Historia integracji europejskiej: od zarania do współczesności 4003-HIEU-B-OG

Zakres tematów:
1. Idea zjednoczonej Europy przed 1945 rokiem
Mitologia „Europy” – od Karola Wielkiego do Napoleona
XIX wieczne wizje jedności (np. Wojciech B. Jastrzębowski, Victor Hugo)
Wizje problemów zjednoczenia Europy po I wojnie światowej: Paneuropa (Richard Coudenhove-Kalergi), Liga Narodów (m.in. Aristide Briand)
2. II wojna światowa i wpływ na ideę integracji
Idea unii celnej Beneluksu (m.in. Paul-Henri Spaak)
Manifest Ventotene (Altiero Spinelli)
Rola polskich liderów w refleksji o powojennej Europie (gen. Władysław Sikorski, Józef Retinger)
3. Wizje zjednoczonej Europy w powojennej Europie
Geneza i wizje Winstona Churchilla (zwł. Zurych 1946)
Znaczenie i rola Kongresu w Hadze (1948)
Przygotowanie, kontekst i ogłoszenie deklaracji (planu) Roberta Schumana
Pozostali ojcowie Europy: Konrad Adenauer, Alcide de Gasperi
4. Traktaty: Paryski (EWWiS, 1951) oraz Rzymskie (1957) i powstanie EWG i EURATOM
1951: „Wieczny” pokój, aby „wojna była niemożliwa” (Jean Monnet)
Europejska Wspólnota Obronna: powody porażki
1957: Gospodarka, od planu Marshalla do unii celnej EWG
5. Kryzysy i konsolidacja lat 60.
Spór koncepcji silnej władzy centralnej (Walter Hallstein) i generała de Gaulle’a („puste krzesło”)
Rozwój koncepcji prawa europejskiego. Rola i znaczenie Trybunału Sprawiedliwości
Ewolucja koncepcji suwerenności we Wspólnotach
6. Przyszłość i rozszerzenie w latach 70.
Raport Wernera (1970) o unii gospodarczo-walutowej
Przyjęcie Wielkiej Brytanii, Danii i Irlandii (Margaret Thatcher w latach 1970-tych)
Utworzenie Rady Europejskiej (Valery Giscard d’Estaing)
Pierwsze wybory europejskie (Simone Veil)
7. Pogłębienie integracji i dalsze rozszerzenia lat 80.
Geneza idei rynku wewnętrznego (Jacques Delors, Margaret Thatcher)
W stronę „Unii Europejskiej” (Altiero Spinelli, „Klub Krokodyla” 1984) i symbole europejskie
Nowe przywództwo europejskie: François Mitterrand i Helmut Kohl (pojednanie 1984)
Rozszerzenia południowe: Grecja (1981), Hiszpania oraz Portugalia (1986)
8. Unia Europejska od 1992 (Maastricht)
Trzy filary Unii: ograniczenia „metody wspólnotowej”
Unia Gospodarcza i Walutowa (strefa euro)
Obywatelstwo UE a obywatelstwo narodowe
„Współdecydowanie” z Parlamentem Europejskim jako nowy sposób działania
9. Traktaty z Amsterdamu i Nicei – reforma instytucji
Zmiany organizacji w polityce zagranicznej
Zmiany we współpracy w ramach sprawiedliwości i spraw wewnętrznych
Rozszerzenie 1995: Austria, Finlandia i Szwecja
Koncepcje przyszłości integracji w obliczu upadku muru berlińskiego
10. Rozszerzenie Unii w 2004 i 2007 roku – wyzwania transformacji
Proces akcesyjny państw Europy Środkowo-Wschodniej
Rola kryteriów kopenhaskich 1993
Konwergencja jako cel gospodarczy integracji europejskiej
11. Kryzys traktatu konstytucyjnego i Traktat z Lizbony (2009)
Projekt Konstytucji dla Europy – przyczyny porażki
Kluczowe zmiany Traktatu z Lizbony
Wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego
12. Kryzysy europejskie po 2009 roku
Kryzys finansowy w strefie euro (2009-2013), rola EBC (Mario Draghi)
Kryzysy migracyjne (od 2015), rola kanclerz Niemiec Angeli Merkel
Wzrost populizmu i eurosceptycyzmu (m.in. referenda w Grecji 2015, Danii 2015, Niderlandach 2016, na Węgrzech 2016)
13. Brexit i jego konsekwencje
Geneza referendum w Wielkiej Brytanii (2016)
Proces negocjacji i wyjścia (2020)
Wpływ Brexitu na nastoje opinii publicznej w UE (Eurostat)
14. Pandemia koronawirusa a przyszłość UE
Covid-19 w UE: instynktowny paraliż decyzyjny i stopniowe przywrócenie rynku wewnętrznego
Oczekiwania społeczne a brak kompetencji wspólnotowych. Rola Komisji Europejskiej (Ursula von der Leyen)
Fundusz Odbudowy po pandemii: geneza i znaczenie
Lekcje z pandemii dla przyszłości integracji europejskiej
15. UE wobec wojny w Ukrainie i zmieniającego się ładu światowego
Reakcja UE i państw członkowskich na inwazję Rosji
W stronę nowej architektury bezpieczeństwa w Europie (2022-2024 i od 2025), w tym bezpieczeństwa energetycznego
Transformacja klimatyczno-energetyczna i równowaga emisyjna jako cel integracji do 2050 roku („Zielony Ład”)
Nowy impuls dla rozszerzenia UE na Bałkany i w Europie Wschodniej