowadziło do wprowadzenia do lecznictwa nowych leków charakteryzujących się unikalnymi mechanizmami działania, skutecznie działającymi w terapii schorzeń. Pomimo tego nadal istnieje wiele chorób, których wyleczenie jest niemożliwe, a leki jedynie ograniczają niekorzystne objawy wynikające z określonego schorzenia bądź opóźniają jego postęp. Dotyczy to m. in. chorób neurodegeneracyjnych: choroby Parkinsona i Alzheimera czy też chorób nowotworowych. Całkowite wyleczenie w wielu jednostkach chorobowych we współczesnej farmakoterapii pozostaje nadal niemożliwe, a stosowane leki poprawiają jakość życia pacjenta. W części wprowadzającej wykładu słuchacze zostaną zapoznani z podziałem substancji leczniczych zgodnym z przyjętym systemem klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej oraz strukturę chemiczną podstawowych substancji leczniczych. Molekularne cele działania leków ( mechanizm receptorowy, kanały jonowe, enzymy) zostaną przedstawione w części dotyczącej mechanizmów działania leków. Metabolizm jako integralna część inaktywacji aktywności biologicznej cząsteczki, ale równocześnie jako droga prowadząca do ich aktywnej roli w oddziaływaniu na organizm będzie przedmiotem kolejnej prezentacji wprowadzającej w wiadomości dotyczące większości leków podawanych osobom cierpiącym na rożne schorzenia. W kolejnych prezentacjach zostaną omówione poszczególne grupy leków podawane w chorobach ograniczonych do układów anatomicznych i funkcjonalnych w organizmie. Będą to leki działające na układ nerwowy, sercowo-naczyniowy, mięśniowo-szkieletowy, oddechowy, pokarmowy, immunologiczny, podawane w chorobach zakaźnych i nowotworowych.
Poniżej podano szczegółowy wykaz tematów poszczególnych wykładów.
W ramach prowadzonych wykładów z przedmiotu Chemia Leków zostaną studentom przedstawione następujące zagadnienia:
1. Wprowadzenie do Chemii leków
a. Nomenklatura i klasyfikacja leków
b. Molekularne cele działania leków
2. Budowa stereochemiczna leków a aktywność substancji leczniczych
a. Izomeria przestrzenna
b. Izomeria strukturalna
3. Biotransformacja leków
a. Reakcje utleniania
b. Reakcje redukcji
c. Reakcje hydrolizy
d. Reakcje sprzęgania
4. Wybrane przykłady leków działających na układ nerwowy
a. Leki przeciwdepresyjne
b. Neuroleptyki
c. Leki nasenne
d. Leki przeciwpadaczkowe
e. E. leki przeciwbólowe
f. Leki stosowane w chorobach neurodegeneracyjnych
5. Leki stosowane w chorobach układu krążenia
a. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę
b. Leki β-adrenolityczne
c. Antagoniści kanału wapniowego
d. Diuretyki
e. Leki przeciwarytmiczne
f. Leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym
6. Leki stosowane w chorobach układu oddechowego
a. Leki przeciwastmatyczne
b. Leki wykrztuśne i przeciwkaszlowe
7. Leki przeciwreumatyczne
a. Niesteroidowe leki przeciwzapalne
8. Leki stosowane w schorzeniach przewodu pokarmowego
a. W chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy
b. W schorzeniach wątroby i dróg żółciowych
c. Leki przeciwwymiotne
d. Leki przeciwbiegunkowe i przeczyszczające
e. Leki o działaniu spazmolitycznym
9. Hormony
10. Leki stosowane w terapii cukrzycy
11. Leki przeciwhistaminowe
12. Witaminy
13. Leki stosowane w chorobach zakaźnych
a. Mechanizm działania chemioterapeutyków
b. Sulfonamidy
c. Antybiotyki β-laktamowe
d. Antybiotyki aminoglikozydowe
e. Antybiotyki makrolidowe
f. Leki przeciwgruźlicze i przeciwtrądowe
g. Leki przeciwwirusowe
14. Leki przeciwnowotworowe
a. Celowana molekularna terapia przeciwnowotworowa
15. Środki stosowane w chorobach autoimmunizacyjnych. Leki antysensowne
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Absolwent poznaje:
E1. Podział substancji leczniczych według klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej (ATC)
E2. Strukturę chemiczną podstawowych substancji leczniczych
E3. Zależności pomiędzy strukturą chemiczną, właściwościami fizykochemicznymi i mechanizmami działania substancji leczniczych
E4 Szlaki metabolizmu leków z uwzględnieniem reakcji utleniania, redukcji, hydrolizy i sprzęgania
Absolwent potrafi:
E5. Wyjaśnić zależność miedzy budowa chemiczną a działaniem leków; w oparciu o znajomość właściwości fizyko-chemicznych i struktury przestrzennej leków
E6. Przedstawić różnorodne mechanizmy działania leków ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmu receptorowego
E7. Podać nazwę chemiczną substancji biologicznie czynnej zgodną z wytycznymi dotyczącymi nomenklatury chemicznej ustalonymi przez IUPAC
E8. Wyszukać w piśmiennictwie informacje naukowe na temat chemizmu leków, dokonuje ich wyboru i oceny oraz wykorzystuje je w celach praktycznych
Student rozumie:
E9. Chemiczne i biochemiczne mechanizmy działania leków z uwzględnieniem biotransformacji i aktywnych metabolitów
E10. Zna właściwości fizykochemiczne substancji leczniczych wpływające na aktywność biologiczną leków
Kryteria oceniania
Obecność obowiązkowa na wykładach ( dopuszczalna nieobecność na trzech wykładach). Sposób weryfikacji efektu uczenia się na podstawie egzaminu testowego po zakończeniu wykładów. Minimum 60 % prawidłowych odpowiedzi w teście zalicza przedmiot.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
1. D. Steinhilber M, M. Schubert-Zsilavecz, H.J. Roth: Chemia Medyczna; MedPharm Polska 2012
2. O. Achmatowicz: Nomenklatura związków organicznych; Polskie Towarzystwo Chemiczne, Warszawa 1994
3. A. Zejc, M. Gorczyca: Chemia Leków. Podręcznik dla studentów farmacji i farmaceutów, PZWL 2013
4. G.L. Patrick: Chemia organiczna – krótkie wykłady, PWN 2008
5. M. Zając, E. Pawełczyk, A. Jelińska: Chemia Leków AM Poznań2006
6. E. Pawełczyk i wsp.: Chemiczne mechanizmy działania leków.AM Poznań 1995
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: