Why America? The US role in European security architecture since 1945 (Dlaczego Ameryka? Rola USA w europejskiej architekturze bezpieczeństwa od 1945 roku) 4219-SG047

Od ponad 70 lat amerykańskie gwarancje bezpieczeństwa mają kluczowe znaczenie dla europejskiej obrony. Stało się to tak „endemiczne” w systemie europejskiej architektury bezpieczeństwa, że nikt nie sądził, że ten system mógłby zostać kiedykolwiek podważony. Ale gdy w 2016 r. prezydent Donald Trump postawił zasadność funkcjonowania NATO pod znakiem zapytania, i gdy w sercu kontynentu europejskiego wybuchła konwencjonalna wojna, europejscy liderzy zostali zmuszeni do refleksji i decyzji dot. filarów architektury bezpieczeństwa europejskiego.
Wojna w Ukrainie (trwająca od 2014 r.), a zwłaszcza jej gwałtowna odsłona w związku z pełnoskalowym atakiem Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 r., postawiła poważne wyzwanie dla ustanowionego po II Wojnie Światowej ładu międzynarodowego i wartości, na których został on zbudowany. Dodatkowo postawiła wyzwanie dotychczasowemu myśleniu o post-zimnowojennej strukturze bezpieczeństwa europejskiego oraz roli USA w bezpieczeństwie starego kontynentu.
W ramach kursu omówione zostaną główne etapy rozwoju obecności i wpływu Stanów Zjednoczonych na europejską architekturę bezpieczeństwa od 1945 r. Przeanalizowane zostaną kluczowe dokumenty i tło ideologiczne, które składają się na stosunki USA-Europa w sferze bezpieczeństwa.
Powyższe zagadnienia analizowane będą w następujących blokach tematycznych:
1. Podstawy ideologiczne amerykańskiego zaangażowania w sprawy międzynarodowe:
- Stany Zjednoczone i polityka izolacjonizmu; odchodzenie od izolacjonizmu; I Wojna Światowa i okres międzywojenny, II Wojna Światowa;
- Amerykańska “wyjątkowość”; misja wobec ludzkości, „wilsonowski” moralizm; Roosevelt/Truman i międzynarodowy ład po II Wojnie Światowej;
- Najważniejsze doktryny prezydenckie w USA I ich wpływ na kierunki polityki i działań amerykańskich po II Wojnie Światowej.
2. Międzynarodowy post-wojenny porządek światowy:
- USA i Europa na początku Zimnej Wojny; Plan Marshalla dla Europy (1848) i relacje z krajami Europy Zachodniej; stosunki z ZSRR; powstanie ONZ (1945) oraz Sojuszu Północnoatlantyckiego (1949),
- Amerykańska polityka wobec Niemiec; mur berliński i zimnowojenna walka o Niemcy; zjednoczenie Niemiec a bezpieczeństwo europejskie,
- wyścig zbrojeń i kontrola zbrojeń: proces rozbrojeniowy i Akt Helsiński z 1975 r. – powstanie KBWE/OBWE,
- Wspólnota Europejska/Unia Zachodnioeuropejska/Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony UE (CSDP).
3. Koniec Zimnej Wojny i poszukiwanie nowej strategii przez/dla USA:
- Relacje transatlantyckie za czasów prezydentury G. H. W. Busha, B. Clintona, G. W. Busha, B. Obamy, D. Trumpa, J. Bidena,
- Najważniejsze dokumenty odnoszące się do interesów bezpieczeństwa narodowego USA w okresie post-zimnowojennym,
- XXI wiek, transgraniczne wyzwania i współpraca transatlantycka w obszarze bezpieczeństwa; wojna w Ukrainie, niepokoje i wojny na Bliskim Wschodzie, wyzwania bezpieczeństwa w Azji.
- zmiany w europejskiej architekturze bezpieczeństwa; relacje dwustronne i współpraca w obszarze bezpieczeństwa USA z państwami europejskimi.