Synkretyzm w kulturze Ameryki Łacińskiej 4206-FS130
1. Uwarunkowania historyczne procesów synkretyzacyjnych w Ameryce Łacińskiej: akulturacja w okresie kolonialnym („zderzenie kultur”, prozelityzm, wprowadzenie hiszpańskich systemów organizacji społecznej, Palo volador, keczuanizacja obszarów andyjskich, znaczenie powstania Tupaca Amaru); zmiany w XIX i XX w.
2. Sanktuaria chrześcijańskie i inne miejsca sakralne (Meksyk – miasto Meksyk, Chalma, Xcambo, Gwatemala – Esquipulas, Peru – Lima, Boliwia – Copacabana, Ekwador – Quinche, Kolumbia – Chiquinquirá) - synkretyzm kultów, kontekst kulturowy pielgrzymek.
3. Organizacja fiest – synkretyzm w sferze społecznej (system cargos, rola bractw religijnych), ceremonialnej i religijnej (Meksyk – Alotepec; Gwatemala - Sololá, Chichicastenago, Rabinal; Peru – Paucartambo, Puno; Boliwia- Copacabana; Ekwador - Lacatunga).
4. Koncepcja życia i śmierci; Święta Zmarłych w Meksyku, Gwatemali i w regionie andyjskim; Święto Czaszki w Boliwii (synkretyzm zintegrowany),
5. Wierzenia i ceremonie Indian Wixárika z Meksyku – katolicyzm i kult pejotlu (synkretyzm równoległy).
6. Rytualne cykle rolnicze w społecznościach indiańskich i indometyskich Meksyku (Niño Dios, „chrzest nasion”, Fiesty Św. Marka i Św. Krzyża w stanach Guerrero, Oaxaca i Chiapas); ceremonia Ch’a Chak i znaczenie X-men na Jukatanie.
7. Kult Matki Ziemi (Pachamama) w krajach andyjskich, ceremonie i ich symbolika (fiesta Tayta Shanti, karmienie Pachamama i inne ceremonie dziękczynno-proszalne, kult gór, walki rytualne).
8. Compadrazgo - instytucja rodziców chrzestnych i jej rola w kształtowaniu się więzi społecznych w społeczeństwie latynoamerykańskim. Rytuały przejścia związane z cyklem życia - różne rodzaje chrzcin (de pila, hetzmek, „zamiana na kukurydzę”, postrzyżyny), Quinceañera, „małżeństwo na próbę” i inne.
9. Dostosowanie się indiańskich wierzeń i rytuałów do chrześcijaństwa oraz kalendarza świąt katolickich i narodowych (Wielki Tydzień, Yawar Fiesta, Quollur Rit’i, Ekeko, okres karnawału w Boliwii i Argentynie). Znaczenie postaci diabła (synkretyzm kultów i rytuałów) w świętach latynoamerykańskich (Boliwia – Oruro, Chile – Tirana, Wenezuela – Yare, Kostaryka, Dominikana).
10. Leczenie duszy i ciała w społecznościach indiańskich i indometyskich w Meksyku i w regionie andyjskim (terapia biologiczna, fizyczna, psychologiczna; przywracanie równowagi, pobudzenie sił witalnych, ofiary). Znaczenie medycyny indiańskiej i tradycyjnej.
11. Afrolatynoamerykańskie religie i kulty przodków regionu karaibskiego (Vodou, Santería, Palo Monte)
12. Santos populares - kult wizerunków i istot pochodzenia prekolumbijskiego (Maximón, Pascual Abaj, Pachamama, Cruz Parlante) sakralizacja postaci historycznych, legendarnych i bohaterów ludowych (Almas Milagrosas, El Gauchito Gil, Difunta Correa, „Gilda”, Jesús Malverde, Santa Muerte i inni).
13. Proces kształtowania się narodowych społeczeństw wielokulturowych - włączanie elementów ceremonii (indiańskich i ludowych) do oficjalnych rytuałów państwowych. Festiwale i ich znaczenie (folklorystyczne - Inti Raymi, Guelaguetza, Gauchos wTaucarembo, Boi Bumbá; indiańskie – Wayuú w Uribia, Jogos dos Povos Indígenas).
14. Rozwój turystyki i jej wpływ na zachowanie oraz rozwój rytuałów i świąt tradycyjnych. Postawy społeczności lokalnych wobec zachodzących procesów: akceptacja, propozycje obserwacji uczestniczących, oferty specjalistyczne (eko-, etnoturystyka), kontakty ograniczone, kontrolowane.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Zdobycie wiedzy o bardzo ważnych dla społeczeństw latynoamerykańskich dziedzinach życia ułatwi każdemu współuczestniczenie w tej sferze rzeczywistości. Zrozumienie jej skomplikowanej struktury i zdolności adaptacji do zmieniających się okoliczności pomoże w obserwacji i analizowaniu tych zjawisk.
Kryteria oceniania
test - pytania otwarte (do wyboru), problemowe, zgodnie ze wskazanym zakresem tematycznym
Literatura
LITERATURA PODSTAWOWA:
1. Eliade M., Mity, sny i misteria, Wyd. KR, Warszawa 1999
2. Gawrycki M.F. (red), Dzieje kultury latynoamerykańskiej, PWN, Warszawa 2009
3. Maisonneuve J., Rytuały dawne i współczesne, GWP, Gdańsk 1995
4. Randall R., Qoyllur Rit’i, an Inca Fiesta of the Pleiades: Reflections on Time & Space in the Andean World, [w:] Bulletin de l’Institute Français d’Etudes Andines, 11 (1-2), str. 37-81, Lima 1982
5. Staszczak Z. (red), Słownik antropologiczny – terminy ogólne, PWN, Warszawa-Poznań 1987
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
1. Berg van den H., La tierra no da asi nomás: los ritos agricolas en la religion de los aymara-cristianos, UCB, La Paz 1990
2. Frankowska M., Sanktuaria i pielgrzymki – ich rola w procesie ewangelizacji Indian Meksyku oraz kształtowania się miejscowego synkretyzmu religijnego, [w:] „Etnografia Polska”. t. XXX, z. 2, PWN, Wrocław 1986
3. Frankowska M., Z badań nad ludowym synkretyzmem religijnym w Meksyku – tradycyjne obchody zaduszkowe, [w:] „Etnografia Polska”. t. XXII, z. 1, Wrocław 1978
4. Rostworowski M., Pachacamac and El Señor de los Milagros, [w:] E. Hill Boone, T. Cummins eds., Native Traditions in the Postconquest World, Dumbarton Oaks, Washington D.C. 1998
5. Szemiński J., Ziółkowski M., Mity, rytuały i polityka Inków, PWN, Warszawa 2006
6. Walendowska B., Afrochrześcijańskie religie Antyli, UAM, Poznań 1978
Literatura przedmiotu będzie dostępna na DVD (skany jpg i pliki pdf).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: