Archeologia Mezoameryki, Ameryki Środkowej i Karaibów 4206-FC122z

1.Wyjaśnienie zakresu i podstawowych pojęć kursu. Historia zasiedlenia Nowego Świata przez człowieka. Najważniejsze teorie dotyczące chronologii zasiedlenia i kolebki migracji. Znaczenie i zakres czasowo przestrzenny pojęcia Mezoameryki. Geografia Mezoameryki /ukształtowanie terenu, klimat, sieć wodna, bogactwa naturalne/ Chronologia Mezoameryki. Ogólna charakterystyka cywilizacji Mezoameryki – cechy wyróżniające na tle innych kultur.
2.Języki mezoamerykańskie i ich geografia. Zarys historii badań – najważniejsze odkrycia, wybitni podróżnicy, archeolodzy,epigrafowie / J. Lloyd Stephens, Ch. E. Brasseur de Bourbourg, Eric Thompson, Alberto Ruz, Yuri Knorozov etc/ Odkrywanie dzieł literackich dotyczących Mezoameryki. Źródła pisane w badaniach nad Mezoameryką. Mezoameryka w oczach Indian / Alvarado Tezozomoc, F. Alva de Ixtlilxochitl, Popol Vuh, Księgi Chilam Balam, Roczniki Cakchiquelów etc/ i Hiszpanów / B. Diaz del Castillo, B. de Sahagun, D. de Landa, F. Lopez de Gomara, etc./
3.Wyróżniki i osiągnięcia cywilizacji Mezoameryki : systemy religijne, matematyka, kalendarz, pismo.
Religie Mezoameryki: kosmologia, teologia czasu – kolejne pojawiające się światy, panteon /bogowie Azteków, Majów, Zapoteków etc./, człowiek i bóstwo, znaczenie i charakter ofiar z ludzi, rytuał gry w piłkę.
4.Matematyka. Kalendarze majów i Azteków. Tonalpohualli/tzolkin – xihuitl/haab –
Dwa splecione kalendarze. Lata przestępne, święto nowego ognia, Długa Rachuba Majów. Rachuba skrócona poklasyczna. Przeliczanie dat.
Systemy pisma mezoamerykańskiego. Historia badań nad pismem Majów.
5.Ogólna charakterystyka języków i pisma Majów. Prezentacja regionów Mezoameryki:
Wyżyna centralna: kultury preklasyczne, Cuicuilco, Teotihuacan, epoka poklasyczna
- Toltekowie.
6.Późna epoka poklasyczna na Wyżynie Centralnej do 1325 r.. Region doliny Oaxaca i
Przesmyku Tehuantepec – Zapotekowie, Mixtekowie. Kultury Zachodu – metalurgia
Kontakty z wybrzeżem Ekuadoru i Peru.
7.Michoacan – imperium Tarasków; problem języka, organizacja państwowa,
Rywalizacja z Aztekami. Region Zatoki Meksykańskiej; Olmekowie – ich rola w ukształtowaniu cywilizacji Mezoameryki. Epoka klasyczna – Tajin, epoka poklasyczna: Totonakowie i Huaxtekowie.
8.Region kultury Majów /zarys ogólny: gospodarka, systemy polityczne, architektura,
etc/ Historia: główne centra epoki preklasycznej – dolina Mirador, Wyżyna Gwatemalska. Kryzys II w. n.e. – hipotezy. Wczesnoklasyczne ośrodki Majów. Najazd Teotihuakańczyków. Imperium Tikalu i Teotihuakanu. Nowa dynastia w Copan. Założenie Palenque.
9.Konflikt Tikalu z Królestwem Węża. Założenie Dos Pilas. Konflikty lokalne:
Yaxchilan – Piedras Negras, Palenque – Tonina, Copan – Quirigua. Wielki kryzys IX w. n.e. – teorie wyjaśniające. Nowe style architektoniczne: Rio Bec, Chenes, Puuc. Yukatan w epoce poklasycznej; Liga Mayapan – hegemonia Chichen Itza. Upadek Chichen Itza. Hegemonia Mayapanu i jej koniec. Decentralizacja i dekadencja kultury Majów na Yukatanie. Państwa Quiche’ów i Cakchiquelów na Wyżynie Gwatemalskiej
10.Uniwersalne imperium Mezoameryki – azteckie trójporozumienie. /system polityczny
Gospodarka, architektura, sztuki plastyczne etc /
11.Mezoameryka poza swoimi granicami. Północny Meksyk, dolina Missisipi, wyspy
Karaibskie, obszar Republik Bananowych, Kolumbia. Środowisko geograficzne
Republik Bananowych, badania archeologiczne. Ludy i języki w Nikaragui, Costa Rice i Panamie.
12.Ważniejsze kultury archeologiczne /np. Cocle/. Metalurgia. Wierzenia. Wielkie
Kacykaty – twory wczesnopaństwowe na obszarach Republik Bananowych.
13.Chronologia zasiedlenia wysp karaibskich. Tainowie i Karaibowie w kronikach
Hiszpańskich /listy Kolumba, Diego Colon, Bartolome de las Casas etc/ Badania archeologiczne i ważniejsze stanowiska. Gospodarka.
14.Wierzenia, twory wczesno-państwowe, różnice regionalne /Hispaniola, Kuba,
Puerto Rico, Jamajka, Małe Antyle, Wyspy Bahamskie/.
Przybycie Hiszpanów, koniec kultur tubylczych.