Ontologia w Szkole Lwowsko-Warszawskiej II 3800-OSLW225-S
Przedmiotem rekonstrukcji, analizy i dyskusji podczas zajęć będą problemy metafizyczne będące przedmiotem badań w obrębie Szkoły Lwowsko-Warszawskiej z zakresu:
(I) ontologii wartości,
(II) ontologii dzieła sztuki (ze szczególnym uwzględnieniem dzieła literackiego) i przedmiotu przedstawionego w dziele sztuki,
(III) ontologii fikcji.
Główne zagadnienia, które zostaną omówione, przeanalizowane i przedyskutowane na zajęciach w drugim semestrze:
Ad (I) – Czym jest wartość? Jaki jest status ontyczny wartości? Czy wartość jest czymś obiektywnym czy subiektywnym? Względnym czy bezwzględnym? Jakie są rodzaje wartości etycznych i estetycznych?
Ad (II) – Jakie są dwa podstawowe znaczenia słowa „fikcja” (Pelc)? Czy dzieło literackie (obraz, dzieło architektury, rzeźba) jest przedmiotem idealnym (Witwicki), realnym (Witwicki) (Blaustein, Pelc) czy intencjonalnym (Ingarden)? Jakie argumenty można podać za każdą z tych koncepcji? Czy na tekst fikcjonalny składają się sądy, supozycje (Twardowski, Witwicki) czy quasi-sądy (Ingarden)? Jaka jest różnica między supozycjami i quasi-sądami? Czym jest dzieło sztuk plastycznych? Jaki ma status ontyczny i jak istnieje?
Ad (III) Jak istnieje przedmiot fikcyjny? Czym jest przedmiot imaginatywny i jak istnieje? Jakie zależności istnieją między koncepcjami dzieła literackiego i przedmiotu fikcyjnego u Witwickiego, Blausteina, Ingardena i Pelca?
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Nabyta wiedza: Student zna podstawowe pojęcia i zagadnienia poruszane w SLW z zakresu teorii wartości i ontologii dzieł sztuki (ze szczególnym uwzględnieniem dzieła literackiego). Zna odpowiedzi na wymienione wyżej pytania. Rozumie różnice pomiędzy teoriami wartości i dzieł sztuki powstałymi w kręgu SLW i na gruncie fenomenologii Ingardena. Ma świadomość tego, że przedstawiciele SLW często udzielają zupełnie różnych odpowiedzi na jedno i to samo pytanie.
Nabyte umiejętności: Student potrafi (1) samodzielnie interpretować i analizować teksty z zakresu tematycznego przedstawionego powyżej, (2) przedstawić argumentacje na rzecz tez dotyczących wskazanych zagadnień lub przeciwko tym tezom, (3) formułować wypowiedzi w sposób jasny, precyzyjny i uporządkowany.
Nabyte kompetencje społeczne: Student rozwija: (a) zdolność krytycznego myślenia i dyskutowania, (b) zdolność samodzielnej oceny analizowanych tez, (c) kompetencje językowe (umiejętność jasnego i precyzyjnego formułowania myśli). (d) Zyskuje rozeznanie w rodzimym dorobku naukowym i potrafi go właściwie ocenić.
Kryteria oceniania
Ocena końcowa z przedmiotu „Ontologia w Szkole Lwowsko-Warszawskiej II” jest wyznaczona zdobyciem odpowiedniej liczby punktów, które uczestnicy uzyskują na podstawie: (i) przedstawienia co najmniej jednego referatu podczas zajęć; (ii) aktywności; (iii) zamkniętego, pisemnego testu zaliczeniowego, obejmującego swym zakresem przeczytaną i zanalizowaną literaturę (przystąpienie do testu jest wszakże opcjonalne); (iv) ewentualnego napisania pracy seminaryjnej.
Dopuszczalna liczba nieobecności podlegających usprawiedliwieniu: 2.
Literatura
(1) Zestawienie różnych koncepcji dotyczących statusu ontycznego wartości
(A) Władysław Tatarkiewicz, „Pojęcie wartości czyli co historyk filozofii ma do zakomunikowania historykowi sztuki”, „Materiały II Seminarium metodologicznego Stowarzyszenia Historyków Sztuki 19-21 maja 1966”, [w:] tegoż, „O filozofii i sztuce”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986, s. 69–77;
(B) Władysław Tatarkiewicz „O bezwzględności dobra”, część III „Teoria dóbr bezwzględnych i obiektywnych”, [w:] tegoż, „O filozofii i sztuce”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986, s. 110–119.
(C) Tadeusz Czeżowski, „Czym są wartości” (wprowadzenie do dyskusji), [w:] tegoż, „Pisma z etyki i teorii wartości”, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1989, s. 117–119.
(D) Stanisław Ossowski, „Piękno i twórczość”, [w:] tegoż, „Wybór pism estetycznych”, red. Bohdan Dziemidok, Universitas, Kraków 2004, s. 89–98.
(E) Mieczysław Walfisz-Wallis, „Przeżycie i wartość. Pisma z estetyki i nauki o sztuce 1931–1949”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968: (a) „Wartości estetyczne łagodne i ostre” (1949), s. 188–189, (b) „O przedmiotach estetycznie brzydkich” (1932), s. 270–271.
(F) Bogusław Wolniewicz, „Z aksjologii Elzenberga”, [w:] tegoż, „Filozofia i wartości” (I), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2019, s. 154–165.
(G) Roman Ingarden, „Człowiek i przyroda”, oraz „O naturze ludzkiej”, [w:] tenże, „Książeczka o człowieku”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998, s. 13–25.
(2) status ontologiczny dzieł sztuki oraz obiektów fikcyjnych
(A) Leopold Blaustein, „Przedstawienia imaginatywne. Studium z pogranicza psychologii i estetyki”, Nakładem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego, Lwów 1930.
(B) Roman Ingarden, „O budowie obrazu”, §8. „Stosunek obrazu i malowidła”,[w:] tegoż, Studia z estetyki, tom II, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1966, s. 69–80.
(C) Władysław Witwicki, „Skłonność artystyczna”, [w:] tenże, „Psychologia”, tom II, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963, s. 277–295.
(D) Roman Ingarden, „O dziele literackim” (1931), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1960: §3. „Zagadnienie sposobu istnienia dzieła literackiego, §4. Psychologistyczne ujęcie dzieła literackiego i zagadnienie jego tożsamości, §5. Dzieło literackie jako „przedmiot wyobrażeniowy”, §8. „Dzieło literackie jako twór wielowarstwowy”, §28. Funkcja twórcza zdań i ich stosunek do przedmiotów przedstawionych.
(E1) Leopold Blaustein, „Recenzja książki R. Ingardena «Das literarische Kunstwerk»” (Halle 1931), „Ruch Filozoficzny”, 13, 1935 – 1937, zesz. 5–10, s. 101a–101b.
(E2) Jerzy Pelc, „O istnieniu i strukturze dzieła literackiego. Rozważania logiczne nad «Studiami z estetyki» Romana Ingardena”. Część I (1958), „Studia Filozoficzne”, nr 3(6), 1958, s. 121–164 (fragment).
(E3) Roman Ingarden, „Wykłady i dyskusje z estetyki”, „Posiedzenie siedemnaste z 27 kwietnia 1963” (wymiana zdań między R. Ingardenem i Jerzym Pelcem), s. 428–434.
(F1) Mieczysław Walfisz-Wallis, „O świecie przedmiotów estetycznych” (1931), [w:] tenże, „Przeżycie i wartość. Pisma z estetyki i nauki o sztuce 1931–1949”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968, s. 243 – 255.
(F2) Mieczysław Walfisz-Wallis, „Sztuka z punktu widzenia semantycznego – nowa metoda estetyki” (1937), [w:] tenże, „Przeżycie i wartość. Pisma z estetyki i nauki o sztuce 1931–1949”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968, s. 182–184.
(G) Kazimierz Twardowski – wykład uniwersytecki „O supozycjach”,
(H) Ostap Ortwin, „Żywe fikcje” (1908), [w:] tegoż, „Żywe fikcje. Studia o prozie, poezji i krytyce”, Państwowy Instytut Wydawniczy, warszawa 1970, s. 45–54.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: