Imagine there’s no dollar. American Money – its Past, Present, and Uncertain Future.('Imagine there’s no dollar' (Amerykański pieniądz - jego przeszłość, teraźniejszość i niepewna przyszłość) 4219-SE032
"Imagine there's no dollar
It's easy if you try
No hell below us
Above us, only sky"
(John Lennon, Imagine, nieco zmienione)
Powojenny porządek światowy (Pax Americana) był w znacznej mierze oparty na międzynarodowej dominacji dolara amerykańskiego. Owa dominacja zaczęła słabnąć – zwłaszcza od ostatecznego upadku systemu z Bretton Woods (1973). Oczekiwano, że koniec dwubiegunowego porządku światowego wywołany upadkiem Związku Radzieckiego powinien wzmocnić czołowa pozycję gospodarki amerykańskiej i jej waluty – dolara. Jednak w ciągu ostatnich 30 lat pojawiło się wiele nowych wyzwań I obecnie wielu ekonomistów i politologów uważa, że monetarna dominacja USA jest zagrożona. Stało się to zresztą bardzo gorąco dyskutowanym tematem w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę i wywołanych nią amerykańskich sankcji międzynarodowych. Te ostatnie mają poważne konsekwencje zarówno dla krajów-celów (target countries), jak i krajów je nakładających (sender countries) – a także wielu krajów trzecich. W efekcie jesteśmy obecnie świadkami poważnych prób czynionych przez Rosję, Chiny, Indie, Arabię Saudyjska i innych w celu wypchnięcia dolara z płatności międzynarodowych i zastąpienia go innymi walutami (np. rosyjskim rublem czy chińskim juanem/renminbi).
Konwersatorium ma za zadanie przedyskutować I ocenić wyzwania pojawiające się w stosunku do światowej dominacji dolara amerykańskiego. Na początek wprowadzone zostaną (lub przypomniane) podstawowe wiadomości na temat pieniądza, bankowości i instrumentów finansowych (Część 1). Następnie zostaną zaprezentowane wewnętrznej (krajowe) i zewnętrzne (międzynarodowe) aspekty amerykańskiego pieniądza i bankowości (Części 2 i 3). To nas z kolei zaprowadzi do centralnego zagadnienia, jakim jest zmiana dominującej pozycji dolara na rynkach światowych (Część 4). Na koniec zajmiemy się zastosowaniem wniosków z powyższych części do wybranych gospodarczych i politycznych problemów, przed jakimi stają obecnie Stany Zjednoczone (sankcje międzynarodowe i deficyt handlowy). W tym ostatnim kroku (Część 5), studenci będą poproszeni o napisanie i przedyskutowanie w klasie hipotetycznej sytuacji – nieistnienia dolara amerykańskiego.
1. Wstęp/powtórzenie
1.1. Podstawy pieniądza (pochodzenie, historia, funkcje, ewolucja form, miary podaży)
1.2. Podstawy bankowości – w tym rola banku centralnego (typy banków, ich funkcje i operacje bankowe)
1.3. Podstawowe instrumenty finansowe
2. Pieniądz i bankowość w USA – aspekty krajowe
2.1. Rola dobrego pieniądza I bankowości w rozwoju gospodarczym USA (Aleksander Hamilton)
2.2. Pochodzenie/historia pieniądza w USA I jego kształt obecny
2.3. Historia amerykańskiej bankowości i jej dzisiejsza struktura
2.4. Bliższe spojrzenie na strukturę bilansu jednego z czołowych amerykańskich banków komercyjnych (Fifth Third Bank)
3. Pieniądz i bankowość w USA – aspekty międzynarodowe
3.1. System z Bretton Woods (1944-1973) i centralna rola dolara
3.2. Międzynarodowy system monetarny po roku 1973 i zmieniająca się rola waluty amerykańskiej
4. Dolar i amerykańska dominacja na świecie – jej przeszłość, teraźniejszość i niepewna przyszłość.
4.1. Międzynarodowa atrakcyjność dolara (USD) – skąd się bierze I czy będzie nadal trwać?
4.2. USD jako światowy pieniądz rezerwowy
4.3. Dominacja USD w międzynarodowej wymianie handlowej i przepływach kapitałowych
4.4. Instrumenty finansowe denominowane w USD
4.5. Innowacje finansowe “made in USA”
4.6. Amerykańska kontrola nad międzynarodowym systemem płatniczym (SWIFT, etc.)
4.7. Rosnąca konkurencja ze strony chińskiego juana/renminbi i innych walut
4.8. Rosnąca konkurencja ze strony kryptowalut
5. Zastosowania
5.1. Dolar a amerykańskie sankcje na Rosję i inne niedemokratyczne reżimy
5.2. Związek między międzynarodową pozycja dolara a amerykańskim deficytem handlowym
5.3. “Imagine there’s no dollar” – ćwiczenie oparte na gospodarczej i politycznej spekulacji
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
1. WIEDZA
Po skończeniu kursu student powinien:
• znać podstawowe pojęcia i procesy w obszarze pieniądza i bankowości
• rozumieć rolę banku centralnego i wiedzieć czym jest polityka pieniężna – ogólnie I w odniesieniu do amerykańskiego Banku Rezerwy Federalnej
• znać charakterystykę i funkcjonowanie podstawowych instrumentów finansowych spotykanych na współczesnych rynkach krajowych I międzynarodowych – z naciskiem na rynek USA
• znać historię i dzisiejsze działania głównych międzynarodowych organizacji finansowych , takich jak bank Światowy I MFW oraz rozumieć ich znaczenie dla gospodarki USA i innych krajów oraz znać rolę USA w ich utworzeniu po II w. św.
• znać charakterystykę i działanie podstawowych, najprostszych instrumentów finansowych (np. weksli, czeków, etc.)
• wiedzieć jak działają cła i jaki mają wpływ na gospodarkę i politykę kraju eksportera i importera.
• znać podstawowe typy sankcji politycznych oraz sposoby i skutki ich działania.
• doceniać fakt, że sankcje generują koszty dla wszystkich stron i znaczna część tych kosztów to koszty transakcyjne
• znać podstawowe amerykańskie akty prawne umożliwiające władzy wykonawczej USA nakładanie ceł, ograniczeń pozataryfowych i sankcji
• znać/rozumieć politykę gospodarczą USA w sferze międzynarodowego handlu i finansów, prowadzoną za prezydentury Trumpa i Bidena.
• doceniać trudność w przewidywaniu rezultatów prowadzonej polityki pieniężnej I fiskalnej.
2. UMIEJĘTNOŚCI
Po skończeniu kursu student powinien:
• być w stanie objaśnić wszystkie element znajdujące się na historycznych I współczesnych banknotach dolarowych.
• potrafić ściągnąć z sieci potrzebne dane statystyczne z obszaru pieniądza, bankowości, handle zagranicznego US I kilku największych gospodarek świata, umieć te dane obrobić w arkuszu kalkulacyjnym oraz wykorzystać w analizie i jako argumenty w dyskusji
• być w stanie krytycznie ocenić jakość znalezionych danych statystycznych i tym samym unikać danych niskiej jakości, z tzw. drugiej ręki
• umieć znaleźć i ściągnąć informacje I dane na temat międzynarodowych sankcji i ich skutków dla podmiotów gospodarczych w różnych krajach
• umieć uzyskać dostęp do Global Sanctions Database (GSDB)
3. KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Po skończeniu kursu student powinien:
• być świadomy różnic w opiniach co do efektywności polityki pieniężnej i handlowej (nawet między czołowymi ekonomistami świata)
• być świadomy różnic w opiniach co do efektywności sankcji politycznych i innych sposobów wywierania presji (gospodarczej) na inne kraje – ze szczególnym uwzględnieniem sankcji nakładanych przez USA na inne kraje, podmioty gospodarcze i osoby.
• być otwartym na różne poglądy w powyższych sprawach.
• umieć współpracować w małym zespole w celu złagodzenia różnicy zdań, niezbędnego dla osiągnięcia wspólnego celu
• umieć efektywnie negocjować z innymi członkami grupy co do końcowego kształtu i treści wspólnej prezentacji
• umieć współpracować z członkami teamu w warunkach pracy zdalnej (e-learning platform/Moodle czy GoogleMeet).
Kryteria oceniania
Na ocenę z kursu będą składały się trzy elementy (z wagami określonymi poniżej):
50% = dokonana przez prowadzącego ocena aktywności uczestników w cotygodniowych zajęciach w klasie* (w tym ocena prezentowanych przez uczestników zadanych lektur) [* ‘w klasie’ może także oznaczać spotkania za pomocą platform do nauki na odległość, np. Google Meet / Classroom]
25% = test końcowy (pisemny; może zawierać pytania do wyboru i prawda-fałsz, uzupełnij/wpisz, dobierz pary, a także krótkie pytania otwarte.)
25% = esej końcowy zaprezentowany/przedyskutowany w klasie oraz złożony w formie pisemnej przed końcem semestru na tytułowy temat konwersatorium: Przedyskutuj zmysloną sytuacje, w której nie istnieje dolar amerykański.
Zgodnie z zasadami OSA UW – minimalna objętość 5 znormalizowanych stron; maksymalna 6 stron; język angielski, dopuszczalne formaty: doc, docx, rtf, pdf, open office; dalsze szczegóły będą dostępne na platformie e-learningowej].
Minimum potrzebne do zaliczenia kursu to 50 procent. ( tj. 50 punktów ze 100). Punkty nie będą zaokrąglane. Oceny będą wystawione wg następującej skali:
< 0; 50) = 2.0
<50; 60) = 3.0
<60; 70) = 3.5
<70; 80) = 4.0
<80; 90) = 4.5
<90; 100> = 5.0
Studenci, którzy opuszcza więcej niż dwa zajęcia będą mieli odejmowane 5 punktów procentowych za każdą nadmiarowa nieobecność.
Studenci, którzy nie zaliczą konwersatorium będą mieli jedną możliwość poprawki w postaci obejmującego cały materiał testu (co oznacza, że punkty za esej i aktywność nie będą brane pod uwagę – jedynie test). Test poprawkowy będzie miał miejsce w oficjalnej sesji poprawkowej. Skala ocen na poprawce będzie bardziej stroma niż ta obowiązująca w oryginalnym terminie.
UWAGA: studenci, którzy nie złożyli w terminie i/lub nie zaprezentowali na żywo eseju NIE będą mieli możliwości poprawienia oceny niedostatecznej.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Wymagana (podstawowa):
• N. Gregory Mankiw (2011). Brief Principles of Macroeconomics, South-Western College Pub; 6th edition; chapters 6, 8, 9, 11, 12 (strony: 113-128; 155-192; 219-268). Uwaga (1) wcześniejsze wydania są akceptowalne; (2) inna szersza wersja: N. Gregory Mankiw (2011), Principles of Macroeconomics, South-Western College Pub; 6th edition. Istnieje rownież wersja arabska: N. Gregory Mankiw & Mohamed Rashwan (2018). Principles of Economics. Arab World 3rd Edition. Cengage Learning EMEA. ISBN-13: 978-1473749504. Znajdujące sie w niej dwa rozdziały : 30 & 31 (s. 505-543) pokrywają dużą część wcześniej wskazanych rozdziałów z wyd. z r. 2011 - zostaną one zamieszczone na naszej platformie e-learningowej (the Moodle).
Możliwe jest również korzystanie z wcześniejszych i późniejszych wersji w/w książki, jak również z odpowiednich rozdziałów każdego podręcznika podstaw ekonomii głównego nurtu., np. J. Gwartney, R. Stroup, R. Sobel, D. Macpherson, Economics. Private and Public Choice, Thompson/South Western, (dwa z nowszych wydań są dostępne w Bibliotece OSA UW) .
W drugiej części kursu będziemy mieli do czynienia ze stosunkowo nowym materiałem, do którego nie ma jednolitego podręcznika. Będziemy wykorzystywali artykuły, wycinki prasowe, itp. w znacznej mierze dostepne na e-learningu. Tamże będą dostępne liczne materiały dydaktyczne przygotowane przez prowadzącego (w tym prezentacje PPTX, listy hiperłączy, itp. materiały te będa udostepnione pna platformoie UW Kampus. Intensywnie będziemy korzystali również z baz danych i stron internetowych amerykańskiego banku centralnego, np. z FRED (the US Federal Reserve Economic Database).
Dodatkowa:
• Blinder, Alan (2022). A Monetary and Fiscal History of the United States, 1961–2021. Princeton University Press
• Mishkin, Frederic (2012). The Economics of Money, Banking and Financial Markets, Prentice-Hall; 10th edition
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: