Proseminar: American Topographies of the Fantastic (Proseminarium: Amerykańskie topografie fantastyczności) 4219-ZP052
Proseminarium oferuje studentom możliwość zgłębienia, w jaki sposób kultura amerykańska wykorzystuje różne formy fantastyki – takie jak gotyk, weird fiction czy narracje spekulatywne – by podważać i rekonfigurować doświadczenie przestrzeni i miejsca. Celem proseminarium jest analiza literackich i wizualnych obszarów fantastycznych geografii i lokalizacji – często pełnych grozy, zadziwienia czy monstrualności – które odzwierciedlają lub przekształcają napięcia historyczne, konflikty ideologiczne, lęki kulturowe, społeczne napięcia bądź osobiste traumy. Wykorzystując kluczowe pojęcia teorii przestrzeni – takie jak heterotopie, liminalność czy chronotopie – będziemy badać w jaki sposób fikcyjne terytoria, takie jak nawiedzone domy, wyimaginowane miasta, spekulatywne pogranicza czy postapokaliptyczne pejzaże funkcjonują jako przestrzenie krytyczne, podważające dominujące narracje tożsamości, historii, przynależności czy ekosystemu. Proseminarium obejmuje także perspektywy ekogotyckie i “environmental weirding”, które analizują zjawiska na styku estetyki gotyckiej i weirdowej z lękami ekologicznymi oraz degradacją środowiska. Takie podejście podkreśla, w jaki sposób fantastyczne krajobrazy i strefy rejestrują zarówno ludzkie, jak i nieludzkie nawiedzenia, odsłaniając napięte relacje między wyobraźnią, środowiskiem, kulturą a kapitałem. Tym samym proseminarium stawia ogólne następujące pytania: W jaki sposób fantastyka mapuje amerykańską wyobraźnię miejsca? Do jakiego stopnia wyimaginowane topografie oferują narzędzia krytyki, oporu lub ponownego zaczarowania świata? Oprócz krytycznej lektury i dyskusji, kurs zapewnia wsparcie w opracowywaniu niezależnych projektów prac licencjackich. Studenci zapoznają się z metodologiami badawczymi związanymi z analizą literacką i kulturową, w tym close reading, analizą i zastosowaniem ram teoretycznych. Seminarium kładzie nacisk na formułowanie jasnych pytań badawczych, rozwój argumentów tezy oraz efektywne wykorzystanie źródeł. Proseminarium będzie również wspierać projekty, które angażują się w kulturę wizualną, obok tekstów literackich, pod warunkiem, że można je wpisać w teoretyczne ramy kursu.
Rodzaj przedmiotu
obowiązkowe
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu kursu osoba studencka:
• posiada wiedzę na temat kluczowych nurtów fantastyki w literaturze amerykańskiej, w tym jej form gotyckich, spekulatywnych i „dziwnych” (weird);
• zna i rozumie podstawowe teorie literackie i kulturowe dotyczące fantastyki oraz ich zastosowanie w analizie tekstów;
• potrafi dostrzegać i interpretować fantastyczne gatunki jako narzędzia krytyki społecznej, kulturowej i historycznej;
• zna zasadnicze pojęcia z zakresu poetyki przestrzeni, geografii krytycznej, humanistyki środowiskowej oraz teorii miejsca i topografii kulturowej;
• zna podstawowe zasady ochrony własności intelektualnej, prawa autorskiego oraz etyki akademickiej (w tym zasady przeciwdziałania plagiatowi);
• umie stosować narzędzia analizy tekstów literackich i wizualnych w kontekście akademickim;
• potrafi efektywnie gromadzić, selekcjonować i krytycznie oceniać źródła naukowe oraz dokonywać ich streszczeń i parafraz;
• potrafi przygotować projekt pracy licencjackiej: określić jej temat, cele, zakres i bibliografię;
• wykazuje wrażliwość na retoryczne i ideologiczne aspekty tekstów kultury;
• rozumie wagę rzetelności badawczej i świadomie odrzuca praktyki nieetyczne, w tym plagiat.
Kryteria oceniania
Metody i kryteria oceniania
• Plan pracy licencjackiej wraz z minimum 10 stronami tekstu – 50%
• Zarys tezy organizującej argumentację pracy (tzw thesis statement) – 20%
• Bibliografia z komentarzem - 20%
• Przygotowanie i udział w zajęciach – 20%
Literatura
Wybrana literatura (może ulec modyfikacji pod kątem zainteresowań osób studenckich):
Adamson, J., W.A. Gleason, and D.N. Pellow. Keywords for Environmental Studies. New
York: NYU Press, 2016.
Alaimo, Stacy. Bodily Natures: Science, Environment, and the Material Self. Bloomington:
Indiana University Press, 2010.
Alaimo, Stacy. Exposed: Environmental Politics and Pleasures in Posthuman Times.
Minneapolis: University of Minnesota Press, 2016.
Allewaert, Monique. Ariel’s Ecology: Plantations, Personhood, and Colonialism in the
American Tropics. Minneapolis: University of Minnesota Press, 2013.
Bachelard, Gaston. The Poetics of Space. Translated by Maria Jolas. Boston: Beacon Press,
1994.
Blanco, Maria del Pilar, and Esther Peeren, eds. The Spectralities Reader: Ghosts and
Haunting in Contemporary Cultural Theory. London: Bloomsbury Academic, 2013.
Braidotti, Rosi and Maria Hlavajova, eds. Posthuman Glossary. Bloomsbury Academic,
2018.
Carroll, Noël. The Philosophy of Horror: Or, Paradoxes of the Heart. New York: Routledge,
1990.
Cisco, Michael. Weird Fiction. London, New York: Palgrave, 2023.
Cisco, Michael. “What Is Weird Fiction?” Weird Fiction Review, June 2014.
https://weirdfictionreview.com/2014/06/what-is-weird-fiction/
Clark, Timothy, ed. The Cambridge Introduction to Literature and the Environment.
Cambridge: Cambridge University Press, 2011.
Cohen, Jeffrey Jerome, and Lowell Duckert, eds. Elemental Ecocriticism: Thinking with
Earth, Air, Water, and Fire. Minneapolis:University of Minnesota Press, 2015.
Cohen, Jeffrey Jerome. Monster Theory: Reading Culture. Minneapolis: University of
Minnesota Press, 1996.
Comaroff, Joshua and Ong Ker-Shing, Horror in Architecture (Oro Editions, 2018);
Crow, Charles. History of the Gothic: American Gothic. University of Wales Press, 2009.
Dixon, Wheeler Winston. A History of Horror. New York: Rutgers University Press, 2010.
Edwards, Justin D. and Rune Graulund, Grotesque. Routledge, 2013.
Emmett, Robert S. and David E. Nye. The Environmental Humanities: A Critical
Introduction. Cambridge: MIT Press, 2017. Farrier, David.
Fawver, Kurt, “Why Weird? Why Now? On the Rationale for Weird Fiction Resurgence” in:
Thinking Horror. A Journal of Horror Philosophy, Volume 1, 2015
Fisher, Mark, The Weird and the Eerie. Repeater Books, 2016.
Foucault, Michel. “Of Other Spaces: Utopias and Heterotopias.”
Architecture/Mouvement/Continuité 5 (1984): 46–49. Translated by Jay Miskowiec.
Gordon, Avery F. Ghostly Matters: Haunting and the Sociological Imagination. Minneapolis:
University of Minnesota Press, 2008.
Harman, Graham. Weird Realism: Lovecraft and Philosophy. Winchester: Zero Books, 2012.
Heise, Usula K. Sense of Place, Sense of Planet: The Environmental Imagination of the
Global. Oxford: Oxford University Press, 2008.
Joshi, S.T. The Modern Weird Tale: A Critique of Horror Fiction. West Cornwall, CT:
Greenwood Press, 1990.
Joshi, S.T., The Modern Weird Tale. McFarland & Company, 2001.
Joshi, S.T., Varieties of the Weird Tale. Hippocampus Press, 2017
Kearney, Richard, Strangers, Gods and Monsters. Routledge, 2003
Kristeva, Julia. Powers of Horror: An Essay on Abjection. Translated by Leon S. Roudiez.
New York: Columbia University Press, 1982.
Ligotti, Thomas, The Conspiracy Against the Human Race (Penguin Books, 2018);
Lloyd-Smith, Allan. American Gothic Fiction: An Introduction. New York: Continuum,
2007.
Lovecraft, H.P., Collected Essays, Volume 2: Literary Criticism, (eds.) S.T. Joshi
Hippocampus Press, 2004.
Mieville, China, “Weird Fiction” in: Routledge Companion to Science Fiction, (eds.) Mark
Bould et al. (Routledge, 2013);
Morton, Timothy, Hyperobjects. Philosophy and Ecology after the End of the World.
University of Minnesota Press, 2013.
Morton, Timothy, Being Ecological. Pelican Books, 2018.
Poole, W. Scott, Wasteland: The Great War and the Origins of Modern Horror. Counterpoint,
2018.
Royle, Nicholas, The Uncanny. Manchester University Press, 2003.
Sederholm, Carl H. And Jeffrey Andrew Weinstock, The Age of Lovecraft. University of
Minnesota Press, 2016.
Shaw, Philip, The Sublime. Routledge, 2017.
Szeman, Imre, and Boyer, Dominic, eds. Energy Humanities: An Anthology. Baltimore: Johns
Hopkins University Press, 2017.
Thacker, Eugene, After Life. The University of Chicago Press, 2010.
Thacker, Eugene, In the Dust of This Planet. Horror of Philosophy Vol. 1. Zero Books, 2011.
Thacker, Eugene, Starry Speculative Corpse. Horror of Philosophy Vol. 2. Zero Books, 2015.
Thacker, Eugene, Tentacles Longer Than Night. Horror of Philosophy Vol. 3. Zero Books,
2011.
Toop, David, Sinister Resonance: The Mediumship of the Listener. Continuum, 2010.
Trigg, Dylan, The Thing. A Phenomenology of Horror. Zero Books, 2014.
Trigg, Dylan, Topophobia. A Phenomenology of Anxiety. Bloomsbury, 2016.
Vilder, Anthony, The Architectural Uncanny: Essays on the Modern Unhomely (The MIT
Press, 1994);
Weinstock, Jeffrey Andrew, “The New Weird” in: New Directions in Popular Fiction: Genre,
Distribution, Reproduction, (ed.) Ken Gelder (Palgrave, 2016);
Willems, Brian, Speculative Realism and Science Fiction (Edinburgh University Press, 2017);
Zapf, Hubert, Literature as Cultural Ecology (Bloomsbury, 2017).
Weinstock, Jeffrey Andrew, eds. The Cambridge Companion to American Gothic.
Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: