Prawo i humanistyka 4018-KON314-CLASS-OG

Celem zajęć jest przedstawienie współczesnego nurtu refleksji nad prawem i jego miejscem w kulturze, zakładającym istnienie ważnych związków i wzajemnego oddziaływania prawa i nauk humanistycznych (jak literaturoznawstwo, filmoznawstwo, politologia i filozofia). Zadaniem uczestników jest zatem zapoznanie z dorobkiem i metodologią studiów interdyscyplinarnych obejmujących humanistyczną refleksję dotyczącą prawa oraz prawnicze spojrzenie na literaturę i utwory audiowizualne.
Studia Law and the Humanities mają dwa nurty. Pierwszy z nich dotyczy tropienia i analizowania problemów prawa w twórczości literackiej, teatralnej i filmowej. Ogromna ilość dzieł z tego zakresu poświęcona jest odpowiedzialności za swoje czyny, zobowiązaniom wobec innych, zadośćuczynieniu i karze, roli sądów w sensie etycznym i instytucjonalnym, a także kwestiom władzy i więzi wspólnotowych. Tego rodzaju studia (Law in Literature, Law in the Humanities) poświęcone są zatem tropieniu i analizowaniu wątków prawnych, takich jak konflikt, odpowiedzialność, wina, kara, z którymi mierzy się prawo, w dziełach kultury. Takie badania oznaczają także konieczność zapoznania się z klasycznymi dla prawa metodami interpretacji i rekonstruowania norm prawnych z obowiązującego porządku prawnego, badanie kontekstu społecznego i politycznego ich obowiązywania, a także analizę związków między intuicyjnymi i uwarunkowanymi kulturowo ocenami moralnymi a metodami zbierania dowodów i argumentowania stosowanymi w dziedzinie nauk prawnych.
Drugim nurtem badawczym (Law as Literature) są badania nad tekstem prawnym oraz aktami stosowania prawa podejmowane za pomocą metod znanych humanistyce. Założeniem tego nurtu jest przeświadczenie, że wyobraźnia i sposób rozumowania kształtowany jest przez opowieść – to jest literaturę i szerzej, sztukę posługującą się jako medium słowem. Wzory zachowań i relacji międzyludzkich poznajemy za pośrednictwem literatury i są to standardy uniwersalne, wspólny kod kulturowy, który pozwala nie tylko łatwo się porozumiewać, ale także wyznacza kierunki naszego myślenia o moralności, zobowiązaniach i powinnych zachowaniach. Dzięki tekstom humanistycznym zatem posiadamy podstawową i najwcześniejszą kompetencję kulturową pozwalającą na oceny moralne. Wielu zwolenników nurtu humanistycznych badań w prawie wskazuje także ich aspekt etyczny, podkreślając, że decyzje sędziowskie brzmią znacznie donośniej i są lepiej przyjmowane, o ile znajdują uzasadnienie za pomocą wyobraźni literackiej, bowiem odwołując się w argumentacji prawniczej do moralności, sięgnąć warto do doświadczeń i edukacji emocjonalnej, czyli kompetencji nabytych w trakcie kształcenia humanistycznego. W humanistycznych studiach nad prawem chodzi zatem o analizę pod kątem badania odwołań się do doświadczenia adresata (czytelnika), kulturowego kontekstu oraz analizę procesu poszukiwania i nadawania znaczenia wypowiedzi w postaci aktu prawnego albo orzeczenia sądu.
Nurt literackich (a szerzej - humanistycznych) badań prawa traktuje prawo między innymi jako obiekt kulturowy, zakorzeniony w kulturze konkretnej społeczności i odnoszący się do archetypów w kulturze utrwalonych. Prawo traktowane jest zatem jako szczególny rodzaj tekstu literackiego, co oznacza, że może być poddane analizie pod względem jego formy i treści w kanonach wiedzy o tekstach jako środkach komunikowania. To z kolei pozwala prześledzić użyte w argumentacji odwołania do wiedzy i przekonań oraz przyzwyczajeń odbiorców, prawidłowość konstruowania tekstu, trafność dobranych metod stylistycznych i retorycznych, w szczególności w zakresie odnoszenia się do powszechnej świadomości kulturowej. Najważniejszym punktem odniesienia będzie zbadanie, czy tekst ten spełnia swoje podstawowe z punktu widzenia badań humanistycznych zadanie, to jest czy zawiera zrozumiały i przekonujący przekaz zawartych treści oraz czy treści te sformułowane są w sposób odpowiadający kanonom rzemiosła literackiego.
Student na osiągnięcie przewidzianych dla przedmiotu efektów kształcenia powinien przeznaczyć około 100 godzin w trakcie semestru. .