Political Paranoia and Conspiracy Culture in Modern America (Polityczna paranoja i kultura konspiracji w nowoczesnej Ameryce) 4219-SH037

Przynajmniej od czasu publikacji eseju Richarda J. Hofstadtera “The Paranoid Style in American Politics" w 1964 roku, zagadnienie paranoi politycznej zajmuje stałe miejsce w amerykańskim dyskursie publicznym, budząc kontrowersje oraz przyciągając uwagę wielu badaczy, komentatorów i dziennikarzy. Towarzyszące mu - powstałe znacznie wcześniej - zjawisko teorii konspiracyjnych (lub kultury konspiracji) stało się w drugiej połowie XX stulecia ważnym elementem amerykańskiej świadomości społecznej, a także kultury popularnej.

Kurs opiera się na przekonaniu, że kwestie te zasługują na poważne rozważenie, mimo że niekiedy traktuje się je ze sceptycyzmem, a nawet drwiną, postrzegając jako pozbawione większego znaczenia w amerykańskim społeczeństwie, jakoby zdominowanym przez postawy zdroworozsądkowe i pragmatyczne.

Zajęcia mają na celu wyjaśnienie natury politycznej paranoi i kultury konspiracji we współczesnej Ameryce, przeanalizowanie wzajemnego powiązana obu fenomenów oraz identyfikację ich poznawczych, społecznych, kulturowych i politycznych funkcji.

W ramach zajęć zostaną przedstawione i przedyskutowane najbardziej zastanawiające przykłady teorii konspiracyjnych. Spróbujemy także wypracować efektywne interpretacje tego intrygującego problemu.

Według wyjściowego założenia kursu, istnieje możliwy do empirycznego wykazania związek pomiędzy tym, co liczni autorzy określają mianem „paranoi politycznej”, a skłonnością do tworzenia teorii konspiracyjnych - przy czym tendencja ta jest osobliwie powszechna we współczesnym społeczeństwie amerykańskim.

Pierwsza część zajęć będzie poświęcona wyjaśnieniu kluczowych koncepcji, pojęć i idei. Punktem wyjścia będzie analiza klasycznego eseju R. Hofstadtera “The Paranoid Style in American Politics" (1964). Następnie przedyskutowane zostanie pojęcie paranoi - jej oryginalne medyczne znaczenie, metaforyczne zastosowania, a także ich uzasadnienia. Dalsza część kursu poświęcona zostanie wyjaśnieniu znaczenia takich pojęć jak konspiracja, teorie konspiracyjne i kultura konspiracji, a także analizie związku pomiędzy nimi a zjawiskiem politycznej paranoi. Omówione zostaną różnorodne przykłady konspiracji, włączając w to konspiracje prawdziwe i udowodnione.

Druga część kursu składa się z serii analiz poszczególnych przypadków (case studies), przedstawianych indywidualnie przez uczestników w formie prezentacji, a następnie wspólnie omawianych.

Wybór przypadków jest bardzo szeroki i może odzwierciedlać zainteresowania poszczególnych uczestników, ale przynajmniej trzy zagadnienia muszą zostać omówione ze względu na ich znaczenie w amerykańskiej polityce i kulturze: McCarthyzm, zabójstwo Johna F. Kennedy’ego i teorie konspiracyjne powstałe po wydarzeniach 11 września 2001 roku.

W trzeciej części kursu zostaną omówione wybrane krytyki kultury konspiracji.

Wśród omawianych zagadnień znajdą się także: 1. rola konspiracji w demokracji liberalnej, 2. związki pomiędzy paranoją polityczną, populizmem i przemocą, 3. powiązanie tendencji konspiracyjnych z wojnami kulturowymi w Stanach Zjednoczonych, 4. wpływ obecnej sytuacji komunikacyjnej (Internet, media społecznościowe, itd.) na upowszechnienie teorii konspiracyjnych.

W ostatniej części kursu dokonamy podsumowania analiz i dyskusji, starając się wypracować model lub modele wyjaśniające, które pozwoliłyby na zinterpretowanie omawianych zjawisk w sposób akademicko rzetelny i racjonalny.

Tematy zajęć:

Tydzień pierwszy: Organizacja kursu. Wprowadzenie: intelektualne i akademickie znaczenie zjawisk paranoi politycznej i kultury konspiracji we współczesnych Stanach Zjednoczonych.
Tydzień drugi: Richarda J. Hofstadtera The Paranoid Style in American Politics - dyskusja. (Czy tekst ten jest wciąż aktualny?)
Tydzień trzeci: Paranoja - pierwotne znaczenie i zastosowanie w kontekście politycznym i społecznym (Czy jest uzasadnione?)
Tydzień czwarty: Definiowanie współczesnej kultury konspiracji i jej związków z paranoją polityczną. Przegląd modeli interpretacyjnych. Kwestia prawdziwych/udowodnionych konspiracji.
Tydzień piąty: Film dokumentalny: The Conspiracy 'Theory' Conspiracy, autorstwa Adama Greena Film (2015). Dyskusja.
Tydzień szósty: Case studies - prezentacje i interpretacje wybranych teorii konspiracyjnych.
Tydzień siódmy: Case studies.
Tydzień ósmy: Case studies.
Tydzień dziewiąty: Case studies.
Tydzień dziesiąty: Case studies.
Tydzień jedenasty: Case studies.
Tydzień dwunasty: Wybrane krytyki teorii konspiracyjnych.
Tydzień trzynasty: Paranoja polityczna i kultura konspiracji w szerszym, socjokulturowym, ideologicznym i politycznym kontekście - ich znaczenie w odniesieniu do demokracji, polityki wyborczej, populizmu, przemocy, wojen kulturowych, Internetu i mediów społecznościowych.
Tydzień czternasty: Podsumowanie i egzamin końcowy.