Zwierciadło sprawiedliwości? Obraz prawa w literaturze i filmie 4018-KONW66-CLASS
Tematyka:
Próba zbadania, na ile tematyka historyczno-prawna bliższa jest naukom humanistycznym – innym niż nauki prawne. Forma seminarium pozwala na rozszerzenie szczegółowej tematyki w (ewentualnych) następnych semestrach.
Lista tematów:
1. „Prawo a literatura” - krótka historia. Problemy hermeneutyczne.
2. „Prawo a film” – krótka historia. Problemy hermeneutyczne. Kino jako nośnik postulatów zmian w obowiązującym ustawodawstwie (m.in.: kara śmierci, eutanazja, aborcja).
3. Omówienie wybranych dzieł literackich i filmowych – pod kątem ujęć zaproponowanych w ramach „Law and literature” oraz „Law and film”.
4. Prawo refleksem epoki. Teksty kultury jako „zwierciadło sprawiedliwości” – propozycje teoretyczne i ich krytyczna ocena. O „lekceważeniu” elementów rzeczywistości w fikcji (na przykładzie historyczno-prawnych analiz „Procesu” Franza Kafki).
5. Prawo przeciwko sprawiedliwości - fundamentalny dylemat w tekstach kultury. Analiza wybranych dzieł.
6. Jak uczyć o prawie w totalitaryzmie, czyli czy teksty kultury mogą być pomocne podczas czytania aktów prawnych danej epoki? Fenomen tzw. procesów pokazowych. Tzw. dramat sądowy.
7. Kultura prawna po totalitaryzmie a problematyka kary: kryzys wymiaru sprawiedliwości, więzienie, kara śmierci.
8. Człowiek wobec wymiaru sprawiedliwości w państwie demokratycznym. Perspektywa Europy Środkowowschodniej.
9. Wizerunek prawnika w tekstach kultury. Stereotypy, zagrożenia i próby ich przełamania.
10. Wizje prawa przyszłości jako narzędzie krytyki . Między utopią a rzeczywistością.
11. „Narodziny” autora. Prawo wobec twórcy. Prawo wobec utworów
i artystycznych wykonań. Wpływ obowiązujących przepisów na powstawanie dzieł sztuki (przykłady). Granice plagiatu.
Rodzaj przedmiotu
Kryteria oceniania
Konwersatorium opiera się na wcześniejszej lekturze zadanego tekstu, krótkim wprowadzeniu prezentowanym przez jednego z uczestników i następnie dyskusji.
Literatura
Podstawowe lektury teoretyczne:
R. A. Posner – „Law and Literature”, Cambridge, Mass.; London: Harvard University Press, 1998.
I. Ward – „Law and Literature. Possibilities and perspectives”, Cambridge University Press, 1995.
T. Ziolkowski, „The Mirror of Justice. Literary Reflections of Legal Crisis”, Princeton University Press 1997.
Ph. Malaurie, „Droit & littérature. Anthologie”, Paris 1997.
J. Monaco, „How to read a film. Movies, media and beyond”, Oxford University Press 2009.
E. Rapping, „Law and justice as seen on TV”, New York and London 2003.
D. A. Black, „Law in film. Resonance and representation”, University of Illinois Press, 1999.
Literatura piękna. Klasyka kina
Klasyczne dzieła literackie w świetle nowych interpretacji. Pod hasłem: „od Sofoklesa do Dürrenmatta i Grishama” – omówienie interpretacji, które powstały w ramach studiów „law and literature”. Lektury spoza kanonu - do wyboru w uzgodnieniu z uczestnikami konwersatorium.
Film [zależnie od dostępności i w uzgodnieniu z uczestnikami konwersatorium]. Propozycja – uwzględnienie wybranych dzieł kina polskiego i światowego:
Dodatkowe lektury teoretyczne:
R. Dworkin - „Law as Interpretation” (artykuł)
S. Fish – „Praca w łańcuchu: interpretacja w prawie i literaturze”, w: „Interpretacja, retoryka, polityka : eseje wybrane”, (red.) A. Szahaj, Kraków 2002.
„Law and popular culture” (red.) Michael Freeman, Oxford - New York, 2005.
L. Hunt, „Inventing human rights. A history”, New York – London 2008.
„Poetyka egzystencji. Franz Kafka”, (red.) E. Kasperski, T. Mackiewicz, Warszawa 2004.
S. Levinson – „Law as Literature” (artykuł)
„The German novel in the Twentieth Century: Beyond Realism”, (D. Midgley ed.) Edinburgh 1993.
P. Robson, „Law and Film Studies: Autonomy and Theory”, w: “Law and popular culture” (red.) Michael Freeman, Oxford - New York, 2005.
P. Bergman, M. Asimov, „Reel Justice. The courtroom goes to the movies”, Kansas City 2006.
„Film i historia. Antologia”, pod red. I. Kurz, Warszawa 2008.
Inne lektury (do wyboru):
G. Agamben, „Co zostało z Auschwitz?”, Warszawa 2008.
H. Arendt, „Salon berliński i inne eseje”, Warszawa 2008.
W. Benjamin, „Anioł historii”, Poznań 1996
V. Bielohradsky, „Cesarstwo Austriackie jako metafora” (artykuł).
J. Boncompain, „La revolution des auteurs”, Paris 2001.
P. Bourdieu, „Medytacje pascaliańskie”, Warszawa 2006.
G. Deleuze, „Kino: I. Obraz – ruch. II. Obraz – czas”, Gdańsk 2009.
A. Dershowitz, „The Genesis of Justice”, New York 2000.
J. Derrida, „Przed prawem” (artykuł).
R. Girard, „Kozioł ofiarny”, Łódź 1987.
„Prawo w filmie”, pod red. P. Grabarczyka, T. Stempowskiego, Warszawa 2009.
J. Hołówka, „Etyka w działaniu”, Warszawa 2001.
A. Finkielkraut „Porażka myślenia”, Warszawa 1992.
M. Foucault – „Nadzorować i karać: narodziny więzienia”, Warszawa 1998.
S. Kracauer, „Od Caligariego do Hitlera. Z psychologii filmu niemieckiego”, Warszawa 1958.
J. Kuisz, „The legal aspects of the August Agreements (1980) - the Turning Point in the Fall of Communism in the Eastern Part of Europe”, w: „4th Yearbook of Young Legal Historians” (Z. Peres ed.), Monachium 2009.
J. Kuisz, „Między Psami a Długiem, (artykuł).
O. Marquard „Apologia przypadkowości”,
„Teoria prawa. Filozofia prawa. Współczesne prawo i prawoznawstwo”, Toruń 1998.
L. R. Patterson – „Copyright in Historical Perspective”, Nashville, TN Vanderbilt University Press, 1968.
M. Rose – „Authors and owners. The Invention of Copyright”, Cambridge, MA London: Harvard University Press, 1994.
M. Safjan, „Prawa Polska” Warszawa 2005.
A. Słonimski, „Romans z X muzą. Teksty filmowe z lat 1917-1976”, Warszawa 2007.
S. Vaidhyanathan, „Copyrights and copywrongs”, New York 2003.
A. Viala – „Naissance de l`ecrivain”, Paris 1985.
S. Žižek, „Lacrimae rerum: Kieślowski, Hitchcock, Tarkowski, Lynch”, Kraków 2007.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: