System polityczny RP 4100-3SSPRPO
1. Pojęcie: systemu politycznego, ustroju politycznego, systemu rządów.
Sposoby klasyfikacji systemów politycznych.
2. Ewolucja systemu politycznego Polski: II RP (okres międzywojenny) - PRL - Transformacja demokratyczna w latach 1989-1997.
3. Pojęcie, rodzaje i funkcje konstytucji. Podstawowe cechy konstytucji: a) szczególna treść, b) szczególna forma stanowienia oraz zmiany, c) najwyższa moc prawna. Systematyka konstytucji RP
4. Ewolucja porządku konstytucyjnego w latach 1989 - 1997. Zmiany ustrojowe w latach 1989-1992. Proces przygotowania i uchwalenia: a) tzw. Małej Konstytucji z 17 października 1992 r., b) Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.
5. Konstytucyjne zasady ustroju RP (m.in.: suwerenności narodu, republikańskiej formy państwa, demokratycznego państwa prawnego, reprezentacji politycznej, dwuizbowości parlamentu, pluralizmu politycznego, systemu parlamentarno-gabinetowego, wzajemnej niezależności i współdziałania państwa i kościołów oraz innych związków wyznaniowych, wolności i praw człowieka i obywatela, decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego, społecznej gospodarki rynkowej).
6. Prawa, wolności i obowiązki człowieka i obywatela. Podstawowe pojęcia: wolności jednostki, prawa człowieka, prawa obywatelskie. Generacje praw jednostki. Zasady określające stosunki państwo - jednostka. Podstawowe zasady przewodnie statusu jednostki: a) godności, b) wolności, c) równości. Obywatelstwo: a) sposoby nabycia obywatelstwa polskiego, b) utrata obywatelstwa polskiego. Systematyka wolności i praw w Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. a) wolności i prawa osobiste, b) wolności i prawa polityczne, c) wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne). Środki ochrony wolności i praw w Polsce. Podstawowe obowiązki.
7. Konstytucyjne podstawy systemu źródeł prawa. Akty prawa powszechnie obowiązujące (Konstytucja, ustawa, umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego). Akty prawa wewnętrznie obowiązujące (m.in. uchwały, zarządzenia). Prawo krajowe a prawo wspólnotowe.
8. System organów państwowych. Podstawowe pojęcia. Czynniki decydujące o kształcie systemu organów. Organy ustawodawcze. Organy wykonawcze. Sądy i trybunały. Organy kontroli państwowej i ochrony prawa.
9. System wyborczy w Polsce. Zasady prawa wyborczego (powszechności, równości, bezpośredniości, tajności głosowania, proporcjonalności). Ważność wyborów.
10. Stany nadzwyczajne: stan wojenny, stan klęski żywiołowej, stan wyjątkowy (przyczyny wprowadzenia, czas trwania).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student
EK1. Posiada wiedzę na temat ewolucji systemu politycznego Polski począwszy od 1918 r.
EK2. Zna pojęcie i treść standardów konstytucyjnych funkcjonujących w Polsce i innych państwach demokratycznych
EK3. Posiada wiedzę z perspektywy historycznej i współczesnej w wymiarze polskim o demokracji, społeczeństwie obywatelskim, kulturze politycznej oraz partycypacji obywatelskiej
EK4. Ma wiedzę dotyczącą trybu przyjęcia i zmiany konstytucji, jej systematyk i znaczenia w ustrojowego
EK5. Zna i rozumie system źródeł prawa w RP oraz zasady prawa wyborczego
EK6. Posiada wiedzę na temat podstawowych zasad ustroju RP
EK7. Zna zasady wyboru i powoływania naczelnych organów władzy państwowej RP
EK8. Zna i rozumie konstytucyjny katalog praw, wolności i obowiązków człowieka i obywatela oraz zna środki służące ochronie praw i wolności
EK9. Rozpoznaje katalog funkcji i kompetencji naczelnych organów władzy państwowej RP oraz prawidłowości w zakresie ich relacji wzajemnych
Kryteria oceniania
Test
Algorytm oceny końcowej
2 - Do 50%
3*** - Co najmniej 51%, ale nie więcej niż 65%
3,5 - 66-70%
4 - 71-80%
4,5 - 81-90%
5 - 91-100%
*** Student opanował wszystkie efekty kształcenia ujęte w sylabusie.
Praktyki zawodowe
Nie są wymagane
Literatura
1. Dziemidok-Olszewska B., Kowalska M. , Leszczyńska K., Michalczuk-Wlizło M., Ustrój polityczny Rzeczypospolitej Polskiej w konstytucji 1997 roku, Lublin 2018.
2. Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2016 i nast. wyd.
3. Jakubowski W., Słomka T., Konstytucyjne organy władzy RP w latach 1989-2011 na tle polskich tradycji ustrojowych XIX i XX wieku, Warszawa 2012.
4. Leszczyńska-Wichmanowska K., Sejm i Senat III Rzeczypospolitej, [w:] D. Kupisz, Dzieje polskiego parlamentaryzmu, Warszawa 2022.
5. Materska-Sosnowska A., Słomka T. (red.), Konstytucje polskie z 1952 i 1997 roku: tradycja, instytucje, praktyka ustrojowa, Warszawa 2015.
6. Mołdawa T., Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu w perspektywie minionej dekady, [w:] W. Jakubowski, T. Słomka (red.), Porządek konstytucyjny w Polsce, Warszawa-Pułtusk 2008.
7. Mołdawa T., Konstytucje polskie 1918-1998, Warszawa 1999 i nast. wyd.
Podstawowym aktem normatywnym do nauki przedmiotu jest: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej uchwalona dnia 2 kwietnia 1997 r.
Inne akty prawne (według aktualnego ich stanu):
• Ustawa z dnia 24 czerwca 1999 r.o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli
• Ustawa z dnia 14 marca 2003 r.o referendum ogólnokrajowym
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. kodeks wyborczy
• Ustawa z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora
• Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r.o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych
• Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o Radzie Ministrów
• Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r.o działach administracji rządowej
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej
• Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym
• Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: