Wybrane problemy estetyki nowoczesności 3800-PPE25-S-OG

Na seminarium będą dyskutowane filozoficzne wersje odpowiedzi na pytania o zakres i funkcje tego, co estetyczne w kontekście wiodących tendencji filozoficznych, artystycznych i kulturowych późnej nowoczesności. Podstawą do dyskusji będą najnowsze opracowania filozofów, teoretyków kultury i estetyków, jak również przykłady współczesnych praktyk artystycznych. W powyżej zarysowanych ramach na seminarium będą dyskutowane następujące grupy zagadnień:

a/ modernistyczny spór o modernizm i przedmiotowość sztuki
Przedmiotem namysłu seminaryjnego staną się te zjawiska sztuki współczesnej oraz te teorie estetyczne, które wobec modernistycznego kryzysu tradycyjnych kategorii estetycznych podejmują temat potrzeby nowych ujęć przedmiotowego zakresu sztuki. Będą omawiane przykłady takiej sztuki, dyskutowane będą ujęcia m.in. Arhura Danto, Roberta Jaussa czy Scotha Lasha. W polu estetyki wspomnianym zmianom odpowiada nowa filozoficzna siatka pojęciowa, otwarta na przeobrażenia zachodzące we współczesnej kulturze (zwłaszcza odpowiadająca na zjawiska medializacji i estetyzacji). Następuje zacieranie granic między tym, co estetyczne i nieestetyczne, zaś charakterystyczne dla późnej nowoczesności (m.in. dla awangard) tendencje do autonomizacji tego, co estetyczne, stają się historycznie uwarunkowanym, przejściowym elementem kulturowych przekształceń. To, co estetyczne nie zajmuje już wydzielonej przestrzeni. Zakłada zarówno istnienie granic, jak i procesy ich zacierania.

b/ Artystyczne praktyki naprawcze, performatywne i partycypacyjne w dobie kryzysu doświadczenia
Bezinteresowny dystans, który cechował doświadczenie estetyczne w estetyce pokantowskiej coraz częściej zastępowany jest postawą zaangażowania i partycypacji. Cechują one nie tylko praktyki artystów, począwszy od awangardy, łamiących bariery między życiem i sztuką, nie tylko odbiorców, którzy stając się współtwórcami sztuki, kreują nowe formy życia, ale i samych teoretyków. Partycypacyjny i zaangażowany charakter nowych teorii sztuki, do których należą omawiane na seminarium koncepcje, polega na włączaniu się refleksji estetycznej w proces autokreacji: wprowadzając do praktyk artystycznych element autorefleksji, przyczynia się ona do wyłaniania się nowych, alternatywnych wobec tego, co zastane, form życia.
Dyskutowana będzie zasadność przekonania o przejściu humanistyki współczesnej, a szczególnie – filozoficznego namysłu nad nowoczesnością – do nowego paradygmatu określanego w kategoriach zwrotu performatywnego. Zwrot ten jest związany z powodzeniem artystycznych praktyk performatywnych. Wobec tezy o rosnącej performatywności kultury współczesnej i tezy o potrzebie podejmowania teoretycznego nad nią namysłu, warto przyjąć postawę dystansu wobec tonacji entuzjazmu, z jakim współczesna humanistyka wita powszechną dziś modę na performatywność oraz - pewnej bezrefleksyjności, z jaką modzie tej ulega.
Przedmiotem dyskusji będzie również sztuka partycypacyjna. Wykracza ona poza ramy gry z fikcjonalnością, a raczej – ściślej rzecz ujmując – dotyka granic tej gry eksponując bliskość sztuki i życia, a więc niefikcjonalny charakter tych działań. W przypadku sztuki partycypacyjnej jesteśmy już (lub artyści chcieliby, abyśmy byli) poza opozycją fikcja-rzeczywistość.

W ramach seminarium przewidziane są ilustracje multimedialne, możliwe będą wyjścia do muzeum i na wystawy.

Rodzaj przedmiotu

seminaria monograficzne
ogólnouniwersyteckie

Założenia (opisowo)

Warunkiem przyjęcia na seminarium jest znajomość głównych nurtów i pojęć filozofii współczesnej, ogólna orientacja w problematyce współczesnej kultury i sztuki.

Koordynatorzy przedmiotu

Iwona Lorenc

Efekty kształcenia

Student:
- zna (w języku polskim) podstawową terminologię współczesnej filozofii i estetyki w zakresie omawianych tematów
- ma szeroką znajomość i rozumie zależności między kształtowaniem się współczesnych diagnoz nowoczesności a zmianami w kulturze i sztuce
- samodzielnie interpretuje tekst filozoficzny, komentuje i konfrontuje tezy pochodzące z różnych tekstów
- określa stopień doniosłości (relewancji) stawianych tez dla badanego problemu.
- zna zakres posiadanej przez siebie wiedzy i posiadanych umiejętności oraz rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się
- uczestniczy w życiu artystycznym i kulturalnym, interesuje się nowatorskimi koncepcjami filozoficznymi i estetycznymi w powiązaniu z innymi częściami życia kulturalnego i społecznego.

Kryteria oceniania

Praca studentów w ramach seminarium będzie oceniana na podstawie obecności, jakości wygłoszonego referatu i aktywności na zajęciach. Warunki uzyskania poszczególnych ocen:
- (dst): umiarkowana aktywność
-(dst +): umiarkowana aktywność, referat oceniony na ocenę dostateczną
- (db): częsta aktywność, referat oceniony na ocenę dobrą
- (db+): częsta aktywność , referat oceniony na dobry +
- (bdb): częsta aktywność oraz bardzo dobry referat

Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2 w semestrze

Literatura

Literatura będzie modyfikowana i poszerzana na pierwszych zajęciach, zgodnie z oczekiwaniami uczestników. Poniższe propozycje mają wstępny charakter.

a/ modernistyczny spór o modernizm i przedmiotowość sztuki
- M.Jay, Pieśni doświadczenia. Nowoczesne amerykańskie i europejskie wariacje na uniwersalny temat, Universitas, Kraków 2008 ( fragm. dotyczące Benjamina i Adorna)
- R. Sheppard, Problematyka modernizmu europejskiego, w: Odkrywanie modernizmu, red. R. Nycz, Universitas 2004
-W. Welsch, Narodziny filozofii postmodernistycznej z ducha sztuki modernistycznej, przeł. J. Balbierz, w: Odkrywanie modernizmu, red. R. Nycz, Universitas, Kraków 2004.
-A. C. Danto, Świat sztuki. Pisma z filozofii sztuki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006 (fragm..)
-L. Sosnowski, Filozoficzny świat sztuki Arthura Danto, Wstęp do: A. C. Danto, Świat sztuki. Pisma z filozofii sztuki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006
- J. Margolis, Czym w gruncie rzeczy jest dzieło sztuki? , przekład zbiorowy, (fragm..) Kraków 2004
- H.Foster Powrót realnego. Awangarda u schyłku XX wieku, Kraków 2010 (frag.)
-M. Fried, Sztuka i przedmiotowość, przeł. K. Pijarski, w: „Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej”, 15 (2016)
-W. Welsch, Estetyka poza estetyką. O nową postać estetyki, przeł. K. Guczalska, Universitas, Kraków 2005, s. VI
-H. R.Jauss, Proces literacki modernizmu. Od Rousseau do Adorna, tłum. P.Bukowski, w: Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red, R. Nycz, Universitas, Kraków 2004, wyd. II
-S. Lash, Dyskurs czy figura? Postmodernizm jako system oznaczania, w: Odkrywanie modernizmu, wyd. jw.
- Jacques Rancière, Estetyka jako polityka, przeł. J.Kutyła, P. Mościcki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2007 (fragm..)

b/ Artystyczne praktyki naprawcze, performatywne i partycypacyjne w dobie kryzysu doświadczenia
- S. Ziżek, Patrząc z ukosa, Teksty 2, nr 1-2, 1998
- W. Flusser, Gest tworzenia w: Kultura pisma, Warszawa 2018
-W. Flusser, Sztuka i terapia, tamże
-Jon McKenzie, Performuj albo… Od dyscypliny do performansu, przeł. T.Kubikowski, Universitas, Kraków 2011
-E. Fischer-Lichte, Estetyka performatywności, r. V,VI
-E. Domańska, Zwrot performatywny we współczesnej humanistyce, Teksty Drugie, nr 5, 2007
-T. Załuski, Sztuka jako produkcja relacji, w: powrót modernizmu? Red. T. Pękala. Lublin 2013
- N. Abercrombie, S. Lash, B. Longhurst, Przedstawienie popularne: przerabianie realizmu, w: Odkrywanie modernizmu, red. R. Nycz (wyd. j.w.)
-N. Bourriaud, Estetyka relacyjna, przeł. L. Białkowski, Kraków 2012
-K. Wodiczko, A. Ostolski, Wodiczko. Socjoestetyka, Wydawnictwo krytyki Politycznej, Warszawa 2015

Więcej informacji

Więcej informacji o poziomie przedmiotu, roku studiów (i/lub semestrze) w którym się odbywa, o rodzaju i liczbie godzin zajęć - szukaj w planach studiów odpowiednich programów. Ten przedmiot jest związany z programami:

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 3800-PPE25-S-OG w USOSweb