Nations and Nationalism. Theory, History and Current Issues (Narody i nacjonalizm. Teoria, historia i bieżące sprawy) 4219-SH033
1. Teoria narodu i nacjonalizmu
1.1. definicje narodu i nacjonalizmu (tożsamości narodowej) – wielość podejść
- prymordializm (esencjalizm) – narody jako zjawisko odwieczne, biologiczne
- konstruktywizm – narody „konstruktem” lub „wynalazkiem” grup sprawujących
władzę w XIX wieku (Ernest Gellner, Eric Hobsbaum, Benedict Anderson)
- etnosymbolizm – narody jako wytwór historii o korzeniach etnicznych (Anthony
D. Smith)
- narody „z krwi” i „z woli”, spór o renanowską (Renan) definicję narodu
1.2. wyjaśnienie relacji między pojęciami narodu i nacjonalizmu a innymi pojęciami
w różnych kręgach kulturowych
- narodowość a obywatelstwo
- naród a państwo
- naród i nacjonalizm obywatelski a naród i nacjonalizm etniczny,
- „wschodnioeuropejskie” i „zachodnioeuropejskie” rozumienie pojęcia narodu
i nacjonalizmu
1.3. propozycja „całościowej teorii narodu” (model)
2. Historia (geneza i ewolucja) narodów i nacjonalizmu
2.1. przednowoczesne korzenie narodów
- korzenie etniczne
- korzenie polityczne
- nacjonalizm a przednowoczesny uniwersalizm chrześcijański
2.2. wczesnonowoczesne korzenie nacjonalizmu
- dezintegracja uniwersalizmu chrześcijańskiego
- reformacja a nacjonalizm
- Traktat Westfalski (1648) a kwestia narodowa
- Oświecenie a nacjonalizm
2.3. nowoczesność a nacjonalizm
- wielka rewolucja francuska i wojny napoleońskie a kwestia narodowa w Europie
i Ameryce (USA i Ameryka Łacińska)
- koncepcja „budowy narodu”, państwa narodowego i nowoczesności
- liberalizm a nacjonalizm
- nacjonalizm państwowy i nacjonalizm bezpaństwowy
- polski ruch narodowy w XIX w. i jego wpływ na definiowanie pojęcia narodu
i ruchy narodowe w Europie środkowo-wschodniej
- romantyczna idea narodu
- „chłopskie przebudzenie” a ruchy narodowe w Europie (w XIX w.)
- imperializm a nacjonalizm
- darwinizm, rasizm a nacjonalizm
- wpływ europejsko-amerykańskiej idei narodu, imperializmu i nowoczesności
na ruchy narodowe i modernizacyjne w Azji i Afryce (XIX-XX w.)
- islamizm a nacjonalizm arabski
- komunizm a nacjonalizm
- faszyzm a nacjonalizm
- wilsonowska idea prawa narodów do samostanowienia i geopolityczne skutki I wojny
światowej
2.4. europejski postmodernizm a nacjonalizm,
- integracja europejska a nacjonalizm
- czy powstaje naród europejski?
3. Wybrane przypadki narodów i nacjonalizmu (idei narodowej):
3.1. narody państwowe: USA, Polska, Francja, Zjednoczone Królestwo, Rosja, Niemcy,
Chiny, Japonia, Izrael i in.,
3.2. narody i nacjonalizmy bezpaństwowe. Szkoci, Walijczycy, Katalończycy, Baskowie,
Flamandowie i in.
4. Problemy bieżące:
4.1. etno-narodowe konflikty w post-zimnowojennej Europie
- b. ZSRR
- b. Jugosławia
- Ukraina
4.2. nacjonalistyczne wyzwanie Unii Europejskiej
- migracje i nacjonalizm
- europejskie „zderzenie cywilizacji” a nacjonalizm
4.3. imigracja a nacjonalizm w USA
4.4. inne bieżące problemy w miarę jak będą się pojawiać.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza:
Po ukończeniu tego kursu student
- jest świadom znaczenia idei narodowej (nacjonalizmu) w historii i współczesności
- zna różne znaczenia pojęcia „naród” i „nacjonalizm” w różnych kręgach kulturowych, zwłaszcza różnice między polskim (środkowowschodnio-europejskim) pojęciem pojęciem „narodu” i nacjonalizmu” a zachodnimi pojęciami „nation” i „nationalism”
- rozumie, że obecna sytuacja polityczna i kulturowa świata i poszczególnych krajów jest wynikiem procesów historycznych, które cechują się pewnymi prawidłowościami, w których powstawanie i ewolucja idei narodowej odgrywały ważną rolę
- zna podstawowe procesy i czynniki kształtujące narody i ideę narodową na świecie
- ma pogłębioną wiedzę na temat historii niektórych narodów, zwłaszcza USA i Europy
- ma podstawową wiedzę na temat głównych współczesnych konfliktów narodowościowych
- posiada podstawową wiedzę na temat prawno-międzynarodowych uregulowań w dziedzinie ochrony mniejszości narodowych (etnicznych)
Umiejętności:
Po ukończeniu tego kursu student:
- umie samodzielnie interpretować problemy z dziedziny relacji między narodami/grupami etnicznymi, zwłaszcza konflikty narodowościowe
- umie rozróżniać ideę zachowania tożsamości narodowej od szowinizmu narodowego
- potrafi wyszukiwać informacje na temat narodów i ruchów narodowych
- potrafi interpretować informacje na temat wydarzeń z dziedziny etniczności, idei narodowej i czynników narodotwórczych
Kompetencje społeczne:
Po ukończeniu tego kursu student:
- jest otwarty na różne kultury i narodowości
- potrafi znaleźć równowagę między szacunkiem dla własnej tożsamości narodowej z szacunkiem dla innych tożsamości narodowych
- jest ciekawy narodowościowego, kulturowego i politycznego zróżnicowania Europy i świata
- jest świadomy znaczenia czynnika etnicznego w kształtowaniu stosunków międzynarodowych
Kryteria oceniania
Szczegółowe wymagania dotyczące zaliczenia: Egzamin pisemny i obecność na wykładach
Egzamin: test składający się z 10 pytań, za każde można uzyskać 0, 0,5 lub 1 pkt., w sumie 10 pkt.)
Obecność: nieobecność na każdym wykładzie (dwie godziny wykładowe) zmniejsza ilość punktów o 1.
Maksymalna ilość punktów do uzyskania wynosi 10. Liczba punktów podzielona przez dwa daje ocenę końcową. Najmniejsza liczba punktów potrzebna do zaliczenia przedmiotu wynosi 5 (ocena 3 minus)
Literatura
Selected literature
Szul R., (2009) Język, Naród, Państwo. Język jako zjawisko polityczne, PWN Warszawa
Beyond Imagined Uniqueness; Nationalism in Contemporary Perspective, ed. by Joan Burbick and William Glass, Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne, 2010,
Anderson B. (1985), Imagined Communities. Reflections on the Origins and Spread of Nationalism, Verso, London
Tibi B. (1999), Arab Nationalism, Between Islam and the Nation State, PalgraveMacmilan, Basingstoke
Bruilly J. (1993), Nationalism and the State, Manchester University Press, Manchester (2nd ed.)
Castells M. (2004), The Power of Identity, Blackwell Publishing (2nd ed.)
Gellner E. (1997), Nationalism, Weinfeld and Nicolson, London
Greenfield L. (1992), Nationalism. Five Roads to Modernity, Harvard University Press, Cambridge,
Grosby S. (1999), The Chosen People of Ancient Israel and the Occident: Why Does Nationality Exist and Survive?, „Nations and Nationalism”, No. 5
Hearn J. (2006), Rethinking Nationalism. A Critical Introduction, PalgraveMacmillan
Hobsbawm E. (1990), Nations and nationalism since 1780. Programme, Myth, Reality, Cambridge University Press, Cambridge
Hobsbawm E. (ed.) (1992), The Invention of Tradition, Cambridge University Press, Cambridge
Joseph J.E. (2004), Language and Identity. National, Ethnic, Religious, Palgrave Macmillan
Judt T., Lacorne D. (eds.) (2004), Language, Nation, and State. Identity Politics in a Multilingual Age, Palgrave Macmillan
Keating M. (2001), Nations against the State: the New Politics of Nationalism in Quebec, Catalonia and Scotland, Baingstoke, Palgrave Macmillan (2nd ed.)
Smith A. (1986), The Ethnic Origin of Nation. Oxford, Blackwell
Smith A. (1989) The Origins of Nations, „Ethnic and Racial Studies, No. 12
Smith A. (1998), Nationalism and Modernism, Routledge, London
Smith A. (2003), Chosen Peoples: Sacred Sources of national Identity. Oxford University Press, Oxford
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: