Kłopoty z gościnnością. Filozoficzne i kulturowe implikacje pojęcia gościnności 4018-KON444-CLASS
Obecny we współczesnej debacie polityczno-społecznej problem gościnności odsyła do wielu pojęć i zagadnień kluczowych dla filozofii i krytyki kultury. Perspektywa gościnności osadza człowieka w kontekście jego relacji z drugim człowiekiem, światem i Bogiem, stwarzając sposobność do namysłu nad filozoficznymi podstawami myślenia o człowieku w wymiarze politycznym i etycznym.
Czy jednak wiemy, czym jest gościnność? Wątpliwość ta sformułowana przez Jacquesa Derridę, umieszczająca gościnność w centrum refleksji filozoficznej, stanowić będzie punkt wyjścia dla naszych zajęć. Skupimy się na społeczno-politycznym i jednostkowym wymiarze gościnności. Ciekawić nas będą przede wszystkim różne wymiary gościnności i zagadnienia z tym związane: relacja pomiędzy wrogiem a gościem czy gościem a gospodarzem, pytanie o warunki gościnności i o jej granice, związanie teoretycznego namysłu nad gościnnością z analizą konkretnych przypadków, waga gościnności dla myślenia o kondycji człowieka w świecie i istotność pojęcia gościnności dla myślenia filozoficznego w ogóle.
Aby zaliczyć przedmiot, student będzie musiał poświęcić około 60 godzin lekcyjnych, w tym 30 godzin na konwersatorium i 30 godzin na samodzielne przygotowanie się do zajęć – w tym przygotowanie zadanych tekstów (15 godzin), napisanie krótkiej pracy pisemnej (10 godzin) i przygotowanie się do kolokwium ustnego (5 godzin).
Kolejność zagadnień:
1. Wprowadzenie: Etymologia „gościnności”
Benveniste Emile, „Hospitality”, [w:] Indo-European Language and Society, tłum. E. Palmer, Coral Gables, Florida 1973, s. 71–83.
2. Wrogościnność
Derrida Jacques, „Gościnność nieskończona”, tłum. P. Mościcki, Przegląd Filozoficzno-Literacki 3.9 (2004), s. 257–261.
Derrida Jacques, „Wrogościnność”, [w:] Wrogościnność: podejmowanie obcych, przeł. A. Dwulit, Łódź 2011.
3. Gościnność jako prawo
Kant Immanuel, O wiecznym pokoju. Zarys filozoficzny, przeł. Feliks Przybylak, Wrocław 1995 (fragment).
Benhabib Seyla, Prawa innych. Przybysze, rezydenci i obywatele, tłum. M. Filipczuk, Warszawa 2015 (fragment).
4. Kłopotliwa gościnność: imigranci i uchodźcy
Arendt Hannah, „My, uchodźcy”, [w:] Pisma żydowskie, tłum. M. Godyń, P. Nowak, E. Rzanna, Warszawa 2012, s. 299–310.
Agamben Giorgio, „My, uchodźcy”, tłum. K. Gawlicz, [w:] Agata Bielik-Robson et al., Agamben: przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2010, s. 25–34.
Agamben Giorgio, Homo sacer, tłum. M. Salwa, Warszawa 2008 (fragment).
Bauman Zygmunt, Europa. Niedokończona przygoda, Kraków 2005 (fragment).
Bauman Zygmunt, Społeczeństwo w stanie oblężenia, tłum. J. Margański, Warszawa 2006 (fragment).
Žižek Slavoj, Against the Double Blackmail. Refugees, Terror and Other Troubles with the Neighbours, London 2016 (fragment).
Appadurai Arjan, Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniewu, tłum. M. Bucholc, Warszawa 2009 (fragment).
5. Gościnność i różnica
Lévinas Emmanuel, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Warszawa 2000 (fragment).
Irigaray Luce, „Toward a Mutual Hospitality”, [w:] The Conditions of Hospitality, Thomas Claviez (red.), Nowy Jork 2013, s. 42–54.
6. Gościnność jako konieczność
Derrida Jacques, Dufourmantelle Anne, Of hospitality, tłum. R. Bowlby, Stanfrod, Califronia 2000 (fragment).
Dufourmantelle Anne, „Hospitality – Under Compassion and Violence”, [w:] The Conditions of Hospitality, Thomas Claviez (red.), Nowy Jork 2013, s. 13–23.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu zajęć student:
– wymienia najważniejszych filozofów współczesnych zajmujących się zagadnieniem gościnności; [K_W09]
– charakteryzuje mechanizmy funkcjonowania języka w kontekście filozoficznym; [K_W13
– rozumie związki pomiędzy działaniami kulturowymi a przemianami w życiu społecznym; [K_W16]
– stosuje metody analizy tekstu filozoficznego i antropologicznego napisanego w języku polskim i języku angielskim; [K_U02]
– analizuje w sposób pogłębiony argumenty filozoficzne dotyczące gościnności, podchodzi krytycznie do ich kluczowych tez i założeń; [K_U11]
– formułuje w mowie i na piśmie problemy badawcze z zakresu filozofii i antropologii kultury, stawia tezy oraz konstruuje strategie argumentacyjne; [K_U13]
– wykorzystuje interdyscyplinarne metody i narzędzia badawcze w analizie współczesnych dyskusji i zjawisk społecznych; [K_U05]
– ma świadomość znaczenia refleksji humanistycznej i intelektualnego dziedzictwa Europy dla kształtowania się więzi społecznych. [K_KO8]
Kryteria oceniania
Konwersatorium zaliczane jest na ocenę.
Podstawowym warunkiem zaliczenia jest obecność. Dopuszczalne są dwie nieobecności, trzecia i czwarta wymaga zaliczenia indywidualnego. Piąta nieobecność powoduje niezaliczenie zajęć. Do zaliczenia zajęć konieczne jest także przesłanie pracy pisemnej i przystąpienie do kolokwium ustnego.
Na ocenę końcową składają się następujące elementy:
1/ aktywny udział w dyskusjach i analizie tekstów podczas zajęć (60% oceny końcowej);
2/ przygotowanie krótkiej pracy pisemnej (2–3 strony), w której student przedstawia wybrany przez siebie problem związany z pojęciem gościnności i zwięźle opisuje, w jaki sposób wskazany problem jest analizowany w wybranych tekstach (3–5 tekstów) omawianych w ramach zajęć (20%);
3/ kolokwium ustne z opisanego przez studenta problemu (20%).
Literatura
Literaturę wymaganą do zaliczenia przedmiotu stanowią wszystkie pozycje omawiane w ramach zajęć. Literatura zalecana podana jest poniżej:
Agamben Giorgio, „Beyond Human Rights”, Social Engineering 15 (2008), s. 90–95.
Agamben Giorgio, Homo sacer, tłum. M. Salwa, Warszawa 2008 (całość).
Appadurai Arjan, Nowoczesność bez granic: kulturowe wymiary globalizacji, tłum. Z. Pucek, Kraków 2005.
Appadurai Arjan, Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniewu, tłum. M. Bucholc, Warszawa 2009 (całość).
Arendt Hannah, Korzenie totalitaryzmu, tłum. D. Grinberg, M. Szawiel, Warszawa 2014.
Arendt Hannah, Pisma żydowskie, tłum. M. Godyń, P. Nowak, E. Rzanna, Warszawa 2012.
Bauman Zygmunt, Europa. Niedokończona przygoda, Kraków 2005 (całość).
Bauman Zygmunt, Płynna nowoczesność, tłum. T. Kunc, Kraków 2006.
Bauman Zygmunt, Społeczeństwo w stanie oblężenia, tłum. J. Margański, Warszawa 2006 (całość).
Benhabib Seyla, Prawa innych. Przybysze, rezydenci i obywatele, tłum. M. Filipczuk, Warszawa 2015 (całość).
Benveniste Emile, Indo-European Language and Society, tłum. E. Palmer, Coral Gables, Florida 1973.
Bielik-Robson Agata et al., Agamben: przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2010.
Butler Judith, Ramy wojny: Kiedy życie godne jest opłakiwania?, tłum. A. Czarnacka, Warszawa 2011.
Butler Judith, Walczące słowa: mowa nienawiści i polityka performatywu, tłum. A. Ostolski Warszawa 2010.
Claviez Thomas (red.), The Conditions of Hospitality, Nowy Jork 2013.
Derrida Jacques, Dufourmantelle Anne, Of hospitality, tłum. R. Bowlby, Stanfrod, Califronia 2000 (całość).
Eco Umberto, Rakiem, Gorąca wojna i populizm mediów, tłum. A. Wasilewska, Warszawa 2007.
Fallaci Oriana, Siła Rozumu, tłum. J. Wajs, Warszawa 2004.
Fallaci Oriana, Wściekłość i Duma, tłum. K. Hejwowski, Warszawa 2003.
Huntington Samuel P., Zderzenie cywilizacji, tłum. H. Jankowska, Warszawa 2006.
Kant Immanuel, O wiecznym pokoju. Zarys filozoficzny, przeł. Feliks Przybylak, Wrocław 1995 (całość).
Kristeva Julia, Strangers to Ourselves, tłum. L. Roudiez, 1991.
Lévinas Emmanuel, Bóg, śmierć i czas, tłum. Janusz Margański, Kraków 2008.
Lévinas Emmanuel, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. M. Kowalska, Warszawa 2000 (całość).
Lévinas, Emmanuel, Trudna wolność. Eseje o judaizmie, tłum. Agnieszka Kuryś, Gdynia 1991.
Platon, Prawa, tłum. Władysław Witwicki, Warszawa 1997.
Popper Karl, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, tłum. H. Krahelska, Warszawa 2006.
Sławek Tadeusz, „Jacques Derrida albo etyka gościnności” [w:] Żaglowiec, czyli przeciw swojskości, Katowice 2006.
Taylor Charles, Multiculturalism: examinig the politics of recognition, Princeton 1994.
Wodziński Cezary, Odys gość. Esej o gościnności, Gdańsk 2015.
Žižek Slavoj, Against the Double Blackmail. Refugees, Terror and Other Troubles with the Neighbours, London 2016 (całość).
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: