Polityka przekładu. Kontekst kulturoznawczy 4018-KON407-CLASS
To poświęcone teoriom przekładu seminarium jest z konieczności wprowadzeniem – studia nad przekładem stały się bowiem w XX wieku dziedziną niezwykle rozbudowaną. Będą one też wprowadzeniem do współczesnych teorii kultury, zwłaszcza tych, dla których rzeczywistość społeczna jest przedmiotem pytań, ale także krytyki i szukania alternatyw. Zajęcia mają charakter interdyscyplinarny, ich głównym celem jest wskazanie, w jaki sposób współczesne studia nad przekładem odkrywają obecne w nim ślady kulturowych różnic, geopolitycznych napięć, ekonomicznych, płciowych i etnicznych nierówności. „Polityka przekładu” to tytuł eseju Gayatri Spivak, pochodzącej z Indii filozofki i kulturoznawczyni z nowojorskiego Columbia University, autorki przekładu „O gramatologii” Jacquesa Derridy oraz opowiadań Mahasvety Devi na język angielski. Jej zaangażowanie w teoretyzowanie inności w kontekście nie tylko teorii krytycznej i dekonstrukcji, ale również kolonializmu i polityki płciowej wskazują główne konteksty, w jakich współczesne teorie przekładu okazują się z konieczności interdyscyplinarne. Koncepcje Lawrence Venutiego i George’a Steinera uzupełniają to pole, rozwijając utopijne i wspólnotowe konteksty przekładu, obecne już u klasyków translation studies takich, jak Walter Benjamin. Zajęcia będą miały interdyscyplinarny charakter, główne odniesienia to przede wszystkim filozofia, w tym zwłaszcza teoria krytyczna i dekonstrukcja; studia nad kulturą, ale też socjologia i psychoanaliza.Kategorie kluczowe dla współczesnych badań nad kulturą właśnie w świetle badań nad przekładem odsłaniają swoją wieloznaczność, umowność i względność. Pojęcia takie, jak uniwersalizm czy wspólnota, staną się przedmiotem naszych rozważań właściwie na każdych zajęciach. Główne zagadnienia:- przekład jako artykulacja konfliktu;- przekład jako utopia;- przemoc międzykulturowa/ hegemonia;- o niemożliwości przekładu;- mimesis jako odmowa przekładu/ naśladownictwo jako strategia oporu;- peryferie, centrum, przekład;- kolektyw jako praktyka translacji;- pismo, rasa, przekład;- “ona jest taka jak ja” - asymilacjonizm i różnica w kontekście przekładu.Podczas zajęć będziemy przede wszystkim czytać teksty. Natomiast elementami prezentacji lub prac pisemnych (jedna z form do wyboru celem uzyskania zaliczenia) staną się również interpretacje utworów współczesnej kultury – filmów, przestawień teatralnych, dzieł sztuk wizualnych lub performatywnych czy literatury. Studentka lub student odbędzie 30 godzin seminarium, i zapewne drugie tyle na zapoznanie się z literaturą. Kolejne 30 godzin to przygotowanie i opracowanie prezentacji bądź eseju poświęconego wybranym aspektom teorii przekładu kulturowego w kontekście jednego, również wybranego przez uczestniczkę/ uczestnika zajęć utworu kultury współczesnej.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Studentki i studenci uzyskają wiedzę w zakresie podstawowych metod analizy kulturoznawczej, historycznej, społecznej i filozoficznej w perspektywie historycznej.(K_W14)
Podczas zajęć uczestniczki i uczestnicy uzyskają umiejętność samodzielnej analizy tekstu pisemnego i ustnego o charakterze naukowym w języku polskim oraz w jednym z języków kongresowych. (K_U09)
Studentki i studenci uzyskają podstawowe umiejętności wykorzystywania interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych w analizie zjawisk kultury współczesnej. (K_U05)
Studentka albo student zrozumie dynamikę rozwoju naukowego, kulturowego i społecznego oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze.(K_K03)
Zrozumie też zasady tolerancji i różnic kulturowych (K_K07)
Kryteria oceniania
Studentki i studenci będą oceniani na podstawie aktywności podczas zajęć, w tym prezentacji oraz samodzielnej interpretacji i analizy tekstów i dyskutowanych w nich zagadnień. Będą też zobowiązane i zobowiązani do wykonania prezentacji i/lub napisania eseju kontekstualizującego wybrane przez nich zagadnienie związane z teorią przekładu w recenzji jednego z utworów kultury współczesnej.
Literatura
Gayatri Ch. Spivak, Polityka przekładu, w: P. Bukowski, M. Haydel, Współczesne teorie przekładu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2009
W. Benjamin, O języku w ogóle i o języku człowieka oraz Zadanie tłumacza w: Literatura na świecie 5-6/2011.
L. Venuti, Przekład, Wspólnota, utopia, w: P. Bukowski, M. Haydel, Współczesne teorie przekładu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2009
H. Bhabha, Jak nowe przychodzi do tego świata: przestrzeń ponowoczesna, czasy postkolonialne i problemy przekładu kulturowego, w: H. Bhabha, Miejsca Kultury, WUJ, Kraków, 2010.
J. Derrida, Wieże Babel, w: P. Bukowski, M. Haydel, Współczesne teorie przekładu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2009
J. Derrida, What is a relevant translation? W: Critical Inquiry, nr 27/ 2 2001, s. 174-200.
I. Wallerstein, Europejski uniwersalizm. Retoryka władzy, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2007.
B. Buden, Strefa przejścia, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa, 2012, r. „Dotąd i ani kroku dalej”.
B. Latour, Polityka natury, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa, 2009, r. 2 „Jak zebrać kolektyw?”.
H. Louis Gates Jr, Pismo, „rasa” , różnica w: A. Preiss-Smith, Kultura tekst ideologia, Wydawnictwo Universitas, Kraków, 2004.
L. Chamberlain, Gender a metaforyka przekładu, w: P. Bukowski, M. Haydel, Współczesne teorie przekładu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2009
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA:
P. Bukowski, M. Haydel, Współczesne teorie przekładu, Wydawnictwo Znak, Kraków 2009.
P. Cembrzyńska, Wieża Babel. Nowoczesny projekt porządkowania świata i jego dekonstrukcja, Wydawnictwo Universitas, Kraków, 2012.
A. Lipszyc, O nieprzekładalności przekładu, w: O języku w ogóle i o języku człowieka oraz Zadanie tłumacza w: Literatura na świecie 5-6/2011.
E. Majewska, Krytyczne teorie przekładu kulturowego, in: P. Chudzicka-Dudzik i E. Durys, Konteksty feministyczne, WUŁ, Łódź, 2014.
G. Steiner, After Babel. Aspects of Language and Translation, Oxford University Press, 1998.
L. Venuti (red) The Translation Studies Reader, Routlege 2012.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: