Głos, pieśń, muzyka. Metafory odwiecznego porządku 4018-KON405-CLASS

Kurs ma w zamyśle przekazanie studentom wiedzy w trzech nurtach: intelektualnym, w formie ustnego przekazu wiedzy; przekazu artystycznego: koncertów ukazujących w praktyce omawiane zjawiska; po trzecie w formie angażującej samych studentów w działaniu – warsztatów. Nurty te uzupełniają się i wzmacniają nawzajem, wchodząc we wzajemne ze sobą relacje, czego może doświadczyć student.
Jest to szerokie spojrzenie na muzykę od czasów prehistorycznych po współczesność.
Materiał zawarty jest w kilku polach tematycznych.
1. Uniwersalia: geo-muzyka, bio-muzyka, antropo-muzyka. Geo-muzyka: życie Ziemi jako żywego organizmu. Muzyka ścierania się płyt tektonicznych, wypiętrzania lądów, zjawisk geologicznych. Bio-muzyka: wielka orkiestra zwierząt, drzew i roślin. Łańcuch żywych istot jako nieustający koncert życia. Poszukiwanie źródeł muzyki w dzikich ostępach przyrody. Muzykalność zwierząt. Muzyczny aspekt komunikacji społecznej zwierząt i roślin. Delfiny, świerszcze i cykady. Antropo-muzyka: pra-czas pierwotnej magii i rytuału. Rośliny, zwierzęta, drzewa przewodnikami. Głos jako zmysł, wyraz siły i obecności w świecie przyrody, potężne narzędzie komunikacji w grupie, z duchami przodków. Koncert. Warsztat pre-werbalnego kontaktu dźwiękowego. Rozszerzone techniki wokalne: śpiew wahadłowy (naprzemiennie na wdechu i wydechu), śpiew harmoniczny, śpiew na wdechu. Głosy przyrody, głosy zwierząt, śpiew „nadnaturalny”, kontaktowanie się głosem na duże odległości w przestrzeni.
2. Narodziny świadomości. Powstawanie języka. Rytm i melodia języka, jego materia: samogłoski i spółgłoski. Międzynarodowy alfabet fonetyczny (IPA) – praktyczny wgląd. Hipotezy dotyczące powstania muzyki jako sposobu porozumiewania się. Rodziny językowe, języki nostratyczne, języki indoeuropejskie oraz inne. Usta jako miejsce transmutacji tonów w słowo, muzykę i znaczenie. Wrodzona znajomość tonów harmonicznych, ich percepcja jako bezpośredni sposób postrzegania liczby. Związki symboliki liter z harmonią sfer. Symbolika gwizdu. Słowo stwórcze. Samogłoski i barwy. Związki głosek z ciałem człowieka. Głoski jako narzędzie stwarzania świata. Sefer Jecirah. Warsztat dotyczący samogłosek i spółgłosek ujętych w IPA jako materii artystycznej, miejsca głosek w ciele. Ciało w ruchu jako instrument mowy i śpiewu. Ruch ciała nacechowany głoską jako materiał do improwizacji oraz tworzenia kompozycji choreicznych.
3. Mity i opowieści różnych kultur o początkach muzyki, jej powstaniu i oddziaływaniu. Muzyka i jej wpływ na zwierzęta i ludzi w różnych tradycjach. Lira Orfeusza. Amphion jako budowniczy Teb, Arion i delfiny. Starotestamentowy Jubal. Kuźnia Tubalkaina.
4. Muzyka: metafora odwiecznego porządku.
Muzyka: metafora odwiecznego porządku. Orfizm. Hymny i teogonia orfizmu. Muzyka, filozofia i religia we wczesnym pitagoreizmie. Pitagorejski b i o s t h e o r e t i c o s – Złote Wiersze, Akuzmata. Seria alikwotów. Harmonia i akustyka. Metafora wibrującej struny w tradycji pitagorejskiej. Robert Fludd.
Symbolika i teologia liczb. Arytmologia. Gematria. Święta geometria i jej związki z muzyką. Pitagorejczycy i neopitagorejczycy: Filolaus, Archytas, Jamblich, Proklus, Apoloniusz z Tiany, Nikomachus z Gerasy. Harmoniczny symbolizm Nikomacha. Komentarze Hieroklesa do „Złotych wierszy” Pitagorasa. Pochodzenie i rozwój hermetyzmu. Tabula Smaragdina. Corpus Hermeticum. Harmonia sfer – historia i rozwój pojęcia, przegląd najważniejszych tekstów: Platon, Boecjusz, Kwintylian, Mersenne, Ficino, Giorgi, Fludd, Kircher. Kategorie muzyki średniowiecza: musica mundana, musica humana, musica instrumentalis. Rozumienie muzyki w epoce Renesansu (do wieku XVII) jako harmonijne zestrojenie się człowieka i świata. Koncepcje harmonicznego symbolizmu od XVIII do XX wieku. Fabre d’Olivet, Albert von Thimus, Hans Kayser. Koncert poezji Novalisa, Goethego, Angelusa Silesiusa, Mickiewicza.
5. Muzyka całej Ziemi. Globalna orkiestra: Podziały: światy kulturowe; obszary kulturowe Afryki; pas krajów europejskich podlegający wpływom z kilku stron; muzyka Azji: pustynie, Iran, Indie, Chiny, Mongolia, Japonia.
Fizyka dźwięku; zasady akustyki i budowa instrumentów z różnorodnymi sposobami wzbudzania dźwięku; typy rezonatorów; różne kategorie instrumentów – idiofony, membranofony, aerofony etc.; różne możliwe instrumenty domowej roboty
6.
Przejawy muzyki świata
Czas i rzeka rytmu: omówienie zjawiska rytmu; pojmowanie czasu w różnych kulturach; fenomenologia rytmu; zasady podziałów rytmicznych w różnych kulturach – Grecja, Iran, Indie („melodia jest matką, a rytm ojcem”); tańce afrykańskie etc.
Słowo i muzyka. Na pograniczu poezji, muzyki i tańca. Cielesny charakter aktu mowy. Grecja – trójjedyna chorea. Dramat antyczny – stopy metryczne, iloczas. Persja – zaratusztrianizm, klasyczna poezja perska i suficka, Rumi i wirujący derwisze: rytuał „sama”. Bracia Czystości i ich filozofia i praktyka muzyki, Sohravardi i jego ontologia sfer. Koncert muzyki i poezji perskiej. Warsztat: perskie skale, nauka melizmatów, nauka gazalu Rumiego po persku. Indie – hymny Rigwedy, Natjaśastra, siwaizm. Raga, tala i rasa. Nauka hymnu Rygwedy o prapoczątkach (w sanskrycie). Europa – średniowieczna monodia, chorał gregoriański, średniowieczna poezja i pieśni: trubadurzy, minnesingerzy. Koncert i warsztat poświęcone muzyce średniowiecza.
Od ptaków do linii melodycznych; kształt i kontur melodii w różnych kulturach; tonacje i skale. Uproszczony przewodnik po interwałach. Pentatoniki, centra tonalne. Chiny. Starożytna Grecja. Iran. Jawa. Europa i Ameryka. Dodekafonia i serializm. Głosy a instrumenty, ich specyfika i możliwości.

Barwa i tworzywo: o jakości dźwięku, barwie, różnych cechach przypisywanych dźwiękom (np. przynależne im bóstwa w Indiach, przynależne żywioły i strony świata w Chinach); o tym, co decyduje o barwie głosu i instrumentu; o wielkiej rozmaitości barw głosu używanych przez śpiewaków różnych kultur.
Tkanina dźwięku: o harmonii, akordach, współbrzmieniach w różnych kulturach; burdony, ostinata, wielowarstwowość gamelanu; polifonia: zasady konstrukcji; heterofonia.
Pojedynczo i razem; współbrzmienia, gra solo i w zespołach o różnej liczebności; soliści, duety i tria, zespoły kameralne (przykładowe składy); zespoły i orkiestry afrykańskie; wspólny śpiew; chóry i orkiestry; muzyka w japońskim teatrze kabuki.
Forma w muzyce. Niewidzialna architektura I: początki i zakończenia; sposoby i techniki; struktura w muzyce perskiej, japońskiej i hinduskiej; wariacje; udział procesu myślowego w komponowaniu muzyki; sposoby kształtowania materiału
Niewidzialna architektura II: elementarz technik/pojęć/zasad działania/form; powtarzalność i wariacja; naprzemienność; zawołanie i odpowiedź - struktura responsorialna; antyfona; forma w muzyce południowych Indii; suity i większe formy; struktura improwizacji w jazzie, muzyce hinduskiej, perskiej, arabskiej; kontynuacje i powroty; symfonia; struktura muzyki jawajskiej; opowieści i cienie: starożytna Grecja i Chiny; świat rytuału: muzyka Indian północnoamerykańskich; muzyka współczesna.
Koncert i warsztat muzyki litewskiej: litewskie dajny i polifoniczne hymny do natury: sutartines, zachowane z czasów epoki kamienia, z nawiązaniami do mitologii Bałtów i Prusów.