Podstawy ekonomii 4030-PE

Wykład obejmuje następujące tematy:
1. Czym zajmuje się ekonomia – wprowadzenie
• Czy ekonomia pomaga sprostać wyzwaniom współczesnego świata?
• Czym zajmuje się ekonomia?
• Co to jest gospodarowanie i ekonomizacja i jaką rolę pełni koszt alternatywny?
• Co decyduje o „bogactwie narodów”?
• Dlaczego gospodarka jest systemem?
• Jaką rolę w gospodarce pełni rynek, a jaką państwo?
• Dlaczego warto studiować ekonomię?
• Czy ekonomia jest etyczna? Na jakim fundamencie etycznym opiera się ekonomia?
2. Podstawy metodologiczne ekonomii
• Czy ekonomia jest nauką społeczną?
• Jaką rolę w ekonomii odgrywają modele? W jaki sposób, mimo nierealistycznych założeń, modele pozwalają objaśniać świat?
• Jakie znaczenie ma w ekonomii pojęcie równowagi i czy zawsze jest ona efektywna?
• Jaki charakter mają prawa ekonomiczne?
• Jakimi narzędziami posługują się ekonomiści?
• Jakie nowe trendy obserwujemy w ekonomii?
• Jakie są najważniejsze współczesne nurty ekonomii?
• Dlaczego ekonomiści nie zgadzają się ze sobą?
3. Zachowanie i wybór konsumenta
• Jak rozumieć racjonalność wyboru?
• Czy wybór racjonalny musi być egoistyczny?
• Czy „wszystko” można uwzględnić w funkcji użyteczności konsumenta?
• W jaki sposób teoria racjonalnego wyboru jest kwestionowana?
• Czy ludzie zachowują się racjonalnie, a jeśli tak, to kiedy tak się zachowują?
• W jaki sposób można ludźmi manipulować?
• Jak można zastosować teorię wyboru w codziennym życiu?
• Jak można wykorzystać teorię racjonalnego wyboru do tłumaczenia zjawisk nieekonomicznych?
• Czym jest happiness economics i jaka jest jej relacja do neoklasycznego modelu wyboru konsumenta?
4. Rynek
• Na czym polega fenomen rynku?
• Jak wykorzystywać model kształtowania się równowagi na rynku dla wyjaśnienia współczesnych zjawisk, też spoza obszaru gospodarki?
• Jakie mechanizmy rządzą „czarnym rynkiem”?
• Czy równowaga rynkowa oznacza równość szans?
• Kiedy rynek działa (rola praw własności, instytucji, itp.)?
5. Systemy gospodarcze i transformacja systemowa
• Na czym polegają współczesne gospodarcze transformacje systemowe?
• Jakie nieefektywności są związane z systemem gospodarki centralnie sterowanej?
• Jakie problemy są związane z transformacją systemową?
• Jakie znaczenie mają instytucje formalne i nieformalne w trakcie transformacji systemowej?
• Czy transformacja systemowa w Polsce się udała?
• Na czym polegał sukces transformacji systemowej w Chinach?
• Co można wywnioskować na podstawie danych z Indeksu Wolności Gospodarczej?
6. Teoria przedsiębiorstwa
• Gdzie przebiegają granice przedsiębiorstwa?
• Dlaczego firmy istnieją?
• Jak firmy mogą uzyskać przewagę konkurencyjną?
• Dlaczego firmom opłaca się działać w długim okresie w warunkach doskonałej konkurencji, skoro uzyskują wtedy zerowe zyski?
• Czy firma, według neoklasycznej teorii przedsiębiorstwa, jest czarną skrzynką?
• Jakie cele realizują przedsiębiorstwa? Dlaczego firmy często nie maksymalizują zysków?
• Na czym polega problem agencji?
• O czym mówią nowe teorie firmy?
7. Zawodność rynku i rola państwa
• Na czym osadza się postrzegana przez ekonomistów wyższość rynku nad państwem?
• Jakie są ekonomiczne uzasadnienia interwencji państwa w gospodarkę?
• Jak rozwiązywać problemy związane z dostarczaniem dóbr publicznych i ochroną wspólnych zasobów?
• Czy państwo wypiera oddolną samoorganizację na poziomie wspólnot lokalnych?
• Czy państwo może skutecznie działać na rzecz zwiększenia zaangażowania obywatelskiego?
• Na czym polega efektywność w sektorze publicznym?
• Jakie istnieją narzędzia do przeciwdziałania degradacji środowiska i mitygacji zmian klimatycznych?
• Jakie są uzasadnienia redystrybucji dochodów i jakie wiążą się z nią problemy?
• Na czym polega istota zawodności państwa?
• Kiedy państwo jest dobrze rządzone?
8. Podstawy analizy makroekonomicznej
• Dlaczego potrzebna jest makro- i mikroekonomia, czyli dlaczego makro zjawiska gospodarcze nie są prostą „sumą” zjawisk na poziomie mikroekonomicznym?
• Jakie poziomy przyjmują najważniejsze wskaźniki makroekonomiczne dla Polski i o czy to świadczy?
• Na czym polega różnica pomiędzy podejściem keynesowskim a podejściem ekonomii klasycznej?
• Jaki wpływ mają nowe technologie na rynek pracy?
• Jak przejawia się bezrobocie strukturalne?
• Dlaczego w równowadze istnieje niezerowe, naturalne bezrobocie?
• Jakie są przyczyny inflacji?
• Czy inflacja jest zawsze szkodliwa i niebezpieczna?
• Jakie są związki inflacji z bezrobociem?
• Dlaczego ludzie unikają płacenia podatków?
• Jakie są dylematy polityki fiskalnej i monetarnej?
9. Wzrost i rozwój gospodarczy
• Jak mierzyć wzrost i rozwój gospodarczy? Jakie są wady i zalety alternatywnych miar? Co na ich podstawie można wnioskować?
•Na czym polega zrównoważony rozwój?
•Jakie są współczesne debaty o celach i granicach rozwoju?
•Dlaczego różne kraje rozwijają się w różnym tempie i są na różnym poziomie rozwoju?
•Jak stymulować rozwój gospodarczy? Czy istnieją uniwersalne reguły/instytucje?
10. Rola pieniądza i rynek finansowy
• Na czym polega fenomen pieniądza i jak przebiegał jego rozwój?
• Dlaczego pieniądz jest systemem zaufania?
• Jakie są alternatywne rodzaje pieniądza? Jakie perspektywy ma pieniądz zdecentralizowany, np. waluty społecznościowe lub kryptowaluty?
• Jak funkcjonuje rynek kapitałowy? Jaką pełni rolę w gospodarce?
• Na czym osadzają się oszustwa na rynku kapitałowym?
• Czego uczą nas kryzysy finansowe?
• Na czym polega globalizacja na rynku finansowym i czym skutkuje?
• Jaką rolę spełniają standardy etyczne na rynku finansowym?
11. Handel międzynarodowy
• Czy zarówno bogate jak i biedne kraje korzystają na handlu międzynarodowym?
• Czym się różni klasyczna i neoklasyczna teoria handlu od nowej teorii handlu? Jak mają się do rzeczywistych wymian handlowych?
• Kim są wygrani i przegrani handlu międzynarodowego?
• Dlaczego protekcjonizm jest popularny? Czy jest uzasadniony w świetle dążenia do zwiększania dobrobytu społecznego?
• W jakich obszarach samowystarczalność na poziomie kraju bądź regionu jest konieczna?
• Które narzędzia protekcjonizmu handlowego są najbardziej nieefektywne?
12. Globalizacja i problemy krajów rozwijających się
• Jakie są cechy współczesnej globalnej gospodarki? Na czym polegają istniejące współcześnie tendencje odśrodkowe i dośrodkowe? Jak na tym tle wygląda integracja europejska?
• Jakie są korzyści z globalizacji?
• Jakie są zagrożenia związane z globalizacją?
• Jakie współcześnie są najważniejsze problemy, które trzeba rozwiązywać na poziomie międzynarodowym a nawet globalnym?
• Co hamuje rozwój gospodarczy w niektórych częściach świata?
• Na czym polegają nierówności we współczesnej gospodarce i jakie zachodzą w nich trendy?
• Jaki jest związek pomiędzy rozwojem gospodarczym i zmianą klimatu?
• Jaki jest związek pomiędzy handlem międzynarodowym a zmianą klimatu?