Historia starożytna Grecji i Rzymu 4018-WYK3E
Celem wykładu jest przedstawienie dziejów politycznych Grecji starożytnej, od najdawniejszych początków do końca V wieku po Chr. Wykład rozpoczniemy od zarysowania niegreckiej jeszcze kultury minojskiej, by poprzez grecką już epokę mykeńską i tzw. "wieki ciemne" dojść do początków epoki archaicznej. Sporo uwagi poświęcimy etnicznej różnorodności cechującej antycznych Greków, Wielkiej Kolonizacji a następnie skupimy się na historii rozwoju dwóch najbardziej znanych państwowości greckich: spartańskiej i ateńskiej, aż do okresu wojen perskich. Kolejna grupa tematów związana jest z przebiegiem wojen perskich i z ich szczególnym znaczeniem dla ogólnogreckiej świadomości. Po wojnach perskich przedstawimy złoty okres kultury ateńskiej i sytuację ogólną w Grecji przed wybuchem wojny peloponeskiej. Wojna peloponeska, sytuacja w Grecji po jej zakończeniu, aż do upadku niepodległości w 338 roku przed Chr., to kolejny dział tematyczny wykładu. Tutaj zwrócimy uwagę na powstanie i organizację państwa macedońskiego do śmierci króla Filipa II. Z kolei przejdziemy do dziejów panowania Aleksandra Wielkiego, wyprawy na Persję, powstania imperium i jego kresu po śmierci władcy w 323 roku. Zapoznamy się następnie z monarchiami hellenistycznymi i ich kulturą oraz przedstawimy historię starcia politycznego z Rzymem, zakończonego upadkiem monarchii hellenistycznych. Dalsze dzieje Grecji ukazane zostaną już w ramach państwowości rzymskiej aż do czasów Justyniana Wielkiego.
Wykład poświęcony jest historii rozwoju państwa rzymskiego od jego mitycznych początków związanych z mitem Eneasza, poprzez kolejne epoki, królewską, republikańską, pryncypat i cesarstwo. Na początku przedstawimy sytuacje etniczną w Italii, okoliczności powstania Rzymu i jego sytuację społeczno-polityczną w okresie królewskim. Powstanie republiki, przemiany wewnętrzno-polityczne jej pierwszych wieków to kolejny dział tematyczny. Osobną grupę tematów stanowią dzieje wojen punickich, wojny macedońskie i hellenizacja kultury rzymskiej. Z kolei uwagę poświęcimy przemianom społeczno-politycznym w ostatnich dekadach II wieku przed Chr. i wejdziemy w okres kryzysu i upadku republiki w I wieku, naznaczony wielkimi osobowościami Mariusza, Sulli, Pompejusza Wielkiego, Cezara, Cycerona. Następnie przedstawimy przebieg wojny domowej, rządy Cezara, jego śmierć, dalsze walki o władzę, zakończone ustanowieniem pryncypatu Oktawiana Augusta. Przemiany wewnętrzne w okresie pryncypatu Augusta, kultura tego okresu i rządy dynastii julijsko-klaudyjskiej wyznaczają dalszy przebieg wykładu. Ostatnią część stanowi historia cesarstwa pod rządami kolejnych dynastii, przemiany strukturalne państwa i jego kryzys w późnym antyku. Tutaj skoncentrujemy się na roli chrześcijaństwa, najazdach barbarzyńców i upadku Imperium Zachodniorzymskiego.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Cywilizacja Śródziemnomorska:
Wiedza: K_W01 - ma podstawową wiedzę o rodzajach oraz specyfice przedmiotowej i metodologicznej dyscyplin, które dotyczą studiów nad kulturą
K_W02 - zna podstawową terminologię z zakresu literaturoznawstwa i kulturoznawstwa
K_W09 - zna najważniejszych twórców kultury europejskiej
K_W10 - zna klasycznych autorów filozoficznych oraz ich idee
K_W13 - zna podstawowe metody interpretacji tekstu literackiego i tekstualnego źródła historycznego
Umiejętności: K_U01 - potrafi wyszukiwać oraz interpretować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł w tym źródeł greckich, tekstów literackich i historycznych, źródeł antropologicznych
K_U02 - potrafi interpretować tekst literacki nawiązujący do dziedzictwa antyku
Kompetencje: K_K05 - ma świadomość znaczenia dziedzictwa antyku w kulturze Europy
K_K08 - rozumie wagę zachowania bogactwa, integralności oraz świadomości dziedzictwa kulturowego Europy, w tym poszczególnych tradycji Śródziemnomorza
Filologia nowogrecka:
Wiedza: K_W12 - opanowuje rudymenta wiedzy o metryce, poetyce, topice i retoryce greckiej
K_W14- rozróżnia i nazywa najważniejsze gatunki literackie, uprawiane przez Greków od starożytności po współczesność
K_W15 - rozpoznaje literackie epoki, prądy i kierunki piśmiennictwa greckiego; opisuje dorobek literacki Greków
Umiejętności: potrafi wyszukiwać oraz interpretować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł w tym źródeł greckich, tekstów literackich i historycznych, źródeł antropologicznych
Kompetencje: K_K03 - docenia znaczenie dziedzictwa greckiego w kulturze polskiej i europejskiej i ma poczucie odpowiedzialności za jego zachowanie
Literatura
Podręczniki obowiązkowe:
1. J. Jaczynowska, D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 1999
2. Th. R. Martin, Starożytna Grecja od czasów prehistorycznych do okresu hellenistycznego, Warszawa 1998
Literatura przedmiotu obowiązkowa:
1. E. Wipszycka-Bravo (red.), Vademecum historyka starożytnej Grecji I Rzymu, t. I - III, Warszawa 1999 - 2001
2. A. Świderkówna, Hellenika, Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, Warszawa 1974
3. T. W. Walbank, Świat hellenistyczny,Warszawa 2003
4. M. I. Finley, Grecy, Warszawa 1965
Literatura uzupełniająca - zalecana:
1. M. Grant, Krótka historia cywilizacji klasycznej, Poznań 1991
2. N. Hammond, Geniusz Aleksandra Wielkiego, Poznań 2000
3. Z. Kubiak, Piękno i gorycz Europy, Dzieje Greków I Rzymian, Warszawa 2003
4. P. Matvejević, Brewiarz śródziemnomorski, Sejny 2003
5. R. Kulesza, Sparta V I IV w. p. n. e., Warszawa 2003
6. W. Lengauer, Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego, Warszawa 1999
7. J. M. Roberts, Azja Wschodnia i Grecja Klasyczna, t. II Ilustrowanej historii świata, Warszawa 1999
8. M. Simon, Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa, Warszawa 1979
9. J.-P. Vernant, Człowiek Grecji, Warszawa 2000.
10. J. Wolski, Dzieje I upadek imperium Seleucydów, Kraków 1999
11. H. G. Wunderlich, Tajemnica Krety, Dokąd byk porwał Europę, czyli o korzeniach kultury europejskiej, Kraków 2003
Obowiązkowy podręcznik:
J. Jaczynowska, D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 1999
Dodatkowe podręczniki:
Adam Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2004.
Lektury obowiązkowe:
J. Heurgon, Rzym i świat śródziemnomorski do wojen punickich, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1973
Collin M. Wells, Cesarstwo rzymskie, Warszawa 2005.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: