Współczesne teorie świadomości 3800-WTS25-S
Od około 30 lat możemy zaobserwować duży wzrost zainteresowania badaniem świadomości oraz podejmowane próby jej naukowego wyjaśnienia. Badacze świadomości wychodząc od filozoficznych teorii łączą wiedzę z zakresu neuronauki, psychologii, modelowania komputerowego. Spośród bardzo wielu publikacji na temat świadomości na pierwszy plan wybijają się te związane z teoriami takimi jak: Higher Order Thought/Perception Theory, Integrated Information Theory, Global Workspace Theory, Predictive Processing.
Na seminarium będziemy omawiać te wiodące teorie świadomości i związane z nimi zagadnienia. Zastanowimy się nad ich filozoficznymi założeniami, mocą eksplanacyjną, proponowanymi metodami badawczymi i modelowania świadomości. Omówimy również problemy związane z testem na obecność świadomości, wykrywaniem neuronalnych korelatów świadomości, badaniami nad doświadczeniem psychodelicznym i czy mogą one pomóc w wyjaśnianiu świadomości, temporalnością świadomości, a także możliwością posiadania świadomości przez sztuczną inteligencję.
Tematy zajęć:
1. Wprowadzenie
2. Definiowanie i wyjaśnianie świadomości
3. Teoria globalnej przestrzeni roboczej (Global Workspace Theory)
4. Teoria myśli wyższego rzędu (Higher Order Thought Theory)
5. Teoria kodowania predykcyjnego (Predictive Coding)
6. Teoria Zintegrowanej Informacji (Integrated Information Theory)
7. Metody badawcze w nauce o świadomości 1 - Introspekcja
8. Metody badawcze w nauce o świadomości 2 - neuroobrazowanie
9. Metody badawcze w nauce o świadomości 3 - VR
10. Pomiar świadomości
11. Czas i świadomość
12. Świadomość i AI
13. Świadomość i doświadczenie psychodeliczne
14. Podsumowanie
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza:
- zna najważniejsze pojęcia występujące w literaturze z zakresu nauki o świadomości
- zna główne teorie świadomości
- zna podstawowe metody badania świadomości
Nabyte umiejętności:
- potrafi zrekonstruować główne tezy wybranych teorii świadomości
- potrafi zbudować własną argumentację na tematy poruszane na zajęciach
- potrafi przygotować wystąpienie ustne lub pracę pisemną na poruszany na zajęciach temat
Nabyte kompetencje społeczne:
- jest otwarty na nowe idee i gotowy do zmiany opinii w świetle dostępnych argumentów
Kryteria oceniania
Referat (prezentacja) na zajęciach
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2
Literatura
Poniższa lista ma charakter orientacyjny. Lista wybranych lektur obowiązkowych zostanie podana na pierwszych zajęciach.
Baars, B. J. (1997). In the theater of consciousness: The workspace of the mind. Oxford University Press, USA.
Baars, B. J. (1997). In the theatre of consciousness. Global workspace theory, a rigorous scientific theory of consciousness. Journal of consciousness Studies, 4(4), 292-309.
Bayne, T., Hohwy, J., & Owen, A. M. (2016). Are there levels of consciousness?. Trends in cognitive sciences, 20(6), 405-413.
Bayne, T., Seth, A. K., Massimini, M., Shepherd, J., Cleeremans, A., Fleming, S. M., ... & Mudrik, L. (2024). Tests for consciousness in humans and beyond. Trends in cognitive sciences.
Brown, R., Lau, H., & LeDoux, J. E. (2019). Understanding the higher-order approach to consciousness. Trends in cognitive sciences, 23(9), 754-768.
Chalmers, D. J. (1996). The conscious mind: in search of a theory of conscious experience. New York: Oxford University Press.
Clark, A. (2018). Beyond the 'bayesian blur': Predictive processing and the nature of subjective experience. Journal of Consciousness Studies, 25(3-4), 71–87.
Dehaene, S., & Changeux, J. P. (2011). Experimental and theoretical approaches to conscious processing. Neuron, 70(2), 200-227.
Dehaene, S., Lau, H., & Kouider, S. (2021). What is consciousness, and could machines have it?. Robotics, AI, and humanity: Science, ethics, and policy, 43-56.
IIT-Concerned., Klincewicz, M., Cheng, T. et al. (2025) What makes a theory of consciousness unscientific?. Nat Neurosci 28, 689–693.
Irvine, E. (2012). Consciousness as a scientific concept: A philosophy of science perspective (Vol. 5). Springer Science & Business Media.
Irvine, E. (2017). Explaining what?. Topoi, 36, 95-106.
Koch, C., Massimini, M., Boly, M., & Tononi, G. (2016). Neural correlates of consciousness: progress and problems. Nature reviews neuroscience, 17(5), 307-321.
Lau, H. (2022). In consciousness we trust: The cognitive neuroscience of subjective experience. Oxford University Press.
Lau, H., & Rosenthal, D. (2011). Empirical support for higher-order theories of conscious awareness. Trends in cognitive sciences, 15(8), 365-373.
Metzinger, T. (2004). Being no one: The self-model theory of subjectivity. MIT Press.
Northoff, G. (2023). Neurowaves: Brain, Time, and Consciousness. McGill-Queen's Press.
Presti, D. E. (2017). Altered States of Consciousness: Drug‐Induced States. The Blackwell companion to consciousness, 171-186.
Rosenthal, D. (2005). Consciousness and mind. Clarendon Press.
Seth AK. (2018) Consciousness: The last 50 years (and the next). Brain and Neuroscience Advances 2.
Seth, A.K., Bayne, T. (2022) Theories of consciousness. Nat Rev Neurosci 23, 439–452.
Seth A. K. & Hohwy J., (2021) Predictive processing as an empirical theory for consciousness science, Cognitive Neuroscience, 12:2, 89-90
Spener, M. (2024). Introspection: First-person access in science and agency. Oxford University Press.
Tononi G, Koch C. (2015) Consciousness: here, there and everywhere? Phil. Trans. R. Soc. B 370: 20140167.
Wiese W. (2020) The science of consciousness does not need another theory, it needs a minimal unifying model, Neuroscience of Consciousness, Volume 2020, Issue 1.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: