Różne aspekty estetyki w sztukach wizualnych Ameryki Łacińskiej 4206-FC121-OG

W trakcie wykładów student otrzymuje zasób wiedzy podstawowej na temat zasadniczych zjawisk formalnych i intelektualnych, charakterystycznych dla sztuki i architektury Ameryki Łacińskiej od czasów prekolumbijskich po współczesność. Poznaje uwarunkowania historyczne, społeczne i psychologiczne mające wpływ na kształt sztuki.
Analiza obiektów i okoliczności ich powstania nawiązuje do historii społeczeństw, dziedzictwa artystycznego, tła etnicznego i właściwości środowiska naturalnego. Pogłębia więc ogólną wiedzę o kulturze kontynentu.
Zajęcia kierują uwagę na specyficzne cechy sztuki i architektury.
W efekcie student powinien nabyć wiedzę pozwalającą rozpoznawać zagadnienia sztuk wizualnych Ameryki Łacińskiej.
Powinien rozumieć procesy zachodzące w sztukach i architekturze Ameryki Łacińskiej na przestrzeni wieków.

Po zaliczeniu zajęć student posiada następujące umiejętności:

1. Zna istotne przykłady: architektury i sztuki prekolumbijskiej liczących się ośrodków kultury (głównie rejonu Mezoameryki i Andów).

2. Dostrzega różnorodność:
2.1. prekolumbijskiej schedy kulturowej:
2.2. meksykańskiej sztuki ludowej.
2.3. wybitnych dzieł architektury i sztuki Ameryki Łacińskiej czasów: konkwisty, epoki kolonialnej, budowy suwerenności i czasów najnowszych.

3. Ma ogólne pojęcie o aspektach estetycznych architektury i sztuk plastycznych:
- epoki kolonialnej, zdobyte wskutek uczestniczenia w przeglądzie wybranych dzieł wybitnych twórców, jak: patrz: Pełny opis przedmiotu, pkt 4c.
- XIX wieku, zdobyte w skutek uczestnictwa w przeglądzie wybranych dzieł wybitnych twórców, jak: patrz: Pełny opis przedmiotu, pkt 5.
- XX wieku, zdobyte w skutek uczestnictwa w przeglądzie wybranych dzieł artystów plastyków i architektów, jak: patrz: Pełny opis przedmiotu, pkt 10.

4. Dostrzega:
- zasadnicze epoki w historii architektury i sztuk plastycznych na obszarach dzisiejszej Ameryki Łacińskiej.
- przyczyny gruntownych przewartościowań w architekturze i sztukach plastycznych jakie zdarzyły się w przeszłości na obszarach dzisiejszej Ameryki Łacińskiej (konkwista, wyzwolenie spod kolonialnego jarzma, ...).
- procesy zaszłe w architekturze i sztuce Ameryki Łacińskiej po konkwiście w pierwszym okresie ewangelizacji, szczególnie tam, gdzie kolonizatorzy zastali rozwinięte cywilizacje („spotkanie dwóch światów”, kościoły na fundamentach świątyń, atria przed kościołami, otwarte kaplice, wielkie klasztory, eklektyzm stylów, swoiste transformacje form celem adaptacji do miejscowych realiów).
- przyczyny występowania w XVI i XVII w. oryginalnych przetworzeń w formach architektury i sztuki w założeniu opartej na wzorach europejskich a wykonywanej przez tubylczych rzemieślników, (zjawiska estetyczne, jak: styl „tequitqui” w Wicekrólestwie Nowej Hiszpanii, styl „metyski” architektury w Wicekrólestwie Peru a na obszarach Argentyny, Paragwaju, Brazylii architektura misji jezuickich zw. redukcjami).
-regionalną różnorodność architektury barokowej w Mezoameryce, Wicekrólestwie Peru i Brazylii.
- odmienność kanonów architektury i sztuki niektórych regionów Ameryki Łacińskiej. Dostrzega przyczyny tych różnic.

5. Rozpoznaje:
- niektóre odmiany baroku na terenie Wicekrólestwa Nowej Hiszpanii („salomónico”, „estίpite”, „anástilo”). Jest w stanie przeprowadzić ograniczoną analizę porównawczą przykładowowych obiektów europejskiej i nowo hiszpańskiej barokowej architektury sakralnej, -niektóre przejawy metysażu i synkretyzmu w sztuce i kulturze Meksyku od konkwisty po XX wiek.
- niektóre przypadki przenikania elementów sztuki i kultury sprzed konkwisty do sztuki i obyczaju nowożytnego (np. w postaci pożywki dla „indygenizmu” w sztuce i architekturze Meksyku na przełomie XIX i XX wieku, czy jako inspiracja dla XX-wiecznej sztuki światowej, np. Henry Moore’a);
- etapy pojawiania się tubylczej twarzy, rzetelnego przedstawiania portretu mieszkańców oraz miejscowych realiów w sztuce Ameryki Łacińskiej.
- znamiona miejscowego patriotyzmu wyrażane w formach architektury i sztuk od XVIII wieku.
- zjawiska w architekturze i sztuce niepodległych państw, służące budowie tożsamości narodowej, jak:
- nawiązywanie do miejscowych realiów i tradycji;
- rehabilitacja miejscowego typu urody - kanon „rasy kosmicznej” (wg dzieła Jose Vasconcelosa „La raza cósmica” 1925);
- muralizm meksykański, który stawiał obie za cel utrwalanie tożsamości narodowej i odnowę społeczno etyczną.
- realizm społeczny.

6. Ma wyobrażenie:
- o różnorodności i oryginalności latynoamerykańskiej sztuki współczesnej
- o charakterystycznych dla malarstwa prądach i wątkach tematycznych, jak m.in.: indygenizm, patriotyzm, chrześcijaństwo, dwoistość kultury i dwoistość postrzegania rzeczywistości, realizm społeczny, surrealizm, symbioza architektury ze sztuką.
- o wątkach ideowych muralizmu meksykańskiego oraz o zasięgu jego oddziaływania na sztukę i architekturę świata.
- o twórczości muralistów José Clemente Orozco, Diego Rivery, Davida Álfaro Siquéirosa.
- o wybitnych osiągnięciach i wkładzie architektów latynoamerykańskich w rozwój architektury (na polu sklepień łupinowych, symbiozy architektury ze sztuką, przełamywania kanonu architektury prostopadłościennej, organiczności i swoistego surrealizmu form architektury, symbiozy z pejzażem oraz stosowania barwyy);
- o środkach wyrazu stosowanych przez wyróżniających się architektów: Felixa Candelę; Luisa Barrágana; Oscara Niemeyera; Ricardo Legorretę.

Śródsemestralny pisemny test kontrolny oraz końcowe zaliczenie pisemne na ocenę w formie testu otwartego;
W przypadku powyżej 3 absencji dodatkowo praca semestralna (esej) oprócz testu końcowego;
W przypadku nie satysfakcjonujących wyników dotychczasowych sprawdzianów, niepowodzenia testu końcowego pozostaje egzamin ustny poprawkowy;

Obowiązkowa obecność na wykładach z uwagi na brak odpowiedniej (ujmującej całokształt zagadnień poruszanych podczas kursu) literatury w języku polskim w bibliotekach.

W przypadku opuszczenia powyżej 3 spotkań - poza przystąpieniem do otwartego testu należy napisać esej na wskazany temat.
W przypadku ponad 5 absencji - brak zaliczenia.

Czyli dwa testy - jeden w połowie a drugi pod koniec kursu - Testy pisemne otwarte, obowiązujące wszystkich uczestników. Studenci rozwiązują test posiłkując się notatkami osobistymi oraz tablicami chronologicznymi i tekstami podsumowującymi, które udostępniam podczas wykładów.
Test złożony jest z kilku ( do 10 ) pytań, z których część sprawdza refleksję autora na zadany temat, zachęcając do odpowiedzi szerszych (np. kilku zdaniowych), a część sprawdza wiedzę, wymagając odpowiedzi zwięzłych, hasłowych).

Efektem cyklu wykładów powinno być w pierwszym rzędzie zrozumienie:
- procesów zachodzących w dziedzinie sztuk wizualnych i architektury Ameryki Łacińskiej,
- genezy i istoty zasad formalnych, przyzwyczajeń estetycznych wykształconych na przestrzeni wieków.
Na skutek tempa wykładów nie oczekuję szczegółowej wiedzy encyklopedycznej ani precyzyjnej znajomości nazewnictwa czy dat. W każdym sprawdzianie wiedzy oceniam pozytywnie samodzielną twórczą refleksję na zadany temat, oznaki zrozumienia zagadnień. Uwzględniam w ocenie nie tylko obecność ale i autentyczne zainteresowanie, .aktywność podczas zajęć, polegającą na reagowaniu, dzieleniu się spostrzeżeniami.

Literatura podstawowa

W języku polskim
Białostocki Jan:
„O SZTUCE DAWNEJ AMERYKI, MEKSYK, PERU”. książka Wydaw. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1972;
Vasconcelos José:
„LA RAZA CÓSMICA” (prolog i fragmenty) [tekst w oryginale i w języku polskim].książka Wydaw. CESLA ,Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 1992.; seria: Idee i Ludzie / Ideas y Semblanzas nr 4, w zbiorach biblioteki CESLA i Uniw. Warszawskiego,
Fuentes Carlos
„POGRZEBANE ZWIERCIADŁO” książka Wydaw. „Opus”, Łódź, 1994;
Paz Octavio
„LABIRYNT SAMOTNOŚCI”, Książka Wydawca: Kraków : Wydaw. Literackie, 1991
Kettenmann Andrea:
„FRIDA KAHLO, 1907-1954. Cierpienie I pasja”. Książka, Wydawca: Benedikt Taschen/TMC Art, Niemcy, 2002. [96 stron, 93];

Literatura uzupełniająca, polecana zainteresowanym tematyką studentom:

w języku polskim:

Gamboa Fernando:
“SKARBY SZTUKI MEKSYKAŃSKIEJ - OD CZASÓW
PREKOLUMBIJSKICH DO NASZYCH DNI” Wystawa, czerwiec – lipiec 1961”. Katalog wystawy, Wydawca: Muzeum Narodowe Warszawie, 1961. [katalog wyst.]; w zbiorach biblioteki Muzeum Narodowego w Warszawie

Łepkowski Tadeusz:
“HISTORIA MEKSYKU”. książka Wydaw. „Ossolineum”, 1986; w zbiorach biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego
SKARBY KULTURY I “PRZYRODY ŚWIATA. AMERYKA ŚRODKOWA I POŁUDNIOWA”
w zbiorach biblioteki CESLA książka z serii: UNESCO. Światowe dziedzictwo kulturalne i naturalne, Wydawca: PENTA,w zbiorach biblioteki CESLA

Henri Stierlin:
„MAJOWIE. PAŁACE I PIRAMIDY W DŻUNGLI” Książka z serii: „Architektura Świata”. Wydawca. „Muza SA.” „Taschen”, 1998;
„JOSE GUADALUPE POSADA – Współczesna Sztuka Meksykańska” katalog wystawy, Wydawca; Muzeum Narodowe w Warszawie; w zbiorach biblioteki Muz. Narod. w Warszawie [bibl. Muz.Nar. 04015 S II];

Barucki Tadeusz:
„ARCHITEKTURA MEKSYKU”. książka Wydawca: Arkady, 1984; w zbiorach biblioteki Wydz. Arch. PW

w języku angielskim:

dzieło zbiorowe The Metropolitan Museum of Art, New York, wstęp: Paz Octavio:
„MEXICO, SPLENDORS OF THIRTY CENTURIES - INTRODUCTION BY OCTAVIO PAZ”. THE METROPOLITAN MUSEUM OF ART, NEW YORK.
książka Wydawca: Little, Brown and Company, Boston, Toronto, London;

Smith Bradley
„MEXICO - A HISTORY IN ART”. książka Wydawca: Gemini Smith Inc. Library of Congress, Catalog Card No 68-28 219; 1968; [296 stron, 270 ilustr.];

Wayne Attoe, assisted by Brisker Sydney H.:
„THE ARCHITECTURE OF RICARDO LEGORRETA”książka Wydaw. Berlin: Ernst & Sohn, 1990; w zbiorach biblioteki Wydz.Arch.P.W. w W-wie [14259/III];

Vargas Lugo Elisa, Schroeder Arturo i inni:
„Retablos Mexicanos – Mexican Retables”. w czasopiśmie: ARTES DE MéXICO, 1968 nr 106, ano XV, 2-época; Meksyk:[kwartalnik];
AMERICAN DESIGN Southwest Pueblo Style, New Mexico, Texas, Arizona, California. Adobe.Książk (styl meksykański w architekturze południowo zachodnich obszarów USA) w zbiorach biblioteki IWP Nr 14917 747.03 (73)

w języku hiszpańskim:

Gutierrez, Ramon
“ARQUITECTURA Y URBANISMO EN IBEROAMERICA”- Książka z serii: Manuales Arte Catedra Wydawca: Ediciones Catedra, S.A., 1997, Madrid w zbiorach biblioteki CESLA

Rodrigo Gutiérrez Viñuales
Ramón Gutiérrez (coords.)
“PINTURA, ESCULTURA Y FOTOGRAFÍA EN IBEROAMÉRICA, SIGLOS XIX Y XX” Książka z serii: Manuales Arte Catedra Wydawca: Ediciones Catedra, S.A., 1997, Madrid w zbiorach biblioteki CESLA

Leopoldo Castedo
“HISTORIA DEL ARTE IBEROAMERICANO, 1 PRECOLOMBINO. EL ARTE COLONIAL” książka Wydawca: Sociedad Quinto Centenario, Alianza Editorial S.A., Madrid 1988 w zbiorach biblioteki CESLA
“HISTORIA DEL ARTE IBEROAMERICANO, 2 SIGLO XIX. SIGLO XX” książka Wydawca: Sociedad Quinto Centenario, Alianza Editorial S.A., Madrid 1988 w zbiorach biblioteki CESLA

Gendrop Paul:
„ARTE PREHISPANICO EN MESOAMéRICA”. książka Wydaw. Meksyk: Editorial Trillas, 1979;

dzieło zbiorowe, m.in.: Fernandez Miguel Angel:
„LA PINTURA EN LOS MUSEOS DE MéXICO”. książka z serii: „OBRAS MAESTRAS DE LA PINTURA”. Tom II: Wydawca: Barcelona: Editorial Planeta, 1983;

Vargas Lugo Elisa, Schroeder Arturo i inni:
„RETABLOS MEXICANOS – MEXICAN RETABLES”. poświęcony tematowi zeszyt kwartalnika ARTES DE MéXICO, 1968 nr 106, ano XV, 2-época; Wydawca:. Meksyk: Artes de México, [kwartalnik]; [artykuł o inspiracjach sztuką prehiszpańską w architekturze meksykańskiej]; Zeszyt z serii CUADERNOS DE ARQUITECTURA MESOAMERICANA, 1987 , Zeszyt nr 9,Wydawca:. Meksyk: UNAM;

Salas Portugal Armando:
„BARRAGáN – Fotografías de la Arquitectura de Luis Barragán por Armando Salas Portugal”. książka Wydawca: Barcelona: GG. Gustavo Gili, S.A.; w zbiorach biblioteki Wydz. Architektury PW

Literatura uzupełniająca w dalszej kolejności:

w języku polskim:

Jan Gać
“W OJCZYŹNIE MAJÓW” książka Wydawca: WAM, 2007, 336 stron
“RAJ UTRACONY. PIERWSZE MISJE JEZUITÓW W AMERYCE” Książka z serii: “Śladami chrześcijaństwa” Wydawca: WAM, październik 2007, 216 stron

Thomas Hugh: Cortes and the fall of old Mexico” 1993).
„PODBÓJ MEKSYKU”. (tytuł orygin.: „Conquest, Montezuma, książka Wydawca: Książnica, Katowice, 1998;

Starczewski Jerzy Andrzej:
„SPOTKANIE Z FELIKSEM CANDELĄ – TWÓRCĄ KONSTRUKCJI ŁUPINOWYCH”. W czasopiśmie: INŻYNIERIA I BUDOWNICTWO, 1984 nr 5 [mies.]; w zbiorach biblioteki Inst. Urbanistyki i Architektury

w języku angielskim:

„FRIDA KAHLO - Poster Book”
album Wydawca:. Berlin: Benedikt Taschen Verlag, Berlin GmGH, 1993

von Wuthenau Alexander
„UNEXPECTED FACES IN ANCIENT MEXICO. The historical testimony of Precolumbian Artists 1500 BC–1500 AD.książka Wydawca: New York: Crown Publishers, INC.,1978, Second Edition 1980;

Richter Nora:
„THE HAUNTING ART OF LUIS BARRAGáN - he is the winner of the 1980 Pritziker Prize, richest in architecture”.
artykuł w czasopiśmie: AIA JOURNAL, 1980 czerwiec [mies.] Wydaw. AIA Journal, w zbiorach biblioteki Wydz. Arch. PW

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

• Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Informatyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Matematyka, stacjonarne, pierwszego stopnia
• Bioinformatyka i biologia systemów, stacjonarne drugiego stopnia
• Informatyka, stacjonarne, drugiego stopnia
• Matematyka, stacjonarne, drugiego stopnia

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 4206-FC121-OG w USOSweb