Why America? The US role in European security architecture since 1945 4219-SG047-OG

Od ponad 70 lat amerykańskie gwarancje bezpieczeństwa mają kluczowe znaczenie dla europejskiej obrony. Stało się to tak „endemiczne” w systemie europejskiej architektury bezpieczeństwa, że nikt nie sądził, że ten system mógłby zostać kiedykolwiek podważony. Ale gdy prezydent Trump postawił zasadność funkcjonowania NATO pod znakiem zapytania, europejscy liderzy zaczęli uważniej przyglądać się ideom dot. europejskiego bezpieczeństwa, które były przedmiotem analizy w ostatnich latach. Wojna w Ukrainie dodatkowo postawiła wyzwanie w myśleniu o post-zimnowojennej strukturze bezpieczeństwa europejskiego oraz roli USA w bezpieczeństwie starego kontynentu.
Wojna w Ukrainie (trwająca od 2014 r.) i jej nagła, gwałtowna odsłona w związku z atakiem Rosji 24 lutego 2022 r., jest testem wiarygodności Sojuszu Atlantyckiego oraz weryfikacji znaczenia wartości wyznawanych po obu stronach Atlantyku, z art. V Traktatu Waszyngtońskiego będącym w centrum analizy pod kątem jego znaczenia dla bezpieczeństwa europejskiego i krajów członkowskich stanowiących wschodnią flankę NATO.
Wojna ta jest także testem wiarygodności dla innych organizacji międzynarodowych, w tym ONZ, OBWE jak również Unii Europejskiej. Czy organizacje te zmierzą się z aktualnym wyzwaniem? Czy obronią one dotychczasowy porządek światowy? Jaka będzie dalsza rola USA w odniesieniu do bezpieczeństwa europejskiego – w budowaniu Europy „whole and free”?
Powyższe zagadnienia analizowane będą w czterech blokach tematycznych:
1. Podstawy ideologiczne:
- Stany Zjednoczone i polityka izolacjonizmu; polityka odchodzenia od izolacjonizmu; I Wojna Światowa i okres międzywojenny
- Amerykańska “wyjątkowość”; misja wobec ludzkości i wilsonowski moralizm; międzynarodowy liberalny porządek światowy po II Wojnie Światowej
- Najważniejsze doktryny prezydenckie w USA I ich wpływ na kierunki polityki i działań amerykańskich po II Wojnie Światowej
2. Międzynarodowy post-wojenny porządek światowy – wilsonowskie idee w praktyce:
- USA u Europa na początku Zimnej Wojny; Plan Marshalla dla Europy (1848) i relacje z krajami Europy Zachodniej; stosunki z ZSRR; powstanie ONZ (1945) oraz Sojuszu Północnoatlantyckiego (1949)
- Amerykańska polityka wobec Niemiec; mur berliński i zimnowojenna walka o Niemcy; zjednoczenie Niemiec a bezpieczeństwo europejskie
- wyścig zbrojeń i kontrola zbrojeń: proces rozbrojeniowy i Akt Helsiński z 1975 r. – powstanie KBWE/OBWE
- Wspólnota Europejska/Unia Zachodnioeuropejska/Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony UE (CSDP)
3. Dwustronne relacje USA z krajami europejskimi w obszarze bezpieczeństwa:
- Relacje USA z krajami Europy Zachodniej
- Relacje USA z krajami Europy Środkowo-Wschodniej
- USA i Rosja po Zimnej Wojnie
4. Koniec Zimnej Wojny i poszukiwanie nowej „wielkiej” strategii przez USA – jakie miejsce Europy w tych planach?
- Relacje transatlantyckie za czasów prezydentury G. H. W. Busha, B. Clintona, G. W. Busha, B. Obamy, D. Trumpa, J. Bidena
- Najważniejsze dokumenty odnoszące się do interesów bezpieczeństwa narodowego USA w okresie post-zimnowojennym - miejsce Europy w tych dokumentach
- XXI wiek, transgraniczne wyzwania i współpraca transatlantycka w obszarze bezpieczeństwa; 2022 – konwencjonalna/niekonwencjonalna wojna w Ukrainie?