Współczesna estetyka wobec relacji sztuka - życie codzienne. Od autonomii do użytku 3800-WER21-S-OG

Namysł nad kształtowaniem się pola estetyczności i rozumienia sztuki w nowożytnej filozofii będzie przygotowaniem do śledzenia etapów ich rekonfiguracji w czasach klasycznej awangardy, neowangardy i post-artystycznej współczesności. Analizując teksty filozofów i krytyków sztuki (tj. Th. W. Adorno, P. Bürger, C. Greenberg, H. Foster, H. Broch, C. Bishop, N. Bouriand, J. Rancierre, S. Wright, C. Levine), poddawać będziemy rewizji tradycyjne wykładnie kategorii estetycznych z perspektywy przywracania sztuce potencjału krytycznego i eksploracji granic jej społeczno-politycznej sprawczości. Śledzić będziemy przesłanki zarówno autonomii jak i społecznej instrumentacji twórczości oraz demaskować jej współczesne przechwycenia przez mechanizmy kapitalizmu. Analizować będziemy racje przemawiające za koniecznością autonomizacji sztuki od osiągniętej postaci życia politycznego w imię antycypacji jego nowych konfiguracji. Poddawać będziemy analizie różne oblicza zaangażowania sztuki, dyskusję toczącą się wokół „sztuki krytycznej”, relacyjnej, partycypacyjnej i post-artystyczne działania podejmowane wobec problemów lokalnych i globalnego zagrożenia.

Proponowane tematy spotkań seminaryjnych ( dany temat przewidziany jest na co najmniej jedno trzygodzinne spotkanie)
1. U podstaw autonomii estetycznej: emancypacja estetyczności od codzienności w filozofii nowożytnej (od XVIII wiecznych fundamentów tradycyjnej refleksji estetycznej przez kantowską bezinteresowność sądów smaku i schillerowską „grę” po funkcjonowanie sztuki w społeczeństwie mieszczańskim)
2. Kult piękna - krytycznie; estetyzm, dandyzm i namysł nad kiczem (H.Broch, M.Kundera, Th. W. Adorno).
3. Twórczość jako kategoria estetyczna i jej przechwytywanie przez współczesny kapitalizm.
4. Eksperymentalne poszukiwania piękna i służebna rola artystów wobec społeczeństwa
w programach m. in: Arts and Crafts, Bauhausu i w polskiej awangardzie międzywojennej.
5. Programy architektoniczno-urbanistyczne modernizmu, a architektonizacja życia.
6. Awangardowa krytyka instytucji sztuki w społeczeństwie mieszczańskim oraz dialektyczność autonomii sztuk – teoria awangardy Petera Bürgera.
7. Estetyka oporu Th. W. Adorna.
8. Teoria awangardy C. Greenberga, a idea sztuki politycznej Hala Fostera .
9. Społeczny wymiar i granice prowokacji w sztuce; między awangardą, a demokracją (C. Levine).
10. Nicolas Bouriand i jego projekt estetyki relacyjnej ( tu także: sztuka jako amnezja, ekskluzja, zło społeczne).
11. Sztuka partycypacyjna ( C. Bishop)
12. Projekt estetyki jako polityki Rancierre’a , a sztuka krytyczna w Polsce.
13. Afektywny potencjał politycznego oddziaływania sztuki (E. van Alpen)
14. Estetyka otwarta ( W. Welsch) i zaangażowana (A. Berleant).
15. Od sztuki do życia (twórczość i zaangażowanie w epoce (S. Wright).

Rodzaj przedmiotu

seminaria monograficzne
ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Orientacja w zakresie nowożytnej i współczesnej filozofii i estetyki. Zainteresowanie teorią XX- wiecznych awangard, problematyką krytycznego potencjału sztuki.

Efekty kształcenia

Nabyta wiedza:
Student(ka) zna filozoficzno-kulturowe przesłanki kształtowania się autonomii estetycznej. Ma wiedzę na temat awangardowego przywracanie związków sztuki z realnością. Krytycznie analizuje kategorię piękna, estetyzmu i postmodernistyczne reinterpretacje wzniosłości. Zyskuje wiedzę na temat awangardowych poszukiwań społecznie użytecznego piękna w nowoczesności, zarazem jest w stanie poddać krytyczniej ocenie modernistyczne projekty architektonizacji życia Zna formułowane na polu filozofii i krytyki sztuki racje przemawiające za emancypacją sztuki od życia. Potrafi wskazać argumenty przemawiające na rzecz estetyki zaangażowania i oporu, waloryzującej akty twórczej niezgody na zastaną rzeczywistość. Zna aktualne dyskusje dotyczące sztuki relacyjnej i krytycznej, estetyki jako polityki, granic prowokacji artystycznej, afektywnego potencjału sztuki i sprawczości artystycznych ingerencji w pole społeczne. Ma świadomość, że współcześnie działania twórcze mogą wykraczać poza instytucjonalne granice sztuki.

Nabyte umiejętności:
Student(ka) potrafi wskazać na awangardowe źródła przyjmowanej przez współczesnych artystów postawy zaangażowania w sprawy społeczne i artykulacji niezgody na zastaną rzeczywistość. Dysponuje umiejętnością aplikacji współczesnych teorii estetycznych do krytycznego namysłu nad (wywrotowym, afektywnym) potencjałem sztuki i twórczymi ingerencjami w życie społeczne oraz ostrożnej oceny ich sprawczości.

Nabyte kompetencje społeczne:
Student(ka) po zajęciach potrafi usytuować działania współczesnych artystów w szerszym kontekście kulturowym i zastosować zdobytą wiedzę do krytycznej analizy stosowanych przez nich strategii nastawionych na generowanie zmian, rozwiązywanie aktualnych problemów bądź poszukiwanie nowych konfiguracji życia. Zdobywa kompetencje sprzyjające społecznemu aktywizmowi. Rozpoznaje także użytkową wartość post-artystycznych, twórczych działań podejmowanych w przestrzeni społecznej.

Kryteria oceniania

Warunkiem zaliczenia będzie opracowanie i prezentacja co najmniej jednego z tematów seminaryjnych (referat na ocenę) oraz branie aktywnego udziału dyskusjach na zajęciach.

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze

Literatura

I. Kant „Krytyka władzy sądzenia”, PWN, Warszawa, 1986; P. Bürger „Teoria awangardy”, Kraków, 2006; F. Schiller „Listy o estetycznym wychowaniu człowieka, „Aletheia”, Warszawa, 2011; J. Rancierre „Estetyka jako polityka”, Warszawa, „Krytyka polityczna”, Warszawa, 2007, tegoż: „Na brzegach politycznego”, „Korporacja Ha!art”, Kraków, 2008; tegoż: „Dzielenie postrzegalnego”, Korporacja Ha!art, Kraków, 2007; A. Żmijewski „Stosowane sztuki społeczne”; H. Broch „Kilka uwag o kiczu i inne eseje”, „Czytelnik”, Warszawa, 1998; C. Greenberg „Obrona modernizmu. Wybór esejów”, „Universitas”, Kraków, 2006; M. Kundera „Nieznośna lekkość bytu”, Warszawa, 1996; Th. W. Adorno „Teoria estetyczna”, Warszawa.1994; tegoż: „Minima moralia. Refleksje z poharatanego życia”, Kraków. 1999; P. Bourdieu „Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia”, Warszawa 2006; A. Berleant „Przemyśleć estetykę, „Universitas”, Kraków 2007, tegoż: „Wrażliwość i zmysły”, „Universitas”, Kraków, 2011; C. Levine „Od prowokacji do demokracji. Czyli o tym, dlaczego potrzebna nam sztuka”, Warszawa 2013; J-F. Lyotard „Odpowiedź na pytanie: co to jest postmodernizm”, [w:] R. Nycz [red.], „Postmodernizm. Antologia przekładów”. Kraków, 1998; tegoż: „Wzniosłość i awangarda”, [w:] „Teksty Drugie”, 2/3, 1996, tegoż: „Po wzniosłości: stanowisko estetyk”i, [w]: „Teksty Drugie”, 4, 1998; N. Bourriaud „Estetyka relacyjna”, Kraków 1998; C. Bishop „Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni”, Warszawa 2015; H. Foster, „Powrót Realnego”, w: tegoż, „Powrót realnego. Awangarda u schyłku XX wieku”, Kraków 2010; T. Pękala „Awangarda i ariergarda. Filozofia sztuki nowoczesnej”, Lublin, 2000; „Wieczna radość. Ekonomia polityczna społecznej kreatywności”, „Fundacja Bęc Zmiana”, Warszawa, 2011, U. Beck, A. Giddens, S. Lash „Modernizacja refleksyjna Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności”, PWN, Warszawa, 2009; A. Rejniak – Majewska „Puste miejsce po krytyce? Modernizm i materialistyczna rewizja autonomii sztuki”, „Wydawnictwo Officyna”, Łódź, 2014.
Zakres literatury seminaryjnej zostanie dookreślony na po konsultacji z uczestnikami zajęć.

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3800-WER21-S-OG w USOSweb