Inscenizacje teatralne Dziadów a filmowa adaptacja dramatu 4018-KON159-CLASS
Przedmiotem zajęć są Dziady Mickiewicza w teatralnej oraz filmowej recepcji, ze szczególnym uwzględnieniem Lawy Tadeusza Konwickiego, analizowanej w kontekście tradycji inscenizacyjnej dramatu Mickiewicza. Punktem wyjścia i centrum problemowym konwersatorium stanie się filmowa adaptacja z 1988 roku, Lawa. Opowieść o „Dziadach” Adama Mickiewicza, dokonana przez Tadeusza Konwickiego, w intencji adaptatora będąca swoistą summą inscenizacji teatralnych dramatu Mickiewicza. Zajęcia przybliżyć mają także samą twórczość adaptatora, jednego z najważniejszych twórców powojennej polskiej kultury, a uznanego przez Marię Janion za „medium romantyczne”. Istotnym kontekstem analiz będą najważniejsze, XX-wieczne inscenizacje Dziadów, zwłaszcza te, do których odwołuje się reżyser Lawy. Zatem uczestnicy konwersatorium zapoznają się z Dziadami w reżyserii A. Bardiniego, K. Dejmka, K. Swinarskiego, J. Grzegorzewskiego, a szerszym kontekstem interpretacyjnym staną się propozycje lektury dramatu Mickiewicza opracowane przez twórców teatralnych: S. Wyspiańskiego, L. Schillera, M. Limanowskiego, J. Grotowskiego, oraz antropologów teatru, m.in. L. Kolankiewicza. Uczestnicy konwersatorium zapoznają się także z możliwością analizy Lawy Konwickiego jako syntezy wielu wątków XX-wiecznej kultury polskiej.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu zajęć student:
K_W15 ma podstawową wiedzę na temat współczesnego życia kulturalnego w Polsce i Europie;
K_U01 potrafi selekcjonować oraz interpretować informacje pochodzące z różnych źródeł tekstowych, ikonograficznych, elektronicznych;
K_U02 potrafi dokonywać analizy tekstów artystycznych, filozoficznych i socjologicznych za pomocą odpowiednich narzędzi badawczych oraz prezentować wyniki swych prac
K_U06 potrafi zastosować uzyskaną wiedzę teoretyczną w działaniach kulturowych o charakterze społecznym;
K_K09 czynnie uczestniczy w życiu kulturalnym i społecznym, wyzyskując wszelkie formy medialne, artystyczne i naukowe.
Kryteria oceniania
- Aktywność na zajęciach.
- Zajęcia kończą się kolokwium zaliczeniowym, podczas którego student formułuje pisemną wypowiedź na zadany temat.
Literatura
Teksty dotyczące Dziadów i teatralnych inscenizacji dramatu:
G. Sand, Szkic o dramacie fantastycznym, w: tejże, Eseje, przeł. S. Kożuchowski, M. Dramińska-Joczowa, Warszawa 1958.
Z. Raszewski, Słowacki i Mickiewicz wobec teatru romantycznego, „Pamiętnik Literacki” 1959, z. 1-3.
K. Górski, Przezwyciężenie prometeizmu w III części Dziadów, w tegoż: Adam Mickiewicz. Artyzm i język, Warszawa 1977.
W. Szturc, „Dziadów” Adama Mickiewicza część trzecia – misterium wskrzeszenia nadziei, „Przegląd Humanistyczny” 1986, nr 3-4.
R. Przybylski, Słowo i milczenie bohatera Polaków: studium o Dziadach, Warszawa 1993.
A. Ziołowicz, „Misteria polskie”. Z problemów misteryjności w dramacie romantycznym i młodopolskim, Kraków 1996.
A. Kowalczykowa, Dramat i teatr romantyczny, Warszawa 1997.
Dziady Adama Mickiewicza: poemat – adaptacje –tradycje, pod red. B. Doparta, Kraków 1999.
L. Kolankiewicz, Dziady. Teatr święta zmarłych, Gdańsk 1999.
J. Skuczyński, Misterium teatralne: Mickiewicz i inni. Studia i szkice z dziejów dramatu i teatru XIX i XX wieku, Toruń 2000.
M. Janion, Powstrzymać Prometeusza, w tejże; Wobec zła, Chotomów 1989.
G. Charytoniuk-Michiej, Obrzęd dziadów w dokumentach i w cyklu Mickiewicza, Warszawa 2011.
M. Kalinowska, Dwie interpretacje Dziadów J. M. Rymkiewicza i Cz. Miłosza, w: Trzynaście arcydzieł romantycznych, pod red. M. Gumkowskiego i E. Kiślak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997.
Mieczysław Limanowski. Człowiek, twórca, świadek czasów, pod red. M. Kalinowskiej i A. Sadurskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1998.
J. Timoszewicz, Dziady w inscenizacji Leona Schillera. Partytura i jej wykonanie, Warszawa 1970.
J. Walaszek, Konrad Swinarski i jego krakowskie inscenizacje, Warszawa 1991.
M. Halberda, P. Łaguna, W. Szulczyński, J. Walaszek, Dziady Adama Mickiewicza w inscenizacji Konrada Swinarskiego. Opis przedstawienia, Kraków 1998.
Dziady od Wyspiańskiego do Grzegorzewskiego, pod red. T. Kornasia i G. Niziołka, Kraków 1999.
D. Kuźnicka, Obszary zwątpień i nadziei: inscenizacje Jerzego Grzegorzewskiego 1966-2005, Warszawa 2006.
J. Wnuczyńska, Aniołowie w III części Dziadów Adama Mickiewicza i w teatralnych realizacjach dramatu w XX wieku, Kraków 2007.
Teksty dotyczące Tadeusza Konwickiego i "Lawy" (także recenzje):
M. Boni, Kino pielgrzymstwa narodu polskiego, „Film” 1989, nr 50
M. Janion, Krwotok lawy, „Kultura i Życie”, dod. do „Życia Warszawy” z 5 I 1990, przedr. w: tejże, Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów, Warszawa 1991.
P. Kaniecki, Ekumenizm etniczny w filmach Tadeusza Konwickiego, „Kwartalnik Filmowy” 2007 nr 57-58.
P. Kaniecki, Lawa. Opowieść o "Dziadach" Adama Mickiewicza, Poznań 2008.
P. Kaniecki, «Lawa» Tadeusza Konwickiego jako „film o Mickiewiczu na podstawie «Dziadów»”, w: Biografistyka filmowa. Ekranowe interpretacje losów i faktów, pod red. T. Szczepańskiego i S. Kołos, Toruń 2007.
M. Kłobukowski, „Lawa”, czyli Konwickiego gra o „Dziady”, w: Scena i ekran. Przestrzeń dialogu interartystycznego, red. J. Skuczyński i P. Skrzypczak, Toruń 2007.
I. Kolasińska, Z mroku nocy w stronę światła, w: „Dziady” Adama Mickiewicza. Poemat. Adaptacje. Tradycje, red. B. Dopart, Kraków 1999.
T. Lubelski, Krewniacy z Litwy. Narodziny adaptacji z ducha wspólnoty, „Kwartalnik Filmowy” 2007, jesień (nr 59).
Z. Majchrowski, Improwizacja jak „lawa”, w: tegoż, Cela Konrada. Powracając do Mickiewicza, Gdańsk 1998.
T. Miłkowski, Nasz naród jak lawa…, „Kultura” 1989 nr 46.
Z. Pietrasik, Tajny obrzęd, „Polityka” 1989, nr 47.
A. Werner, „Lawa”, czyli filmowe „Dziady”, w: tegoż, To jest kino,Warszawa 1999.
Teksty Tadeusza Konwickiego:
Jak kręciłem „Lawę”?, „Akcent” 1992, nr 2-3; przedr.: Magia kina, zebrał i oprac. J. Wróblewski, Warszawa 1995, przedruk?: T. Konwicki, Wiatr i pył, Warszawa 2008.
O szmalcownikach [felieton z cyklu "Horyzont zdarzeń"], "Charaktery" 1999 nr 2.
Mickiewiczowie młodsi, „Gazeta Wyborcza” z 25 XI 2005; przedr. Wiatr i pył.
[fragmenty scenariusza i scenopisu "Lawy"], w: Tadeusz Konwicki, W pośpiechu. Rozmawia z Przemysławem Kanieckim, Warszawa 2011.
Wywiady udzielone przez Tadeusza Konwickiego:
Szarża. Z Tadeuszem Konwickim o realizowanym przez niego filmie wg „Dziadów” rozmawia Ewa Berberyusz, „Tygodnik Powszechny” 1988 nr 37; przedr.: "Nasze histerie i nasze nadzieje. Spotkania z Tadeuszem Konwickim", Warszawa 2012.
W szponach romantyzmu. Z Tadeuszem Konwickim rozmawia Elżbieta Sawicka, „Odra” 1988 nr 1; przedr. "Nasze histerie i nasze nadzieje".
Nasi bracia w grzechach i świętości. Z Tadeuszem Konwickim rozmawia Elżbieta Sawicka, „Odra” 1987 nr 12; przedr. "Nasze histerie i nasze nadzieje".
Mickiewicz przywołany. Z Tadeuszem Konwickim rozmawia Tadeusz Sobolewski, „Przegląd Katolicki” 1989 nr 18; przedruk w tegoż, Za duży blask. O kinie współczesnym, Kraków 2004.
Jesteśmy wciąż tacy sami. Z Tadeuszem Konwickim rozmawia Tadeusz Sobolewski, „Powściągliwość i Praca” 1986 nr 6; przedr.: „Litteraria Copernicana” 2008, nr 1; przedr. "Nasze histerie i nasze nadzieje".
Konspiracyjna premiera. Z Tadeuszem Konwickim rozmawia Elżbieta Sawicka, „Plus”, dod. do „Rzeczpospolitej”, z 18-19 XI 1989; przedr. "Nasze histerie i nasze nadzieje".
M. Terlecka-Reksnis, Podróż sentymentalna, „Polityka” 1989 nr 48.
M. Terlecka-Reksnis, „Dziady” pod murami Kremla, „Litteraria Copernicana” 2008 nr 1.
Fenomen Wilna, „Życie Warszawy” z 18/19.05.1991; przedruki: „Więź” 1991, nr 10, „Magazyn Wileński” 1991, nr 11, „Kultura i Życie” 1991, nr 10.
Nasze histerie i nasze nadzieje. Z Tadeuszem Konwickim rozmawia Małgorzata Terlecka-Reksnis, „Gazeta Wyborcza” z 3 I 1994; przedr. "Nasze histerie i nasze nadzieje".
To my jesteśmy „Czterdzieści i cztery”. Z Tadeuszem Konwickim rozmawia Tadeusz Lubelski, „Kino” 1999nr 4.
Pamiętam, że było gorąco, rozmowy przeprowadzili K. Bielas i J. Szczerba, Kraków 2001 (fragmenty, zwłaszcza rozdział "Gdybym pochodził z Bydgoszczy").T. Konwicki, W pośpiechu. Rozmawia z Przemysławem Kanieckim, Warszawa 2011 (fragmenty).
Wywiady ze współtwórcami "Lawy":
J. Szczerba, Oko pana Konwickiego [rozmowa z Dżamilą Ankiewicz i Jolantą Piętek], „Gazeta Wyborcza” z 11 II 2009.
M. Terlecka-Reksnis, Holoubek. Rozmowy, Warszawa 2008.
Widzę muzykę. Z Zygmuntem Koniecznym rozmawia Łukasz Maciejewski, przedr.: Ł. Maciejewski, "Przygoda myśli", Kraków 2009.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: