Humanizacja medycny 3900-2HU
Przedmiot składa się z wykładu (15 godzin) oraz ćwiczeń (15 godzin).
Tematy wykładów:
1) Pojęcie humanistycznych aspektów medycyny. Humanizacja medycyny w obliczu wyzwań współczesności. Medycyna jako przedsięwzięcie oparte na wartościach.
2) Doświadczenie choroby i dynamika relacji lekarz – pacjent. Przyczyny dehumanizacji i procesy dehumanizacyjne we współczesnej medycynie.
3) Medycyna i płeć. Znaczenie tożsamości płciowej w opiece zdrowotnej.
4) Medycyna i duchowość: nie tylko opieka duszpasterska.
5) Medycyna narracyjna. Jak człowiek rozumie własne zdrowie i chorobę. Upodmiotowienie pacjenta w systemie ochrony zdrowia.
6) Doświadczenie leczenia. Wyzwania psychologiczne związane z wykonywaniem pracy lekarza.
Tematy ćwiczeń:
1) Zdrowie i choroba w ujęciu językowo-kulturowym. Perspektywa pacjenta. Potoczne myślenie o chorobach i zjawiskach pokrewnych.
2) Rozmowa o bólu i cierpieniu. Metody opisu i pomiaru bólu wobec języka, jakim posługują się pacjenci. Stereotypy dotyczące chorób związanych z bólem.
3) Metafora w medycynie, w doświadczeniu choroby i w komunikacji z pacjentem. Odkrywanie typowych metafor w tekstach i tworzenie niekonwencjonalnych modeli metaforycznych opisujących chorobę, uwzględniających perspektywę pacjenta.
4) Narracyjny (i semiotyczny) charakter medycyny. Opowieści osób żyjących z chorobą jako źródło wiedzy o ludzkim doświadczeniu i czynnik kształtujący kompetencje komunikacyjne lekarzy profesjonalistów.
5) Elementy medycyny narracyjnej w praktyce klinicznej (uważne czytanie i słuchanie).
Poza bieżącą pracą na zajęciach w ramach ćwiczeń studenci realizują własne projekty i prezentują wstępne wyniki w grupach. Celem projektów zaliczeniowych jest analiza narracji pacjenta na temat doświadczenia choroby, kontaktu z systemem opieki medycznej oraz relacji z pracownikami medycznymi. W analizie studenci wykorzystują kategorie opisu poznane na ćwiczeniach oraz na wykładach (m.in. sposoby rozumienia choroby i doświadczenie „siebie” przez pacjenta, słowa opisujące ból, metaforyka, schematy narracyjne, rola lekarza w doświadczeniu pacjenta, autorefleksja).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza: Student/Studentka po zaliczeniu wykładu zna i rozumie:
D.W1. społeczny wymiar zdrowia i choroby, wpływ środowiska społecznego (rodziny, sieci relacji społecznych) i nierówności społecznych oraz społeczno-kulturowych różnic na stan zdrowia, a także rolę stresu społecznego w zachowaniach zdrowotnych i autodestrukcyjnych
D.W4. postawy społeczne wobec znaczenia zdrowia, choroby, niepełnosprawności i starości, konsekwencje społeczne choroby i niepełnosprawności oraz bariery społeczno-kulturowe, a także koncepcję jakości życia uwarunkowaną stanem zdrowia
D.W6. znaczenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej w procesie komunikowania się z pacjentem oraz pojęcie zaufania w interakcji z pacjentem
D.W7. psychospołeczne konsekwencje hospitalizacji i choroby przewlekłej
D.W8. funkcjonowanie podmiotów systemu ochrony zdrowia i społeczną rolę lekarza
D.W11. problematykę adaptacji pacjenta i jego rodziny do choroby jako sytuacji trudnej oraz do związanych z nią wydarzeń, w tym umierania i procesu żałoby rodziny
D.W17. prawa pacjenta
Umiejętności: Student/Studentka po zaliczeniu wykładu potrafi:
D.U16. wykazywać odpowiedzialność za podnoszenie swoich kwalifikacji i przekazywanie wiedzy innym
D.U17. krytycznie analizować piśmiennictwo medyczne, w tym w języku angielskim, i wyciągać wnioski
Kompetencje społeczne: Student/Studentka po zaliczeniu wykładu jest gotów/gotowa do:
K_K2. kierowania się dobrem pacjenta
K_K5. dostrzegania i rozpoznawania własnych ograniczeń oraz dokonywania samooceny deficytów i potrzeb edukacyjnych
K_K9. wdrażania zasad koleżeństwa zawodowego i współpracy w zespole specjalistów, w tym z przedstawicielami innych zawodów medycznych, także w środowisku wielokulturowym i wielonarodowościowym
Umiejętności: Student/Studentka po zaliczeniu ćwiczeń zna i rozumie:
D.W4. postawy społeczne wobec znaczenia zdrowia, choroby, niepełnosprawności i starości, konsekwencje społeczne choroby i niepełnosprawności oraz bariery społeczno-kulturowe, a także koncepcję jakości życia uwarunkowaną stanem zdrowia
D.W6. znaczenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej w procesie komunikowania się z pacjentem oraz pojęcie zaufania w interakcji z pacjentem
D.W7. psychospołeczne konsekwencje hospitalizacji i choroby przewlekłej
D.W8. funkcjonowanie podmiotów systemu ochrony zdrowia i społeczną rolę lekarza
Umiejętności: Student/Studentka po zaliczeniu ćwiczeń potrafi:
D.U1. uwzględniać w procesie postępowania terapeutycznego subiektywne potrzeby i oczekiwania pacjenta wynikające z uwarunkowań społeczno-kulturowych
D.U4. budować atmosferę zaufania podczas całego procesu diagnostycznego i leczenia
D.U5. przeprowadzać rozmowę z pacjentem dorosłym, dzieckiem i rodziną z zastosowaniem techniki aktywnego słuchania i wyrażania empatii oraz rozmawiać z pacjentem o jego sytuacji życiowej
D.U15. przestrzegać praw pacjenta
D.U16. wykazywać odpowiedzialność za podnoszenie swoich kwalifikacji i przekazywanie wiedzy innym
D.U17. krytycznie analizować piśmiennictwo medyczne, w tym w języku angielskim, i wyciągać wnioski
Kompetencje społeczne: Student/Studentka po zaliczeniu ćwiczeń jest gotów/gotowa do:
K_K1. nawiązania i utrzymania głębokiego oraz pełnego szacunku kontaktu z pacjentem, a także okazywania zrozumienia dla różnic światopoglądowych i kulturowych
K_K2. kierowania się dobrem pacjenta
K_K4. podejmowania działań wobec pacjenta w oparciu o zasady etyczne, ze świadomością społecznych uwarunkowań i ograniczeń wynikających z choroby
K_K5. dostrzegania i rozpoznawania własnych ograniczeń oraz dokonywania samooceny deficytów i potrzeb edukacyjnych
K_K9. wdrażania zasad koleżeństwa zawodowego i współpracy w zespole specjalistów, w tym z przedstawicielami innych zawodów medycznych, także w środowisku wielokulturowym i wielonarodowościowym
Kryteria oceniania
Podstawą zaliczenia wykładu są:
- obecność na wykładzie (dopuszczalna jest 1 nieobecność)
- test otwarty z wiedzy z zakresu wykładu.
Podstawą zaliczenia ćwiczeń są:
- obecność na zajęciach (dopuszczalna 1 nieobecność) i aktywność (znajomość lektur, udział w dyskusjach),
- przygotowanie projektu (analiza narracji pacjenta z uwzględnieniem kategorii omawianych podczas ćwiczeń i na wykładzie)
Szczegóły dotyczące projektu zaliczeniowego zostaną omówione podczas ćwiczeń.
Ocena końcowa z przedmiotu to suma punktów z ćwiczeń i z wykładu. Maksymalnie można zdobyć 50 punktów: 24 z wykładu i 26 z ćwiczeń. Aby zaliczyć przedmiot, student musi uzyskać minimum 30 punktów (60%).
Literatura
Literatura do wykładu
- Imieliński K. (red.), Humanistyczne aspekty medycyny, Warszawa 1997.
- Izdebski Z., Mazur J., Furman-Kwiatkowska K., Kozakiewicz A., Białorudzki M., Humanizacja procesu leczenia i komunikacji klinicznej pomiędzy pacjentem a personelem medycznym przed i w czasie pandemii COVID-19, Warszawa 2023.
- Kaczmarek E., Przegląd metod dydaktycznych zalecanych w nauczaniu etyki medycznej oraz Andrusiewicz J., Łuków P., Różyńska J., Piasecki J., Baza krótkich kazusów wraz z opracowaniem do wykorzystania na zajęciach z bioetyki, w: Edukacja bioetyczna na uczelniach medycznych, red. P. Łuków, Warszawa 2022.
- Łuków P., Humanistyczna orientacja systemu ochrony zdrowia, w: Etyczno-prawne uwarunkowania opieki nad pacjentem, red. E. Baum, D. Karkowska, A. Nowak, R. Staszewski, Poznań 2023, s. 17-29.
- Suchorzewka J., Olejniczak M. (red.), Humanizacja medycyny, Kraków 2011.
- Szczeklik A., Katharsis. O uzdrowicielskiej mocy nauki i sztuki, Kraków 2009.
- Woynarowska B. (red.), Edukacja zdrowotna, Warszawa 2017.
Literatura do ćwiczeń
- Antoszewska B., Ku człowiekowi. Doświadczenie relacji z pacjentem w narracjach lekarzy. Wybrane zagadnienia pedagogiki leczniczej, Kraków 2018.
- Baranowska M., To jest wasze życie. Być sobą w chorobie przewlekłej, Wołowiec 2011.
- Charon R. i in. Medycyna narracyjna. Teoria i praktyka, tłum. M. Świątkowska, Kraków 2020.
- Chojnacka-Kuraś M. (red.), Medycyna narracyjna. Opowieści o doświadczeniu choroby w perspektywie medycznej i humanistycznej, Warszawa 2019.
- Domaradzki J., O skrytości zdrowia. O problemach z konceptualizacją pojęcia zdrowie, „Hygeia Public Health” 2013, 48, 4, s. 408-419.
- Domaradzki J., Triada choroba, poczucie dyskomfortu i chorowanie i jej współczesna interpretacja, „Hygeia Public Health” 2014, nr 49, 2, s. 197-201.
- Domaradzki J., Medycyna i jej metafory. O roli metafor w komunikacji lekarz – pacjent, „Kultura i Edukacja” 2015, nr 3 (109), s. 27-46.
- Eichelberger W., Stanisławska I., Być lekarzem, być pacjentem, Warszawa 2013.
- Kaczkowski J., Jabłońska K., Żyć aż do końca. Instrukcja obsługi choroby, Warszawa 2017.
- Launer J., Narrative-Based Practice in Health and Social Care. Conversations Inviting Change, New York 2018.
- Ładoń M., Choroba jako literatura. Studia maladyczne, Katowice 2019.
- Munro A., Wiszący most, przeł. T. Oziewicz, w: tejże Kocha, lubi, szanuje…, Kraków 2015, s. 77-118.
- Nowaczyk M.J.M., Nasze życie jest opowieścią: czym jest medycyna narracyjna? „Medycyna Praktyczna” 2014, 10, s. 125–128.
- Reisfield G., Wilson G., Use of metaphor in the discourse on cancer, „Journal of Clinical Oncology” 2004, nr 22(19), s. 4024-4027.
- Reszka P., Mali bogowie. O znieczulicy polskich lekarzy, Warszawa 2017.
- Silverman J., Kurtz S., Draper J., Umiejętności komunikowania się z pacjentami, Kraków 2018.
- Sontag S., Choroba jako metafora, tłum. J. Anders, Kraków 2016.
- Wierciński H., Rak. Antropologiczne studium praktyk i narracji, Warszawa 2015.
- Zapała J., Compliance, adherence i concordance w relacji między lekarzem a pacjentem jako zintegrowany model komunikacji, „Psychoonkologia” 2018, 22 (3), s. 102–106.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: