Szczypta (al)chemii i nauk pokrewnych dla humanistów 1 4018-KON199-CLASS
(1) Nauki humanistyczne vs. przyrodnicze i ścisłe. Hierarchiczna struktura i miejsce chemii w piramidzie nauk. Rewolucje naukowe. Ważne pytania i pytania bez odpowiedzi. Moralność nauk. (2) Powstanie Wszechświata, jaki znamy. Narodziny atomów. Powstanie Układu Słonecznego. geneza pierwiastków chemicznych. (3) Atom i niepodzielność drobin materii. Modele atomu. Demokryt i Dalton. Jak "wyglądają" i jak duże są atomy? (4) Układ Okresowy Pierwiastków Chemicznych. Jeden czy wielu odkrywców? Po co nam Układ Okresowy? (5) Cząsteczka chemiczna. Co to są wiązania chemiczne? Misja chemii. Samoorganizacja. Estetyka chemii. Symetria. Kosmochemia. (6) Chemia życia. Skład chemiczny Wszechświata, skorupy ziemskiej i organizmów żywych. Dlaczego węgiel? Powstanie życia. Promieniowanie jonizujące. (7) Cd. ewolucji materii. Homo sapiens. "Więzy krwi." Mitochondrialne i chromosomalne DNA. Powstanie nauki i religii. (8) Historia cywilizacji jako historia rozwoju chemii materiałowej i wojskowości. Epoki: kamienia, miedzi, brązu, żelaza, prochu, węgla i wody, oraz krzemu. Kulturotwórcza rola chemii. (9) Alchemia jako sztuka przemian. Holizm. "Pierwiastki", planety, kamienie, symbole, liczby. Alchemia jako "kolumna niebios". Liczby magiczne niegdyś i we współczesnej chemii. (10) Chemia mózgu. Endorfiny - hormony szczęścia. Neurotransmitery. Melatonina - hormon snu. Oksytocyna. (11) Chemia miłości. Proteiny pocałunku. Sygnalizacja i rozpoznawanie cząsteczkowe. Kiedy powstała płeć? Rewolucja w organizmie - hormony płciowe. Cholesterol i feromony. "Seksmisja chemii". (12) Fermentacja alkoholowa i delirium tremens. Woda, metanol, etanol. Alkaloidy i trucizny dozowane. Narkotyki i antydepresanty. (13) Chemia a sprawa polska. Polska chemia i chemia w Polsce. Wnuczęta Einsteina. Chemia jako "nauka spełniona". Nagrody Nobla za Wielkie Teorie. Eksplozja chemii syntetycznej. (14) Świat 13.798 ± 0.037 mld lat po Wielkim Wybuchu (i trochę przed Wielkim Kolapsem?) Nauka jako język. Antynomie. Brzytwa Ockhama. Demitologizacja i desakralizacja materii i życia. Terror Nauki i "utrata więzi z masami." Kryzys psychiki człowieka XX w. Sinusoida historyczna i Nowy Romantyzm. (15) Ilustracja praktyczna wykładów 6, 8, 9 i 11.
Szacunkowa całkowita liczba godzin, które student musi przeznaczyć na osiągnięcie zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się: 45h (w tym: godziny zorganizowane 30h, zaliczenie w formie egzaminu 1h, praca samodzielna studenta 14h).
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
K_W10 ma podstawową wiedzę o najnowszych osiągnięciach metod badań interdyscyplinarnych w naukach humanistycznych, społecznych, ścisłych i przyrodniczych
K_U01 potrafi selekcjonować oraz interpretować informacje pochodzące z różnych źródeł tekstowych, ikonograficznych, elektronicznych
K_U05 posiada podstawowe umiejętności wykorzystywania interdyscyplinarnych metod i narzędzi badawczych w analizie zjawisk kultury współczesnej
K_K01 rozumie potrzebę nieustannego kształcenia po ukończeniu studiów
K_K03 rozumie dynamikę rozwoju naukowego, kulturowego i społecznego oraz śledzi nowe metody i paradygmaty badawcze
– definiuje podstawowe pojęcia chemii (atom, cząsteczka, reakcja chemiczna) i odnosi je do pojęć fizyki (cząstka elementarna, proces elementarny)
– ilustruje przebieg reakcji chemicznej za pomocą równania
– rozpoznaje granularną budowę materii na różnych poziomach samoorganizacji
– opisuje rozwój chemii na tle innych nauk ścisłych i przyrodniczych
– wyjaśnia powstanie, historię, rolę i misję cywilizacyjną chemii w przeszłości i w świecie współczesnym
– rozróżnia, klasyfikuje i porównuje podstawowe poddziedziny współczesnej chemii
– analizuje związki między chemią a naukami humanistycznymi
– osądza obecny stopień rozwoju chemii jako nauki przyrodniczej
Kryteria oceniania
Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność), praca semestralna (o jednym wybranym pierwiastku chemicznym w dowolnej formie literackiej), egzamin ustny. Wymagania egzaminacyjne: znajomość historii odkrycia, cech i zastosowań praktycznych jednego wybranego pierwiastka chemicznego
Literatura
[1] Theodore Gray "Wielka księga pierwiastków, z których zbudowany jest Wszechświat", wyd. Bellona, Warszawa 2011.
[2] Bill Bryson "Krótka historia prawie wszystkiego", wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2009.
[3] Mircea Eliade "Kowale i alchemicy", wyd. Aletheia, Warszawa 2007.
[4] Richard Holmes "Wiek cudów: jak odkrywano piękno i grozę nauki ", wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2010.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: