Parazytologia w kryminalistyce 4027-KNS-KOD-224-PAR
Omawiana jest swoistość układu pasożyt- żywiciel z podkreśleniem funkcji pasożyta jako unikatowego wskaźnika etykietującego materiał kryminalistyczny. Prezentowane są drogi zarażania i drogi opuszczania żywiciela przez pasożyty z wyróżnieniem i charakterystyką form inwazyjnych i form dyspersyjnych pasożytów.
Przekazywana jest wiedza o gatunkach kosmopolitycznych, sezonowości pojawiania się i zasięgu geograficznym gatunków pasożytniczych oraz ich żywicieli, o wrażliwości i oporności na zarażenia pasożytami oraz symptomach zarażeń. Omawiane są inwazje oportunistyczne pojawiające się w grupach środowiskowych o podwyższonym ryzyku zarażenia.
Prezentowane są gatunki bezpośrednio zagrażające zdrowiu i życiu człowieka i zwierząt oraz okoliczności i wzorce behawioralne sprzyjające szerzeniu się inwazji pasożytniczych.
Tematy wykładów
1. Parazytologia; definicja, przedmiot badań, powszechność i specyficzność układu pasożyt-żywiciel. Mikro- i makropasożyty, endopasożyty, ektopasożyty. Przydatność materiału parazytologicznego w etykietowaniu organizmów (ofiary i sprawcy) i środowiska
2. Drogi wnikania i drogi opuszczania żywiciela, drogi transmisji pasożytów (pośrednie i bezpośrednie, z udziałem wektora, z udziałem drugiego gatunku żywicielskiego). Fazy inwazji pasożytniczych
3. Lokalizacja pasożytów, dostępność materiału diagnostycznego: krew, ślina, wydzieliny układu wydalniczego, rozrodczego, pasożyty płynu mózgowo-rdzeniowego, materiał defekacyjny – próby koproskopowe, materiał pobrany ze skóry i włosów
4. Rodzaje inwazji: ostre, z samowyleczeniem, chroniczne, wirulencja pasożyta a wynik zarażenia, inwazje: oportunistyczne, endemiczne, zawleczone, pasożyty podróży turystycznych.
5. Inwazje glebo- i wodno-pochodne, skażenie i zakażenie żywności.
6. Pasożyty krwi i wektory
7. Pasożyty układu odpornościowego
8. Pasożyty układu pokarmowego
9. Pasożyty układu nerwowego
10. Pasożyty tkankowe, i przenoszone drogą płciową
11. Pasożyty związane z siedliskiem – ektopasożyty (pchły, pluskwy, wszy, świerzbowce)
12. Skażenia środowiska formami dyspersyjnymi i inwazyjnymi pasożytów, geografia pasożytów: gatunki kosmopolityczne, gatunki stref klimatycznych, zoonozy; endemie i epidemie pasożytnicze, pasożyty – przedmiot przestępstw gospodarczych
13. Pasożyty wpływające na wzorce behawioralne organizmów przedmiotu kryminalistycznego: zachowania agresywne, zachowania depresyjne, zachowania samobójcze
14. Pasożyty jako potencjalna broń biologiczna. Identyfikacja pasożytów w materiale archeologicznym, w materiale nekrologicznymi i w materiale sekcyjnym. Współczesne narzędzia diagnozowania aktywnej inwazji pasożytniczej i w materiale sekcyjnym
Ćwiczenia
Ćwiczenia poświęcone są zastosowaniu metod parazytologicznych w kryminalistyce. Podczas ćwiczeń student pozna metody pobierania i zabezpieczania materiału parazytologicznego oraz możliwe do identyfikacji ślady parazytologiczne na miejscu zdarzenia. Przedstawione zostaną metody izolacji pasożytów i ich form dyspersyjnych w zależności od badanego materiału, metody identyfikacji i hodowli pasożytów. Omówione będą drogi zarażania i drogi opuszczania żywiciela przez pasożyty z wyróżnieniem i charakterystyką form inwazyjnych i form dyspersyjnych pasożytów. Przedstawione zostaną markery genetyczne stosowane do identyfikacji i molekularnej charakterystyki pasożytów. Omówione zostaną pasożyty w aspekcie statusu immunologicznego i społecznego człowieka, jego zwyczajów i przyzwyczajeń.
W trakcie ćwiczeń prezentowane są metody pobierania, zabezpieczania i utrwalania materiału parazytologicznego, ślady parazytologiczne na miejscu zdarzenia, metody detekcji i identyfikacji stosowane w parazytologii (mikroskopowe, immunochemiczne, genetyczne, immunologiczne), metody hodowli pasożytów izolowanych z materiału biologicznego, markery genetyczne stosowane w identyfikacji pasożytów, zakres geograficzny występowania określonych gatunków pasożytów, pasożyty a status immunologiczny i społeczny człowieka, jego zwyczaje i przyzwyczajenia.
Opis ćwiczeń:
1. metody pobierania, zabezpieczania i utrwalania materiału parazytologicznego
2. ślady parazytologiczne na miejscu zdarzenia- gdzie ich szukać?
3. metody izolacji pasożytów w zależności od badanego materiału (gleba, woda, żywność, szczątki, ślady biologiczne, tkanki, krew, kał)
4. pasożyty układu pokarmowego, nerwowego, przenoszone drogą płciową i przez krew- stadia inwazyjne, formy dyspersyjne, stadia diagnostyczne
5. metody izolacji i identyfikacji pasożytów (metody hodowli, barwienia, obserwacje makroskopowe i mikroskopowe, metody immunochemiczne)
5. metody molekularne w parazytologii; zastosowanie wybranych markerów genetycznych; różnorodność i zmienność genetyczna pasożytów
6. geografia a pasożyty- zakres geograficzny poszczególnych gatunków, identyfikacja gatunków kosmopolitycznych
7. pasożyty w aspekcie statusu immunologicznego i społecznego człowieka, jego zwyczajów i przyzwyczajeń
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student zna i rozumie podstawowe zagadnienia i terminologię z zakresu parazytologii. Zna cechy budowy i zasady klasyfikacji pasożytów, na tej podstawie potrafi dokonać ich identyfikacji kryminalistycznej. Potrafi poprawnie interpretować wyniki przeprowadzonych przez siebie badań. Potrafi współpracować z innymi ekspertami, bazując na wynikach przeprowadzonych przez siebie badań.
K_W05; Absolwent zna i rozumie zasady poprawnego interpretowania zjawisk i procesów przyrodniczych i fizykochemicznych opartych na danych empirycznych w pracy badawczej.
K_U02; Absolwent umie bezpiecznie zastosować techniki ujawniania i zabezpieczania śladów adekwatnie do ich rodzaju oraz warunków otoczenia, bazując na wiedzy z zakresu fizyki, chemii i biologii; jest w stanie formułować wersje kryminalistyczne na różnym poziomie uszczegółowienia
K_K02; Absolwent ma zdolność do formułowania i proponowania specjalistycznych naukowych metod do rozwiązania problemów oraz do skutecznej i efektywnej współpracy z ekspertami z różnych obszarów nauki.
Kryteria oceniania
Metody i kryteria oceniania:
Egzamin pisemny w formie testu jednokrotnego wyboru, kryterium zaliczenia: uzyskanie ponad 50% punktów, dopuszczenie do egzaminu wymaga zaliczenia laboratoriów.
Laboratoria – kryterium zaliczenia: obecność na zajęciach, przygotowanie prezentacji (jeśli będzie taka konieczność).
Ze względu na kontakt z materiałem inwazyjnym na zajęciach należy ściśle przestrzegać zaleceń BHP. Materiały do zajęć będą udostępnione na platformie cyfrowej Kampus UW.
Więcej niż 1 nieobecność na zajęciach laboratoryjnych powoduje niedopuszczenie do egzaminu. Na zajęcia należy przychodzić punktualnie.
O ocenie z przedmiotu decyduje ocena z egzaminu pisemnego.
Literatura
Literatura:
red. nauk. Antoni Deryło, ‘Parazytologia i akaroentomologia medyczna : podręcznik dla studentów, nauczycieli akademickich, lekarzy praktyków i pracowników laboratoriów diagnostycznych’, PWN
‘Choroby zakaźne i pasożytnicze’, pod kierunkiem Prof. dr. hab. n. med. Roberta Flisiaka, tom I-IV (Książka polecana przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych), komplet ISBN 978-83-7563-283-5.
Błaszkowska J., Ferenc T., Kurnatowski P. ‘Zarys parazytologii medycznej’. Edra Urban & Partner 2017
Buczek A. ‘Choroby pasożytnicze. Epidemiologia. Diagnostyka. Objawy’, wyd. 4. Lublin, 2010.
Morozińska-Gogol Jolanta. ‘Parazytologia medyczna’. Kompendium. PZWL, 2024.
Red. Kuna Anna. ‘Pacjent po tropiku. Najczęstsze choroby tropikalne i pasożytnicze – diagnostyka i leczenie’. PZWL, 2024.
Fascynujący świat pasożytów. Kosmos, Tom54, 2005, No. 1
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: