Zabójstwo i polityka. Studia przypadków 4018-KON213-CLASS
Zajęcia skoncentrowane będą na analizie wybranych przypadków: w pierwszej połowie semestru będą to głównie ważne zabójstwa polityczne z historii międzywojennej Europy. Na ich podstawie będziemy podłoże ówczesnych napięć politycznych, eskalacji przemocy i teorii kwestionujących legalizm. Będziemy też śledzić reakcje prasy i intelektualistów, przebieg śledztw i procesów oraz późniejsze formy upamiętnienia konfliktu i zabójstwa. Zajmiemy się głośnymi zabójstwami: Gabriela Narutowicza, Symona Petlury i Ernsta vom Ratha.
W drugiej części zajęć studenci pracujący w dwu-trzyosobowych grupach przedstawiać będą swoje analizy przypadków (głównie powojennych), zestawione ze wspólnie czytanymi lekturami z zakresu socjologii, antropologii politycznej, filozofii polityki i historii. Będziemy się wspólnie zastanawiać nad prawami generalizacji i porównywania w naukach społecznych.
1. Od Arcyksięcia Ferdynanda po Hranta Dinka – zajęcia wprowadzające, starożytne i nowożytne teorie zabójstwa politycznego; początek pracy nad wyborem tematów przygotowywanych przez studentów.
2. Historycy o zamachu w Zachęcie i innych podobnych przypadkach w międzywojennej Europie; inne formy upamiętnienia: dyskusja, m.in. na temat filmu „Śmierć prezydenta” (w reż. Jerzego Kawalerowicza, 1977)
3. Przypadek Narutowicza: co pisała ówczesna prasa? (Studenci referować będą sobie nawzajem to, co przeczytali w różnych czasopismach z 1922 i 1923 roku.)
4. Europejski dysonans pamięci: Ataman Petlura i Szwarcbald (porównanie dawnych i współczesnych dyskursów na Ukrainie, w Polsce i Francji na temat procesu po zabójstwie Petlury)
5. Zbąszyń i Noc Kryształowa: przyczyny, konsekwencje, mistyfikacja i manipulacja. Dyskusja wokół przypadku Grynszpana i vom Ratha.
Na kolejnych zajęciach zajmować się będziemy m.in. wybranymi przez studentów zabójstwami z okresu powojennego. Porozmawiamy także o zbrodniach państwowych w Gwatemali i w Polsce na przykładzie zabójstw biskupa Gerardiego i księdza Popiełuszki, o morderstwach wpływowych dziennikarzy: Hranta Dinka w Turcji i Anny Politkowskiej w Rosji. Jak te zabójstwa wpływały na politykę danego kraju? Jakiego typu sytuacje sprzyjają powstawaniu teorii spiskowych i jak te teorie wykorzystywane bywają jako narzędzie walki politycznej? Czy da się wysnuwać z tych pojedynczych przypadków jakieś ogólniejsze obserwacje i – jeśli tak – w jakim kontekście, dobierając jaki materiał porównawczy?
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
- zna podstawowe metody interpretacji tekstu literackiego i filozoficznego oraz tekstualnego źródła historycznego
- zna podstawowe metody analizy kulturoznawczej, historycznej, społecznej i filozoficznej w perspektywie historycznej
- potrafi selekcjonować oraz interpretować informacje pochodzące z różnych źródeł tekstowych, ikonograficznych, elektronicznych
- potrafi dokonywać analizy tekstów artystycznych, filozoficznych i socjologicznych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych oraz prezentować wyniki swych prac
- posiada podstawowe umiejętności badawcze pozwalające na formułowanie problemów badawczych z zakresu humanistyki, filozofii, literatury i sztuki
- potrafi prezentować wyniki samodzielnej analizy problemów badawczych w formie ustnej, pisemnej i multimedialnej
- rozumie dynamikę rozwoju naukowego, kulturowego i społecznego oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze
- potrafi organizować i współpracować z grupą oraz zajmować w niej różne role społeczne
Kryteria oceniania
Aktywność podczas zajęć i znajomość lektur, referat przygotowany w grupie dwu- lub trzyosobowej, zespołowa praca pisemna, obecność.
Literatura
Wybór tekstów (jeszcze się trochę zmieni):
• K. Iłłakiewiczówna, „We właściwym miejscu i czasie” (w: „100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku”, red. M. Szczygieł , Wołowiec 2014),
• M. M. Drozdowski (red.) „ Gabriel Narutowicz. Prezydent R.P.” (Warszawa 2004),
• A. St. Kowalczyk „Pan Petlura?” (Warszawa 1998),
• S. Petlura „Naczelny ataman”, Kolegium Studiow Wschodnich 2012,
• J. Stempowski „Sprawa Szwarcbalda” w: „Listy o Ukrainie” (Warszawa 1991),
• J. Giedroyc, „Autobiografia na cztery ręce” (fragmenty) (wiele wydań),
• H. Arendt – fragmenty z „Korzeni totalitaryzmu”, „Eichmanna w Jerozolimie” i „O przemocy”, „Pism żydowskich”,
• Z. Mitzner “Inferno w Zbąszyniu” (w: „100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku”, red. M. Szczygieł , Wołowiec 2014),
• J. Kirsch “The Short, Strange Life of Herschel Grynszpan: A Boy Avenger, a Nazi Diplomat, and a Murder in Paris” (New York 2013),
• F. Goldman „Sztuka politycznego morderstwa, czyli kto zabił biskupa” (Wołowiec 2011),
• G. Woolf, “Et tu Brute? A Short History of Political Murder” (Cambridge, MA, 2007),
• M. Confino, „Political Murder in Russian Culture. Comparisons and Counterfactuals”, w: “Russia before the ‘Radiant Future’” (Bergahn 2011)
• F. L. Ford, “Political murder: from tyrannicide to terrorism” (Harvard 1985)
• L. Porter, “Assassination : a history of political murder” (Londyn 2010)
• M. Szczygieł, “Film musi się kręcić” w: “Gottland” (Czarne, wiele wydań)
• C. Ginzburg, “The Judge and the Historian : marginal notes on a late-twentieth-century miscarriage of justice” (Londyn 2002)
• J. A. Sluka (red.) “Death Squad: The Anthropology of State Terror” (Filadelfia 2002)
Filmy:
• „Śmierć prezydenta” (1977) Jerzego Kawalerowicza,
• „Usłyszcie mój krzyk” (1991) Macieja Drygasa,
• „From 19 January to 19 January” (2009) Ümıta Kivança
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: