Świętość i śmiech. Facecje, figliki i fraszki wobec sacrum 4018-SEM33
Seminarium poświęcone jest interpretacji XVI- i XVII-wiecznych fraszek, facecji i figlików, w których dochodzi do zderzenia śmiechu z powagą sacrum. Interdyscyplinarne ujęcie tych tekstów w ich macierzystych kontekstach filozoficznych, estetycznych, teologicznych i ikonograficznych ma na celu ukazanie, w jakim stopniu w żartobliwych, z pozoru błahych, nierzadko obscenicznych utworach odzwierciedla się kultura dawna, jej kryzysy, spory i głębokie przemiany.
Interpretacja wybranych utworów autorstwa i pierwszoplanowych (M. Rej, J. Kochanowski, D. Naborowski, J.A. Morsztyn, W. Potocki), i pomniejszych pisarzy renesansu i baroku pozwoli dostrzec, jak wiążą się one z niepokojami spowodowanymi przez wstrząs reformacji, kryzys renesansowego humanizmu czy zwątpienie w chrześcijańską, ale też platońsko-pitagorejską wizję świata i człowieka.
Seminarium ma na celu rozbudzanie świadomości metodologicznej, kształcenie i doskonalenie umiejętności interdyscyplinarnej analizy i interpretacji różnorodnych tekstów kultury dawnej ze świadomością ich wzajemnych więzi oraz odrębności.
Nakład pracy studenta:
– 30 godzin uczestnictwa w seminarium (tzw. kontaktowych),
– 60 godzin pracy własnej (praca konieczna do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się).
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu seminarium student:
– rozpoznaje w utworach omawianych na zajęciach związki z obyczajowością, estetyką, filozofią, teologią, duchowością, sztuką, prądami myślowymi, najistotniejszymi dyskusjami i kryzysami ideowymi epoki;
– opracowuje i realizuje – w konsultacjach z prowadzącym – projekt samodzielnych badań nad wybranymi przez siebie tekstami kultury dawnej;
– dokonuje samodzielnej analizy i interpretacji wybranych przez siebie tekstów kultury dawnej, umiejscawiając je we właściwych kontekstach kulturowych i krytycznie wykorzystując stan badań.
Kryteria oceniania
1. Podstawą zaliczenia seminarium jest:
a) obecność na zajęciach (student ma prawo do dwóch nieobecności w semestrze);
b) przygotowanie do zajęć;
c) aktywność (uczestnictwo w dyskusji);
d) przygotowanie wypowiedzi ustnej przedstawiającej samodzielną analizę i interpretację wybranych przez studenta fraszek, facecji, figlików ujętych jako świadectwo kultury XVI i XVII w. i ukazanych w trafnie dobranych kontekstach kulturowych. Temat wypowiedzi i bibliografia uzgadniane są uprzednio z prowadzącym.
2. Kryteria oceny przygotowanej przez studenta wypowiedzi własnej:
– związek wypowiedzi z tematem,
– samodzielność, wnikliwość i kulturowy charakter interpretacji,
– sposób wykorzystania stanu badań (bibliografii),
– kompozycja wypowiedzi (celowość, logika, przejrzystość).
3. Ocena końcowa uwzględnia:
– obecność na zajęciach (10% oceny końcowej),
– przygotowanie do zajęć (10% oceny końcowej),
– aktywny udział w zajęciach (20% oceny końcowej),
– wypowiedź ustną przygotowaną samodzielnie przez uczestnika seminarium (60% oceny końcowej).
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
1. Źródła:
Dawna facecja polska (XVI-XVIII w.). Oprac. J. Krzyżanowski i K. Żukowska-Billip. Warszawa 1960.
Facecje polskie z roku 1624. Wyd. Aleksander Brückner. Kraków 1903.
Fraszki i facecje sowiźrzalskie [w:] Antologia literatury sowiźrzalskiej XVI i XVII wieku. Oprac. S. Grzeszczuk. Wrocław 1966, s. 345-442.
Jan Kochanowski, Fraszki. Oprac. i wstęp Janusz Pelc. Wrocław 1991 (lub wyd. nast.) (BN I 163).
Jan Kochanowski, Foricoenia, sive Epigrammatum libellus [w:] idem, Elegiarum Libri IV [...]. Cracoviae 1584.
Jan Kochanowski, Foricoenia, czyli Fraszki łacińskie. Przeł. L. Staff. Warszawa 1956.
Andreae Cricii Carmina. Edidit, praefatione instruxit, adnotationibus illustravit Casimirus Morawski. Cracoviae 1888.
Andrzej Krzycki, Poezje. Przetłumaczył E. Jędrkiewicz. Oprac. A. Jelicz. Warszawa 1962.
Antologia poezji polsko-łacińskiej 1470-1543. Wstępem opatrzyła i oprac. A. Jelicz. Wyd. 2, zmienione. Szczecin 1985.
M. Malicki, „Summarius wierszów” przypisywany Hieronimowi Morsztynowi i odmiany jego tekstu. „Archiwum Literackie”, t. 27: Miscellanea staropolskie, t. 6. Red. T. Ulewicz. Wrocław 1990.
Jan Andrzej Morsztyn, Fraszki [w:] tegoż, Utwory zebrane. Oprac. L. Kukulski. Warszawa 1971.
Daniel Naborowski, Poezje. Oprac. J. Dürr-Durski. Warszawa 1961.
Wacław Potocki, Dzieła. T. 2: Ogród nie plewiony i inne utwory z lat 1677-1695. Oprac. L. Kukulski. Warszawa 1987.
Mikołaj Rej, Figliki. Wstęp J. Krzyżanowskiego, oprac. M. Bokszczanin. Warszawa 1970 (lub wyd. nast.).
Mikołaj Rej, Zwierzyniec 1562. Wyd. W. Bruchnalski. Kraków 1895.
Sowiźrzał krotochwilny i śmieszny. Krytyczna edycja staropolskiego przekładu Ulenspiegla. Wyd. R. Grześkowiak, E. Kizik. Gdańsk 2005.
2. Opracowania:
I. Chrzanowski, Facecje Mikołaja Reja. „Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny”. T. 23 (Seria 2. T. 8). Kraków 1894, s. 320-376.
I. Chrzanowski, „Zwierzyniec” Mikołaja Reja z Nagłowic. „Ateneum” 1893. Rok 18. T. 3, s. 73-113, 270-315.
J. S. Gruchała, Zmarnowany talent – Andrzej Krzycki [w:] Pisarze staropolscy. Sylwetki. T. 1. Pod red. S. Grzeszczuka. Warszawa 1991, s. 256-305.
S. Grzeszczuk, Błazeńskie zwierciadło. Rzecz o humorystyce sowizdrzalskiej XVI i XVII wieku. Kraków 1994, s. 195-242.
R. Grześkowiak, E. Kizik, Wstęp [do:] Sowiźrzał krotochwilny i śmieszny. Krytyczna edycja staropolskiego przekładu Ulenspiegla. Wyd. R. Grześkowiak, E. Kizik. Gdańsk 2005.
Inspiracje platońskie literatury staropolskiej. Pod red. A. Nowickiej-Jeżowej i P. Stępnia. Warszawa 2000, s. 239-247.
J. Kotarska, Rej jako facecjonista [w:] Studia nad Mikołajem Rejem. Twórczość i recepcja. Pod red. B. Nadolskiego. Gdańsk 1971.
J. Krzyżanowski, Facecja staropolska [w:] Dawna facecja polska (XVI-XVIII w.). Oprac. J. Krzyżanowski i K. Żukowska-Billip. Warszawa 1960.
J. Krzyżanowski, O „Figlikach” Mikołaja Reja [w:] Mikołaj Rej, Figliki. Wstęp J. Krzyżanowskiego, oprac. M. Bokszczanin. Warszawa 1970 (lub wyd. nast.) [lub w: J. Krzyżanowski, Paralele. Studia porównawcze z pogranicza literatury i folkloru. Warszawa 1977, s. 108-134].
J. Pelc, Wstęp [do:] Jan Kochanowski, Fraszki. Oprac. i wstęp Janusz Pelc. Wrocław 1991 (lub wyd. nast.) (BN I 163).
J. Schulte, „Coć wymyślili ci heretykowie?” Nowe źródła do fraszki „O Ła¬zarzo-wych księgach” Jana Kochanowskiego. „Prace Filologiczne” 57 (2009), s. 49-66.
E. Stankiewicz-Kapełuś, Z zagadnień polskiej facecjonistyki wieku XVI (Figliki M. Reja – Facecje polskie) [w zbiorze:] Z badań nad dawną książką. Studia ofiarowane profesor Alodii Kaweckiej-Gryczowej w 85-lecie urodzin. T. 1. Warszawa 1991, s. 117-145 (zwł. s. 136-138 o źródłach i filiacjach Figlików).
P. Stępień, Poeta barokowy wobec przemijania i śmierci. Hieronim Morsztyn – Szymon Zimorowic – Jan Andrzej Morsztyn. Warszawa 1996, s. 9-43, 103-150.
K. Ziemba, Jan Kochanowski jako poeta egzystencji. Prolegomena do interpretacji „Trenów”. Warszawa 1994, s. 62-79, 104-128.
Cz. Hernas, Jan Andrzej Morsztyn – mistrz barokowy; Wacław Potocki [w:] tegoż, Barok. Warszawa 1980, s. 269-291, 395-441.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: