Florystyka i faunistyka II 4030-FFII
(i) Zajęcia laboratoryjne z florystyki (24h) pozwolą studentom zapoznać się z technikami stosowanym przy analizie fenotypu roślin a jednocześnie przybliżyć te aspekty budowy komórkowej, tkankowej i rozwoju przedstawicieli podstawowych jednostek taksonomicznych grzybów i roślin, które zapewniają im sukces ewolucyjny poprzez optymalne przystosowanie do życia w określonych warunkach środowiska. Ćwiczenia przeprowadzane są z zastosowaniem różnorodnych technik mikroskopii i obejmują przygotowanie materiału do obserwacji, barwienia oraz inne zabiegi eksperymentalne mające na celu poprawę jakości obrazu i rozróżnienie wybranych struktur. Ważnym elementem ćwiczeń jest poznanie etapów procesu badawczego i nauka krytycznej analizy otrzymanych wyników/obrazów w tym umiejętność odróżniania artefaktów wynikających ze sposobu przygotowania preparatu mikroskopowego. Studenci nauczą się na podstawie obserwacji jak czynniki środowiskowe wpływają na budowę komórek, tkanek oraz organów. Umiejętność ta jest niezbędna w przyszłości np. przy badaniach bioindykacyjnych, gdzie w oparciu o zmiany rozwojowe organizmu trzeba ocenić rodzaj i skalę zanieczyszczeń środowiskowych.
(ii) Zajęcia terenowe z florystyki (26h) odbywają się głównie w wybranych miejscach na terenie Warszawy i okolic, a dodatkowo także w sali. Polegają na przeglądzie gatunków roślin występujących w różnych siedliskach lądowych. Są to rośliny m.in. lasu liściastego, boru, suchej murawy, siedlisk ruderalnych. Szczególną uwagę zwraca się na biologię i ekologię omawianych gatunków roślin, na cechy będące wyrazem adaptacji do określonych warunków środowiska. Przedstawiane są różne strategie życia oraz grupy roślin o podobnych przystosowaniach (podział roślin w zależności od ich wymagań względem poszczególnych czynników środowiskowych). Podczas zajęć studenci korzystają z przewodników terenowych i kluczy do oznaczania roślin.
(iii) Zajęcia terenowe z faunistyki (45h)
W ramach zajęć z faunistyki studenci zapoznają się z wodną i lądową fauną Polski. Ćwiczenia obejmują zarówno przegląd gatunków należących do różnych grup zwierząt jak i wybrane aspekty biologii i ekologii zwierząt bezkręgowych i kręgowych. Charakterystyka poszczególnych grup zwierząt jest poprzedzona krótkim wprowadzeniem teoretycznym. W przypadku zwierząt kręgowych zajęcia będą miały głównie charakter terenowy. Z kolei w odniesieniu do zwierząt bezkręgowych prowadzone są zarówno zajęcia terenowe jak i laboratoryjne. Poza przeglądem wybranych grup/gatunków fauny krajowej wprowadzone zostaną podstawy systematyki zwierząt. Zajęcia terenowe będą prowadzone zarówno w formie bezpośrednich obserwacji zwierząt w terenie jak i na postawie materiału zebranego w środowisku, który następnie będzie analizowany w laboratorium. Zajęcia faunistyczne będą przeprowadzone na Mazurach w okolicy Mikołajek w Stacji Terenowej Wydziału Biologii. Studenci uczestniczący w zajęciach będą podzieleni na grupy ćwiczeniowe. Każda z grup ćwiczeniowych będzie – rotacyjnie - przypisana do specjalisty z określonej grupy zwierząt. Zajęcia będą odbywały się przez 7 dni. Wyjazd obejmujący część faunistyczną przewidywany jest na przełomie maja i czerwca.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
- rozumie zasady mikroskopii, oraz obsługuje mikroskop optyczny.
- przygotowuje materiał roślinny do obserwacji w mikroskopie (przygotowanie skrawków, późniejsza obróbka zależnie od potrzeb, barwienia struktur komórkowych),
- rozróżnia zróżnicowanie struktury komórkowej tkanek roślinnych,
- rozpoznaje i analizuje stadia rozwojowe grzybów, glonów, roślin niższych i wyższych,
- analizuje budowę anatomiczną roślin,
- potrafi ocenić stopień anomalii rozwojowych organizmu,
- rozpoznaje gatunki roślin z określonych siedlisk
- charakteryzuje poznane siedliska pod względem czynników abiotycznych i biotycznych
- wskazuje cechy adaptacyjne roślin do życia w określonym środowisku
- wyróżnia grupy roślin o podobnych przystosowaniach i potrafi podać przykłady gatunków
- posiada umiejętność rozpoznania i przyporządkowania zwierząt do rodzin, rodzajów i/lub gatunków;
- potrafi opisać środowisko występowania i określić zasięg geograficzny wybranych gatunków zwierząt w skali Polski;
- dysponuje podstawową wiedzą na temat biologii i ekologii wybranych grup/gatunków zwierząt.
Kryteria oceniania
Poszczególne części ćwiczeń zaliczane na podstawie:
(i) Zajęcia laboratoryjne z florystyki
1. Obecności na ćwiczeniach (3 nieobecności nie zaliczają ćwiczeń).
2. Przygotowania, aktywności na ćwiczeniach oraz zaliczenia przez prowadzącego wykonanych zadań w ramach każdych ćwiczeń.
3. Zaliczenia pisemnego kolokwium w postaci testu pojedynczego wyboru prawidłowej odpowiedzi, liczba pytań w teście 20-25. 60% poprawnie udzielonych odpowiedzi stanowi minimum do zaliczenia.
(ii) Zajęcia terenowe z florystyki
Przedmiot jest zaliczany na podstawie obecności, aktywności na zajęciach, wykonanej dokumentacji (m.in. uzupełnionych formularzy terenowych) oraz pisemnego testu jednokrotnego wyboru, złożonego z 20-25 pytań z teoretycznej i praktycznej części zajęć, obejmującej znajomość wskazanych gatunków roślin i charakterystykę siedlisk; próg zaliczenia 60%.
(iii) Zajęcia terenowe z faunistki
Po zakończeniu ćwiczeń studenci przystępują do rozwiązania cząstkowych testów obejmujących poszczególne grupy zwierząt omawiane na ćwiczeniach. Każdy test częściowy składa z części praktycznej i teoretycznej. Część praktyczna testu obejmuje rozpoznawanie gatunków lub wyższych grup systematycznych. Część teoretyczna obejmuje nabyte przez studentów podczas ćwiczeń podstawowe informacje dotyczące biologii i ekologii omawianych przedstawicieli świata zwierzęcego. Warunkiem uzyskania pozytywnej oceny z ćwiczeń terenowych z faunistyki jest zaliczenie wszystkich testów cząstkowych.
Literatura
Falińska K. 2012. Ekologia roślin. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Lack A.J., Evans D.E. 2005. Biologia roślin. Krótkie wykłady. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
Aas G., Riedmiller A. 1997. Drzewa. Encyklopedia kieszonkowa. Muza SA. Warszawa.
Lippert W., Podlech D. 1994. Kwiaty. Encyklopedia kieszonkowa. Muza SA. Warszawa.
Rutkowski L. 1998. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. 1976. Rośliny polskie. PWN, Warszawa.
Flora Polski (seria). Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
A. Szweykowska, J. Szweykowski: a) "Botanika - systematyka" b) "Botanika - Morfologia".
Praca zbiorowa pod red A. Woźny: "Podstawy Biologii Komórki Roślinnej", PWN.
Prac zbiorowa pod red P. Wojtaszek "Biologia Komórki Roślinnej" PWN 2006.
C.H. Walker, S.P. Hopkin, R.M. Sibly, D.B. Peakall "Podstawy ekotoksykologii" PWN.
Jaskuła R. Atlas owadów i pajęczaków Polski. Przewodnik obserwatora. Wydawnictwo: Ringier Axel Springer Polska. 2018.
Klucze do oznaczania bezkręgowców Polski. Praca zbiorowa. PWN. 1986.
Rudnicki A. Ryby Wód Polskich. PZWS. 1973.
Młynarski M. Płazy i Gady Polski. WSiP. 1991.
K. A. Dobrowolski (redakcja naukowa). Ptaki Europy. PWN. 2000.
Ptaki Polski. WSiP. 1979.
Sokołowski J. Ssaki Polski Szafrański W. PZWS. 1995.
Z. Głowaciński (red.)Tom I – Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce., PWRiL, Warszawa 2001
Z. Głowaciński & J. Nowacki (red.) Tom II – Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce, , Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie oraz Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, 2004.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: