System polityczny RP 4100-3SSPRPO
1. Pojęcie: systemu politycznego, ustroju politycznego, systemu rządów.
Sposoby klasyfikacji systemów politycznych.
2. Ewolucja systemu politycznego Polski: II RP (okres międzywojenny) - PRL - Transformacja demokratyczna w latach 1989-1997.
3. Pojęcie, rodzaje i funkcje konstytucji. Podstawowe cechy konstytucji: a) szczególna treść, b) szczególna forma stanowienia oraz zmiany, c) najwyższa moc prawna. Systematyka konstytucji RP
4. Ewolucja porządku konstytucyjnego w latach 1989 - 1997. Zmiany ustrojowe w latach 1989-1992. Proces przygotowania i uchwalenia: a) tzw. Małej Konstytucji z 17 października 1992 r., b) Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.
5. Konstytucyjne zasady ustroju RP (m.in.: suwerenności narodu, republikańskiej formy państwa, demokratycznego państwa prawnego, reprezentacji politycznej, dwuizbowości parlamentu, pluralizmu politycznego, systemu parlamentarno-gabinetowego, wzajemnej niezależności i współdziałania państwa i kościołów oraz innych związków wyznaniowych, wolności i praw człowieka i obywatela, decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego, społecznej gospodarki rynkowej).
6. Prawa, wolności i obowiązki człowieka i obywatela. Podstawowe pojęcia: wolności jednostki, prawa człowieka, prawa obywatelskie. Generacje praw jednostki. Zasady określające stosunki państwo - jednostka. Podstawowe zasady przewodnie statusu jednostki: a) godności, b) wolności, c) równości. Obywatelstwo: a) sposoby nabycia obywatelstwa polskiego, b) utrata obywatelstwa polskiego. Systematyka wolności i praw w Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. a) wolności i prawa osobiste, b) wolności i prawa polityczne, c) wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne). Środki ochrony wolności i praw w Polsce. Podstawowe obowiązki.
7. Konstytucyjne podstawy systemu źródeł prawa. Akty prawa powszechnie obowiązujące (Konstytucja, ustawa, umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego). Akty prawa wewnętrznie obowiązujące (m.in. uchwały, zarządzenia). Prawo krajowe a prawo wspólnotowe.
8. System organów państwowych. Podstawowe pojęcia. Czynniki decydujące o kształcie systemu organów. Organy ustawodawcze. Organy wykonawcze. Sądy i trybunały. Organy kontroli państwowej i ochrony prawa.
9. System wyborczy w Polsce. Zasady prawa wyborczego (powszechności, równości, bezpośredniości, tajności głosowania, proporcjonalności). Ważność wyborów.
10. Stany nadzwyczajne: stan wojenny, stan klęski żywiołowej, stan wyjątkowy (przyczyny wprowadzenia, czas trwania).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Absolwent zna i rozumie:
S_W01 w zaawansowanym stopniu wybrane fakty, teorie, instytucje, procesy, zjawiska z zakresu nauki o polityce i administracji i nauk prawnych, właściwych dla wiedzy o społeczeństwie, zorientowane na zastosowania praktyczne w sferze nauczania wiedzy o społeczeństwie w przedszkolu, na pierwszym i/lub drugim etapie edukacyjnym
S_W05 różne rodzaje struktur społecznych i instytucji życia społecznego oraz zachodzące między nimi relacje, ze szczególnym uwzględnieniem krajów języka nauczanego
Kryteria oceniania
Test
Algorytm oceny końcowej
2 - Do 50%
3*** - Co najmniej 51%, ale nie więcej niż 65%
3,5 - 66-70%
4 - 71-80%
4,5 - 81-90%
5 - 91-100%
*** Student opanował wszystkie efekty kształcenia ujęte w sylabusie.
Praktyki zawodowe
Nie są wymagane
Literatura
1. Dziemidok-Olszewska B., Kowalska M. , Leszczyńska K., Michalczuk-Wlizło M., Ustrój polityczny Rzeczypospolitej Polskiej w konstytucji 1997 roku, Lublin 2018.
2. Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2016 i nast. wyd.
3. Jakubowski W., Słomka T., Konstytucyjne organy władzy RP w latach 1989-2011 na tle polskich tradycji ustrojowych XIX i XX wieku, Warszawa 2012.
4. Leszczyńska-Wichmanowska K., Sejm i Senat III Rzeczypospolitej, [w:] D. Kupisz, Dzieje polskiego parlamentaryzmu, Warszawa 2022.
5. Materska-Sosnowska A., Słomka T. (red.), Konstytucje polskie z 1952 i 1997 roku: tradycja, instytucje, praktyka ustrojowa, Warszawa 2015.
6. Mołdawa T., Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu w perspektywie minionej dekady, [w:] W. Jakubowski, T. Słomka (red.), Porządek konstytucyjny w Polsce, Warszawa-Pułtusk 2008.
7. Mołdawa T., Konstytucje polskie 1918-1998, Warszawa 1999 i nast. wyd.
Podstawowym aktem normatywnym do nauki przedmiotu jest: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej uchwalona dnia 2 kwietnia 1997 r.
Inne akty prawne (według aktualnego ich stanu):
• Ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r.o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli
• Ustawa z dnia 14 marca 2003 r.o referendum ogólnokrajowym
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. kodeks wyborczy
• Ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora
• Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r.o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych
• Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o Radzie Ministrów
• Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r.o działach administracji rządowej
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: