American Libertarianism - Theory, Practice, Critique (Amerykański libertarianizm - teoria, praktyka, krytyka) 4219-SF116-A

Z perspektywy badawczej, libertarianizm może być uznany za jedną z najbardziej intrygujących intelektualnie współczesnych ideologii.

Z jednej strony, jest on dobrze zakorzeniony w obszernej i bogatej tradycji liberalnej filozofii politycznej. Jego wewnętrzna spójność i logiczność wydaje wyjątkowa (przynajmniej w ramach tego, co zwolennicy danego nurtu zgodzą się uznać za „właściwą” odmianę tej doktryny). Libertarianizm funkcjonuje na różnych poziomach teoretycznego zaawansowania, włączając poważne prace filozoficzne (jak „Anarchia, państwo i utopia” R. Nozicka), liczne wprowadzenia i monografie dla szerszego grona odbiorców („Libertarianizm” D. Boaza), a także niezliczone publikacje i strony internetowe, popularyzujące idee libertariańskie na najbardziej przystępnym poziomie.

Z drugiej jednak strony, rzeczywiste znaczenie i polityczny wpływ idei wolnościowych zazwyczaj rozczarowuje ich zwolenników. Ruch libertariański jest najwyraźniej naznaczony i osłabiany charakterystycznym dla tego nurtu sektarianizmem oraz ideologicznym rygoryzmem. Wydaje się, że wciąż pozostaje raczej intrygującą intelektualnie obietnicą efektywnego rozwiązania szerokiego spektrum społecznych i ekonomicznych problemów, aniżeli rozwiązaniem faktycznym, możliwym do politycznego urzeczywistnienia.

Eksplorując te wątpliwości i dylematy, zajęcia opierają się na wolnym od sektarianizmu, inkluzywnym i całościowym ujęciu szeroko pojmowanego amerykańskiego libertarianizmu. Uwzględniają różne nurty: zarówno anarchistyczne, minarchistyczne, konserwatywne i lewicowe. Wedle tego ujęcia także obiektywizm Ayn Rand stanowi ważny element tej tradycji ideowej, nawet jeśli jest tylko częściowo zbieżny z innymi odmianami filozofii libertariańskiej.

Choć idee libertariańskie powstały w Europie, to Stany Zjednoczone stały się ostatecznie najbardziej żyznym gruntem dla ich późniejszego rozwoju i to właśnie amerykańskie doświadczenia (jak Wielki Kryzys i New Deal) w znaczącym stopniu przyczyniły się do wyłonienia się nowoczesnego ruchu libertariańskiego. Co więcej, niektórzy libertarianie postrzegają dwie ostatnie dekady XIX wieku i początek XX stulecia (do 1914 roku) w Ameryce jako swój utracony Złoty Wiek.

Składające się z trzech części zajęcia, rozpoczynają wyjaśnienia dotyczące źródeł filozofii libertariańskiej oraz relacji pomiędzy klasycznym liberalizmem a libertarianizmem.
Następnie rekonstruowane i poddane pod dyskusję są różnorodne nurty myśli liberalnej, w tym anarchokapitalizm M. Rothbarda, obiektywizm A. Rand i R. Nozicka teoria państwa i sprawiedliwości.
Druga część kursu dotyczy praktycznego urzeczywistniania libertariańskich postulatów w polityce, ekonomii i prawie.
Trzecia część poświęcona jest różnym odmianom krytyki libertarianizmu.

Tematy zajęć:

Tydzień pierwszy: Organizacja kursu. Wprowadzenie: geneza i znaczenie amerykańskiego libertarianizmu.
Tydzień drugi: Liberalne korzenie libertarianizmu: filozofia polityczna J. Locke’a, filozofia moralna i ekonomia polityczna A. Smitha.
Tydzień trzeci: Narodziny amerykańskiego libertarianizmu - przesłanki historyczne i ekonomiczne. Wpływ Austriackiej Szkoły Ekonomii.
Tydzień czwarty: Anarchokapitalistyczna myśl Murraya N. Rothbarda.
Tydzień piąty: Filozofia obiektywizmu Ayn Rand.
Tydzień szósty: Roberta Nozicka pojmowanie państwa i sprawiedliwości.
Tydzień siódmy: Porównawcze podsumowanie założeń głównych teorii libertariańskich - debata.
Tydzień ósmy: Libertarianizm konserwatywny i lewicowy w Stanach Zjednoczonych.
Tydzień dziewiąty: Praktyka polityczna libertarianizmu - Partia Libertariańska.
Tydzień dziesiąty: Praktyka polityczna libertarianizmu - fenomen ruchu Partii Herbacianej.
Tydzień jedenasty: Analiza wybranych zagadnień: ograniczanie rządu, deregulacja, bezpieczeństwo, sprawy zagraniczne.
Tydzień dwunasty: Krytyka amerykańskiego libertarianizmu.
Tydzień trzynasty: Krytyka amerykańskiego libertarianizmu - ciąg dalszy.
Tydzień czternasty: Podsumowanie i pisemny egzamin końcowy.